واقدی | |
|---|---|
| نام اصلی | أبو عبدالله محمد بن عمر بن واقد السهمی الاسلمی بالولاء، المدنی، الواقدی |
| زاده | حدود ۱۳۰ هـ/۷۴۸ م مدینه |
| درگذشته | ۲۰۷ هـ/۸۲۲ م |
| پیشه | مورخ |
محمد بن عمر واقدی (درگذشتهٔ ۲۰۷ یا ۲۰۹ هجری قمری) از مورخان و سیره‌نویسان سدهٔ دوم و سوم هجری بود. او آگاهی گسترده‌ای دربارهٔ رخدادهای تاریخی داشته و بسیاری از تاریخ‌نگاران از پژوهش‌های او بهره برده‌اند.
واقدی ازموالی بود و در سال‌های پایانی فرمانرواییامویان زاده‌شد. در آینده بهبرمکیان پیوست. در روزگارمأمون بهقضاوت رسید. نوشته‌های او منبع اصلی بسیاری از تاریخ‌نویسان بوده‌است. اثر نامدار او که امروزه در دست نیستتاریخ کبیر نام داشته کهطبری در نگارش تاریخش از آن بهره برده‌است. همچنین کتابی هم دربارهٔصحابه وتابعین داشته که آن هم برجا نمانده‌است. تنها نوشتهٔ او که اکنون در دست استکتابالمغازی است.[۱]
گفته شده که اوبردگانی داشته که وظیفه‌شان نوشتن برای او بوده‌است. همچنین آورده‌اند که پس از مرگش از او ششصد قفسه کتاب برجای ماند.[۲]قابل ذکر است که المغازی را برای بار نخست، مولوی عبدالله بن محمد سروستانی (۱۲۷۰ق-۱۳۴۲ق) تحت عنوان نثرالدرر به فارسی ترجمه نموده‌است. وی کار ترجمه المغازی را در رمضان ۱۳۳۳ق در زادگاه خود (روستای سروستان در هرات) به پایان رسانید. نثرالدرر بعدها درلاهور و پیشاور به چاپ رسیده و چند نسخه از آن نیز اکنون در هرات موجود است.واقدی در علمفقه نیز تبحر داشت. کاتب و منشی او،ابن سعد بغدادی، اطلاعاتی راجع به زندگی او بر جای گذاشته‌است. مادر او نوهٔ یک تاجر و خوانندهٔ ایرانی در مدینه بود.