هُلَند (بههلندی:Nederland)کشوری فراقارهای است٬ بخشی ازقلمروهایپادشاهی هلند درشمال غربیاروپا با ۱۸/۱ میلیون نفر جمعیت[۱] کهپایتخت آن شهرآمستردام است، اما به منظور تمرکززدایی بسیاری از وزارتخانهها و سفارتخانهها در شهرلاهه یا پیرامون آن مستقر شدهاند. هلند بخش اصلی و اروپایی پادشاهی هلند (بهزبان هلندی:Koninkrijk der Nederlandenکُنینکرَیک دِر نِیدِرلاندِن) بهشمار میرود که جزایری را درآمریکای مرکزی نیز شامل میشود.[۲] هلند از شرق باآلمان، از جنوب بابلژیک و از غرب نیز از راه دریا بابریتانیا همسایه است.[۳]بندرروتردام دومین شهر بزرگ هلند است و از نظر مساحت و تعداداسکلههایی که دارد، بزرگترینبندر اروپا نیز بهشمار میرود. هلند از جمله کشورهای بسیارلیبرال بهشمار میرود. در این کشور روسپی گری، قماربازی، همجنسگرایی، سقط جنین و مصرف ماری جوآنا آزاد است.[۴]
هلند جمعیتی بالغ بر ۱۸/۱ میلیون نفر دارد. شهروندان هلندی در مساحتی معادل ۴۱۸۵۰ کیلومتر مربع (۱۶۱۶۰ مایل مربع) زندگی میکنند که ۳۳۵۰۰ کیلومتر مربع (۱۲۹۰۰ مایل مربع) از آن خشکی است. هلند شصت و نهمین کشور پرجمعیت جهان است و دهمین کشور پرجمعیت اتحادیه اروپا، با تراکم ۵۲۹ نفر در هر کیلومتر مربع (۱۳۷۰ نفر در مایل مربع). با این وجود، به دلیل خاک حاصلخیز، آب و هوای معتدل، کشاورزی فشرده و خلاقیت، دومین صادرکننده بزرگ مواد غذایی و محصولات کشاورزی در جهان از نظر ارزش است.[۵][۶][۷]
هلند از سال ۱۸۴۸ یکپادشاهی مشروطه پارلمانی با ساختاری واحد بوده است. این کشور دارای سنت ستونبندی و سابقه طولانی تحمل اجتماعی، قانونی کردنسقط جنین، فحشا واتانازی انسانی، همراه با حفظ سیاست لیبرال مواد مخدر است. هلند مجازات اعدام را در قانون مدنی در سال ۱۸۷۰ لغو کرد، اگرچه تا زمانی که قانون اساسی جدید در سال ۱۹۸۳ تصویب شد، بهطور کامل حذف نشد. هلند در سال ۱۹۱۹ حق رای زنان را مجاز دانست و اولین کشوری بود که ازدواج همجنسگرایان را در سال ۲۰۰۱ قانونی کرد. - اقتصاد پیشرفته بازار دوازدهمین بالاتریندرآمد سرانه در سطح جهان را دارد. هلند از نظر شاخصهای بینالمللی آزادی مطبوعات،آزادی اقتصادی،توسعه انسانی وکیفیت زندگی، و همچنین شادکامی در میان بالاترین رتبهها قرار دارد.[۸]
حدود ۵۰ درصد از زمینهای هلند نیز ارتفاعی کمتر از یک متر از سطح دریا دارد.[۹] به این خاطر است که نام این کشور در زبان هلندی Nederland به معنی «سرزمین پست» (فروبوم) است و نامی که بسیاری زبانهای دیگر برای این کشور بهکار میبرند هم همین معنی را میدهد. هلند را در آلمانی Niederlande، در انگلیسیthe Netherlands، در کرواتی Nizozemska، در فرانسوی Les Pays-Bas، در ایتالیایی Paesi Bassi، در فنلاندی Alankomaat و در اسپانیایی Países Bajos مینامند که همگی در این زبانها به معنی «سرزمین پست» است.
واژه هلند که در زبان فارسی برای این کشور بهکار میرود در اصل نام منطقهای از این کشور بوده (مقایسه شود: پارس/ایران) که برای اشاره همه کشور بهکار رفته است. واژه هلند Holland در زبان هلندی میانه به شکل holtland بود و معنی آن «سرزمین چوب» است.[۱۰] همچنین نام «هلند» نام یکی از مناطق هلند است.
مساحت بخش اروپایی پادشاهی هلند ۴۱٬۵۴۳ کیلومتر مربع است. هلند بین عرضهای ۵۰ درجه و ۵۴ درجه شمالی و طولهای ۳ و ۸ درجه شرقی قرار گرفته است.[۱۱]
هلند کشوری است بسیار کمارتفاع و هموار، بهطوریکه حدود ۲۶ درصد از مساحت آن و ۲۱ درصد از جمعیت آن در زمینهایی زیر سطح دریاهای آزاد زندگی میکنند.[۱۲] حدود ۵۰ درصد از سرزمین هلند نیز تنها یک متر بالاتر از سطح دریا جای گرفته است.
بخش اعظم قسمت اروپایی کشور مسطح است، به استثنای مقداریتپه در انتهای جنوب شرقی کشور، و یک منطقه تپهماهوری در مرکز کشور. بلندترین تپهها که در جنوب شرق واقع شدهاند بیش از ۳۲۱ متر ارتفاع ندارند.[۱۳]
اکثر نواحی زیر سطح دریا، توسط مردم هلند ایجاد شدهاند، این کار در پی حفر زمینها برای استخراج زغالسنگ یا خشک کردن آب دریا و سدبندی جلوی دریا انجام شده است.از اواخر سده شانزدهم، زمینهای پهناور خشکشده از دریا کهپُلدر نامیده میشوند توسط سامانههایزهکشی دقیق و حساسی که شاملخاکریزها، کانالها و ایستگاههایپمپاژ هستند، حفظ میشوند. تقریباً ۱۷ درصد از اراضی کشور پیش از این دریا و دریاچه بوده که در چارچوب پروژههای مختلف خشک و قابل استفاده شده است.[۱۴]
بخش اعظم خاک هلند ابتدائاً بر اثر رسوبات سه رودخانه بزرگ اروپایی در ریزشگاه آنها به دریا تشکیل شده است. این سه رودخانه عبارتند ازراین،رود موز (ماس) واسخلده. بخش جنوب غربی هلند تا به امروز همچنان دلتای این سه رودخانه است و دلتای راین-موز-اسخلده نامیده میشود.[۱۵]
هلند تا پیش از استقلال بههلند هابسبورگ شناخته میشد. چراکه زیر فرمانامپراتوری هابسبورگ بود. در پی جنگی خونین وهشتادساله در سال ۱۶۴۸ میلادی از زیر فرمان امپراتوراسپانیا خارج شد. پس از آن با برقراریجمهوری و در پی آن با ایجاد آرامش در کشور، فعالیتهای بازرگانی، فرهنگی و سیاسی گستردهای از سوی هلندیان آغاز شد که از آن به عنواندوران طلایی هلند نام برده میشود.[۱۶]
تولید ناخالص داخلی هلند (نه تولید ملی) در سال ۲۰۰۶ بیش از ۵۰۰ میلیارد یورو بوده است و نرخ رشد اقتصادی در همین سال نزدیک به ۳ درصد بوده است. رشد تورم در هلند از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۷ بهطور میانگین حدود دو درصد گزارش شده است. نرخ بیکاری در دورهٔ مشابه حدود دو درصد بوده است (۴۰۰ هزار نفر و کمتر).
هلند در پرورش و تجارت گل مقام اول را در جهان داراست.[۱۷] دامداری و کشاورزی نیز از پایههای اقتصاد هلند محسوب میشود. هلندیها علیرغم کوچکی کشورشان سهم بزرگی در تجارت و بانکداری جهانی دارند.ایالات متحدهٔ آمریکا یکی از بازارهای اصلی هلند است و کشورهایاتحادیه اروپا مهمترین شرکای تجاری آن هستند.[۱۸] بیش از نیمی از سهام شرکت نفتی - گازیشل را هلند در اختیار دارد و مابقی رابریتانیا. این شرکت که بخش هلندی آن بهرویال داچ شل معروف است در زمینهٔ استخراج و تجارت نفت و گاز در سراسر جهان از جملهایران فعالیت میکند. هلند خود نیز دارای ذخایر گاز طبیعی است و بخش از آن را صادر میکند. کشتیسازی و صنایع شیمیایی از دیگر صنایع مادر در هلند هستند. از شرکتهای بزرگ هلندی میتوان بهفیلیپس (صنایع الکترونیک)،هاینکن (یکی از عمدهترین تولیدکنندگانآبجو در جهان) و (صنایع شیمیایی مانندآکزونوبل) اشاره کرد. واحد پول هلند پیش از تبدیل بهیورو،فلورن یاگیلدر هلندی بود.
حکومت هلند از سال ۱۸۱۵ یکپادشاهی مشروطه و از سال ۱۸۴۸ یکدموکراسی پارلمانی بودهاست. این کشور به عنوان کشوری با یکدولت با همزیستی مشارکتی شناخته میشود.[۱۹] سیاست و اداره کشور در هلند با تلاش برای ایجاد اجماع گسترده در مسائل مهم شناخته میشود. طبق شاخص دموکراسی V-Dem در سال ۲۰۲۳، هلند در رتبهٔ ۱۷اُم دموکراسیهای انتخاباتی قرار داشت و درشاخص دموکراسی اکونومیست در سال ۲۰۲۲ رتبهٔ ۹اُم دموکراتیکترین کشور جهان را کسب کرد.[۲۰]
از نظر قانون اساسی، پادشاهرئیس کشور محسوب میشود و در فرآیند قانونگذاری نیز نقشی رسمی دارد، بهطوری که تمام قوانین برای اجرا باید به امضای او برسند. اما از نظر قانون اساسی، اختیارات پادشاه محدود بوده و بهواسطهٔ مسئولیت وزرا عملا کاهش مییابد. در عمل شاه یا ملکه نقش چندان تعیینکنندهای در سیاست ندارد و بیشتر نماد وحدت ملی است. در ۳۰ آوریل ۲۰۱۳ میلادی،ملکه بئاتریکس از سمت خود کنارهگیری کرد و پسرش ویلم الکساندر رسماً پادشاه کشور شد. پیش ازویلم الکساندر به مدت ۱۲۰ سال ملکهها بر هلند حکومت کردهاند.
قدرت اجرایی در هلند در اختیاردولت است که شامل پادشاه وشورای وزیران (نهاد مشورتیکابینه هلند) میشود. کابینه معمولاً شامل ۱۳ تا ۱۶ وزیر و تعدادیوزیر بدون وزارتخانه است. ریاست شورای وزیران بر عهدهٔنخستوزیر هلند است که معمولاً رهبر حزب اصلی ائتلاف حاکم است. نخستوزیر در جایگاه «اولی بین برابرها» قرار دارد و از نظر حقوقی اختیار بیشتری نسبت به دیگر وزرا ندارد.دیک اسخوف از ژوئیهٔ ۲۰۲۴ جانشینمارک روته شد که طولانیترین دوران نخستوزیری در تاریخ هلند را داشت.
نخستوزیر مهمترین مقام سیاسی کشور شناخته میشود. احزابدموکرات مسیحی،سوسیال دموکرات (کار)، سوسیالیست، حزب سبزها و لیبرال از احزاب عمده در این کشور هستند. طی چند سال اخیر و بهخصوص در انتخابات پارلمانی ۲۰۱۰ حزب آزادی (راست افراطی به رهبری خیرت ویلدرس) صندلیهای بیشتری در مجلس هلند بهدست آورده و ممکن است در دولتِ آتی به رهبری لیبرالهاحزب VVD حضور داشته باشد. تعداد قابل توجهی از نمایندگان مجلس هلند را شهروندان مهاجر ترک تبار و مراکشیتبار تشکیل میدهند. از ایرانیان مقیم هلند نیزفرح کریمی از ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۶ در مجلس هلند حضور داشته است.
جریانِ راستگرای افراطی در هلند از جمله به خاطر رشد تعداد مهاجران در این کشور، در دههٔ حاضر قدرت گرفت که نتیجهٔ آن ورود احزابی چون الپیاف (فهرست پیم فورتاین) به پارلمان و دولت بود. با کشته شدن پیم فرتاین بهدست یک هلندی، او و بعد حزب اش از صحنهٔ سیاست حذف شدند وخیرت ویلدرس با «حزب آزادی» طرفداران او را به سوی خود جلب کرد و وارد پارلمان شد. ویلدرس مخالفِ حضور مسلمانان در هلند است چرا که اسلام را یک تهدیدِ رو به گسترش میداند که باید جلوی آن را گرفت. قتل فیلمساز هلندیتئو فان خُخ (ون گوگ) توسط یک مراکشی در سال ۲۰۰۴ به حزبِ ضد اسلامیِ ویلدرس کمک کرد تا وارد پارلمان بشوند.
در فروردین ۱۳۸۷ نمایش فیلم کوتاهی از خیرت ویلدرس به نامفتنه مخالفتهای زیادی در هلند و خارج از این کشور برانگیخت. او در این فیلم قرآن و مسلمانان را مروج خشونت میداند. نخستوزیر پیشین دولت هلند،یان پتر بالکننده که از حزب دموکرات مسیحی است این فیلم را محکوم کرد. برخلاف نگرانیها، مسلمانان هلند خشونتی علیه این فیلم نشان ندادند و از روشهای قانونی برای اعتراض به آن استفاده کردند. رسانههای دولتی هلند آگاهانه به مسلمانان میدان دادند تا مخالفتهایشان را ابراز کنند.
هلند عضو قدیمی اتحادیهٔ اروپا و همچنین عضوپیمان نظامی ناتو است. دولت هلند از حملهٔ آمریکا به افغانستان و عراق پشتیبانی کرد و هماکنون در افغانستان نیروی اندکی دارد.
هلند همراه بابلژیک ولوکزامبورگ،بنِلوکس را تشکیل میدهند. این نام یک پیمان همکاری منطقهای بین این سه کشور است و از ترکیب نخستین حروف نام این کشورها ساخته شده است و این پیمان مادر پیمان اروپای یکپارچه است.
مهار آب دریا و رودخانهها همواره یکی از چالشهای هلند بوده است (به دلیل کم ارتفاع بودن هلند)، آنها در این کار و نیز در ایجاد خشکی در دریا بسیار پرتجربه هستند و توانستهاند سیلاب را به خوبی کنترل کنند.
پیشروی دریا در ساحل و زیر آب رفتن زمینها در پی آب شدنمناطق قطبی زمین از چالشهای آینده هلند است.
شهرهای جدیدی چونآلمیره ولیلیاستاد که در جنوب دریاچهٔ ایسلمیر واقع اند، در چنین زمینهایی بنا شدهاند.
زبان رسمی هلند، هلندی است (به هلندی:Nederlands). این زبان شاخهای اززبانهای ژرمنی است و بهآلمانی شبیه است. برخی واژگان فرانسوی نیز از دورههای تسلط فرانسویان بر این منطقه، در زبان هلندی جذب شدهاند. گسترهٔ جغرافیایی زبان هلندی به جز کشور هلند، استانهای شمالیبلژیک را نیز دربر میگیرد. در مستعمرات هلند از جمله درسورینام لهجههای بومیشدهٔ هلندی کاربرد داشته است. همچنین هلندیان علاقهمند به یادگیری زبانهای خارجی هستند به گونهای که بین ۹۱ تا ۹۳ درصد آنها بهانگلیسی، ۷۱ درصد بهآلمانی، ۲۹ درصد بهفرانسوی و ۵ درصد بهاسپانیایی میتوانندمحاوره کنند.[۲۳]
میانگین قد مردان هلندی ۱۸۴سانتیمتر است که کشور هلند را در رتبه اول بلند قامتترین مردمان جهان قرار داده است، پس از هلند مردان نروژ نیز با ۱۸۳ سانتیمتر در جایگاه دوم جای دارند.[۲۴]
در گذشته برای مدتی طولانی، هلند آمار بیشترین تعداد سگ خیابانی در اروپا را داشت، اما امروزه هلند به عنوان اولین کشوری که حتی یک سگ بیخانمان در خیابانهایش ندارد، شناخته میشود. در این راستا دولت هلند تصمیم گرفت تا راه حل قطعی برای این مشکل پیدا کند و عقیم کردن سگها را با نتایج عالی اجرا کرد و اکنون هیچ سگ ولگردی در این کشور وجود ندارد.[۲۷]
↑Central Bureau of Statistics (2009)."Land – en tuinbouwcijfers"(PDF)(به هلندی). Government of the Netherlands, Department of Publication and Information. p. 14.ISSN1386-9566. Retrieved6 January 2018.