پالادیوم یاپالادیم از عنصرهای شیمیاییجدول تناوبی است. نشانه کوتاه آن Pd وعدد اتمی آن ۴۶ است، و یکی از فلزات کمیاب است و به رنگ نقره‌ای و سفید می‌باشد. پالادیوم از فلزاتگروه پلاتین است و در مقایسه با سایر فلزات این گروه کمترینچگالی و پائینتریننقطه ذوب را دارد. اینفلز کمیاب بیشتر از معادنمس ونیکل به‌دست می‌آید.
تولید جهانی پالادیم از معادن در سال ۲۰۰۶ حدود ۲۲۲ تن بوده و بیشتر آن برای تهیهمبدل‌های کاتالیست درصنعت خودروسازی استفاده شده‌است که گازهای سمی خروجی از اگزوز را به ترکیبات بی‌خطر یا کم‌خطر تبدیل می‌کنند. از این فلز در صنایع الکترونیک، پزشکی (مثل نوارهایتست قند خون)، دندانپزشکی، تخلیصهیدروژن، صنایع شیمیایی، هواپیماسازی و جواهرسازی (مثل تولیدطلای سفید) نیز استفاده میشود. این فلز همچنین نقش مهمی در تولید نوعی ازپیلهای سوختی دارد کههیدروژن واکسیژن را ترکیب کرده تاالکتریسیته، گرما و آب تولید کنند.
پالادیم یکی از گرانترین فلزات دنیاست و قیمت هراونس آن در سال ۲۰۲۰ بیش از ۲۰۰۰ دلار (نزدیک به ۶۵ هزار دلار برای هر کیلوگرم) بوده‌است. بیشتر پالادیم دنیا درآفریقای جنوبی،آمریکا،کانادا وروسیه تولید میشود.
پالادیوم در سال ۱۸۰۳ توسطویلیام هاید والاستون کشف شد. این عنصر دو سال بعد از کشفسیارک پالاس و به نام آن نامگذاری شد، که نام این سیارک هم برگرفته از الهه یونانی خرد،آتنا ملقب بهپالاس است. والاستون این عنصر را در یک معدن پلاتین درآمریکای جنوبی کشف کرد. او این عمل را با حل کردن مواد دریافت شده از معدن درتیزاب سلطانی و خنثی سازی محلول با اضافه کردنهیدروکسید سدیم که با اضافه کردنآمونیوم کلرید باعث ته‌نشین شدننمک آمونیوم کلرو می‌شد و با اضافه کردنسیانید جیوه باعث شکل‌گیری پالادیوم سیانید می‌شد و در آخر با گرم کردن ترکیب به‌دست آمده، فلز پالادیوم را به‌دست آورد.
روزگاری ترکیب کلریدپالادیوم برای درمان مرضسل به میزان ۰٫۰۶۵ گرم در روز تجویز می‌شد. این ترکیب، عوارض جانبی زیادی داشت و بعداً داروهای مؤثر دیگر جایگزین آن شدند.
پالادیوم هم به صورت فلز آزاد و هم به صورتآلیاژ باطلا و پلاتین و دیگر فلزات این گروه در محل کوه‌های اورال، استرالیا، اتیوپی و آمریکای شمالی و جنوبی یافت میشود. با این حال، اکثر پالادیوم مصرفی به دلیل صرفه اقتصادی از معادن نیکل و مس درآفریقای جنوبی و انتاریوی کانادا استخراج میشود، چرا که حجم بالای فلزات تولید این معادن عمل دریافت پالادیوم را به‌صرفه می‌کند.
پالادیوم در مجاورت هوا سیاه نمی‌شود. این فلز با چگالی اندک خود، پایین‌ترین نقطه ذوب را در میان فلزات هم گروه پلاتینیوم دارد. این فلز در زمانی که به آن حرارت داده شود، به میزان زیادی کشیده و نرم شده، در دمای سخت سفت و محکم میشود. پالادیوم به‌شدت با ترکیبات گوگردی واسید نیتریک ترکیب شده، به‌آرامی در اسید هیدروکلریک حل میشود. همچنین این فلز در دماهای معمولی با اکسیژن ترکیب نمی‌شود.
این فلز به طرز بسیار غیرمعمول و عجیب خاصیتجذب هیدروژن را تا ۹۰۰ برابر حجم خود در شرایط مناسب (دمای ۸۰درجه سانتیگراد و فشار ۱ اتمسفر) دارد.[۳] به نظر می‌رسد که احتمالاًهیدرید پالادیوم را شکل می‌دهد: pd2H. اما هنوزترکیب شیمیایی واقعی آن آشکار نیست.
حالتهای معمولی اکسیداسیون پالادیوم +۲، +۳ و +۴ می‌باشد. اخیراً ترکیبات پالادیوم که در آن، این عنصر اکسیداسیون +۶ دارد هم به وجود آمد.
پالادیوم، کاتالیزورهای خوبی را شکل داده، مخصوصاً در عمل تصفیه نفت، سرعت هیدروژن‌گیری و هیدروژن‌زدایی (Hydrogenation and Dehydrogenation) را زیاد می‌کند. همچنین آلیاژ آن، در جواهرسازی استفاده میشود. پالادیوم کاربرد زیادی در زمینه ساخت زیورآلات نیز دارد:طلای سفید، آلیاژی از طلا بوده که با اضافه کردن پالادیوم، رنگ خود را از دست می‌دهد.
پالادیوم نیز همانند طلا می‌تواند به ورقه‌های نازک تبدیل شود.
هیدروژن به‌راحتی در پالادیوم گرم شده منتشر میشود که در خالص‌سازی گازها کاربرد دارد.
در تجهیزات و سیستم‌های سوییچینگ مخابراتی از پالادیوم استفاده میشود.
پالادیوم همچنین در دندانپزشکی، ساعت‌سازی و ساخت ابزار جراحی و اتصالات الکتریکی کاربرد دارد.
پالادیوم طبیعی از ششایزوتوپ تشکیل شده‌است. پایدارترین ایزوتوپ‌های رادیو اکتیوی Pd-107 با نیمه عمر ۶٫۵ میلیون سال، Pd-103 با نیمه عمر ۱۷ روز و Pd-100 با نیمه عمر ۳٫۶۳ روز می‌باشند. ۱۸ ایزوتوپ رادیواکتیوی دیگر از طریق وزن اتمی شان طبقه‌بندی می‌شوند. اکثر آن‌ها به غیر از Pd-101 که نیمه عمرش ۸٫۴۷ ساعت و Pd-109 که نیمه عمرش ۱۳٫۷ ساعت و Pd-112 که نیمه عمرش ۲۱ ساعت است، بقیه نیمه عمری کمتر از نیم ساعت دارند.
_NIST_ASD_emission_spectrum.png)
.PNG)
