نسرین ستوده | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| نام هنگام تولد | نسرین ستوده لنگرودی[۱] | ||
| زادهٔ | ۹ خرداد ۱۳۴۲ (۶۲ سال) | ||
| تحصیلات | کارشناسی ارشدحقوق بین‌الملل ازدانشگاه شهید بهشتی | ||
| پیشه(ها) | حقوقدان، وکیل دادگستری، روزنامه‌نگار | ||
| سازمان | عضوکانون مدافعان حقوق بشرکمپین یک میلیون امضاانجمن حمایت از حقوق کودکان | ||
| آثار برجسته | وکالت فعالان حقوق بشر، فعالان سیاسی وقربانیان حوادث پس از انتخابات ۲۲ خرداد ۱۳۸۸ | ||
| همسر | رضا خندان | ||
| فرزندان | ۲ | ||
| جوایز |
| ||
نسرین ستوده لنگرودی (زادهٔ ۹ خردادِ ۱۳۴۲)حقوقدان،وکیل دادگستری و فعّالِحقوقِ بشر است. مجلهٔتایم در سال ۲۰۲۱ او را یکی از۱۰۰ نفر از تاثیرگذارترین افراد در جهان نامید.[۴]
ستوده عضوِکانون مدافعان حقوق بشر،کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین تبعیض‌آمیز علیه زنان، وانجمن حمایت از حقوق کودکان بوده و وکالت پرونده‌های بسیاری از فعالانحقوق بشر،فعالان حقوق زنان، کودکان قربانیِکودک آزاری و کودکان در معرضاعدام را برعهده داشته است. ستوده در سال ۱۳۸۸ (۲۰۰۸ میلادی) برنده جایزه حقوق بشر «سازمان حقوق بشر بین‌الملل» شد.[۵][۶] در ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۹عفو بین‌الملل با شیوع گستردهویروس کرونا خواستار آزادی بدون قید و شرط زندانیان سیاسی و عقیدتی در جهان از جمله نسرین ستوده در ایران شد.[۷]در مرداد ۱۳۹۹ بنا بر گزارشصدای آمریکا، رضا خندان، همسر ستوده اعلام کرد کهدادستان تهران تمامی حساب‌های بانکی همسرش را مسدود کرده است.[۸] در ۲۱ مرداد ۱۳۹۹، ستوده در اعتراض به «شرایط ظالمانه زندان و بی‌پاسخ ماندن مکاتبات و مطالبات قانونی زندانیان» و قرار داشتن سرنوشت و حقوق قانونی محبوسان در دست بازجویان، اعتصاب غذا کرد.[۹]
نسرین ستوده لنگرودی در سال ۱۳۴۲ در تهران و به گفته خودش در خانواده‌ای مذهبی متولد شد. پدر او کاسب بود و مادرش خانه‌دار. او یک خواهر و دو برادر دارد.[۱۰]
ستوده کارشناسی ارشدحقوق بین‌الملل خود را ازدانشگاه شهید بهشتی گرفته و از سال ۱۳۷۰ مدتی نیز به فعالیت مطبوعاتی در نشریهٔدریچه گفتگو پرداخته است. همچنین مقالاتی در روزنامه‌هایجامعه،توس،صبح امروز و مجلهٔآبان منتشر کرده است.[۶][۱۱] نسرین ستوده در دهه ۱۳۷۰ و پس از فارغ‌التحصیلی در رشته حقوق دانشگاه شهید بهشتی تهران ابتدا در معاونت حقوقی وزارت مسکن و سپس در سازمان اسناد ملی مشغول به کار شد. این شغل‌ها اما دیری نپایید و از آنها اخراج شد. به گفته همسرش، گرایش‌های سیاسی او موجب اخراجش شد.[۱۲]
ستوده در دهه ۱۳۷۰ همچنین در مرکز حقوقیبانک تجارت در حدود ۱۰ سال مشغول به کار بود. او همزمان مدرک کارشناسی ارشد خود را نیز از دانشگاه شهید بهشتی گرفت و سال ۱۳۷۴ در آزمون وکالت شرکت کرد. به گفته رضا خندان، به مدت ۸ سال و تا سال ۱۳۸۲ به دلیل تأیید صلاحیت نشدن از سوی وزارت اطلاعات به ستوده اجازه وکالت داده نمی‌شد تا اینکه در سال ۱۳۸۲ و پس از پیگیری‌هایفریده غیرت، یکی از وکیلان شناخته شده به او اجازه وکالت داده شد.[۱۲]
او هنگام همکاری باانجمن حمایت از حقوق کودکان دو سال عضو هیئت مدیریه این انجمن بوده است و اکنون یکی از حقوقدانانکمپین یک میلیون امضا است. ستوده وکالت پرونده‌های فعالانحقوق بشر و کشته شدگان و اعدام شدگانحوادث پس از انتخابات ۲۲ خرداد ۱۳۸۸ را بر عهده داشته است.[۱۳]مهراوه خندان دختر نسرین ستوده ورضا خندان است.[۱۴][۱۵][۱۶]
نسرین ستوده از ۱۳ شهریور ۱۳۸۹ بازداشت شد. اتهام او «اقدام علیه امنیت ملی، تبانی و تبلیغ علیه نظام و عضویت در کانون مدافعان حقوق بشر» بود.[۱۷][۱۸][۱۹][۲۰] به گزارش هرانا، در مجموع به وی هفت اتهام وارد شده است: «اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی، فعالیت تبلیغی علیه نظام، عضویت مؤثر در گروهک غیرقانونی و ضد امنیتی کانون مدافعان حقوق بشر، لگام (گروه موافق حذف اعدام) و شورای ملی صلح، تشویق مردم به فساد و فحشا و فراهم آوردن موجبات آن و ظاهر شدن بدون حجاب شرعی در محل شعبه بازپرسی، اخلال در نظم و آسایش عمومی و نشر اکاذیب به قصد تشویش اذهان عمومی».[۲۱]
ستوده در سال ۱۳۸۹ در دادگاه بدوی به ۱۱ سالحبس تعزیری و ۲۰ سال محرومیت از وکالت و ۲۰ سال ممنوع‌الخروجی از ایران محکوم شد.[۲۲] ستوده همچنین در تاریخ ۷ دی ۱۳۸۹ خورشیدی، به اتهام بی‌حجابی در ایران محاکمه و به دلیل اعتراض به روند دادگاه به پنج روز حبس تعزیری محکوم شد.[۲۳]
ستوده به تحمل ۱۱ سال حبس، ۲۰ سال محرومیت از وکالت و ۲۰ سال ممنوعیت خروج از کشور محکوم شده بود[۱۳] که در دادگاه تجدیدنظر، این حکم به شش سال حبس تعزیری و ۱۰ سال محرومیت از شغل وکالت کاهش یافت.[۲۴]
ستوده در سال ۱۳۸۹ در زندان دست بهاعتصاب غذا زده بود.[۲۵] پس از آن گروهی از فعالان مدنی و برخی از موکلین او با انتشار نامه‌ای خواستار شکستن اعتصاب غذای او شدند.[۲۶] در ۴ آبان ۱۳۸۹، او پس از ۲۸ روز اعتصاب غذا بعد از ملاقات با یکی از اعضای خانواده‌اش اعتصاب خود را شکست.[۲۷]
ستوده مجدد از ۲۶ مهر ۱۳۹۱ دست به اعتصاب غذای «نامحدود» زد که تا ۴۹ روز ادامه یافت.[۲۸] او روز ۳۱ اکتبر درحالی‌که پانزدهمین روز اعتصاب غذای خود را سپری می‌کرد، در سکوت خبری به انفرادی بند فوق امنیتی ۲۰۹ اطلاعات منتقل شد.[۲۹] رضا خندان، همسر او در وقت ملاقات ۲۵ آبان ۱۳۹۱ با اظهار بی‌اطلاعی اداره‌کنندگان بند ۲۰۹ اطلاعات مواجه می‌شود؛ درحالی‌که مسئولان زنداناوین هم می‌گویند که ایشان در اختیار بند ۲۰۹ هستند (در واقع از نظر قضایی ناپدید شدند!!)[۳۰][۳۱] در روز ۱۲ آذر ۱۳۹۱ پس از ۴۷ روز از شروع این اعتصاب غذا، رضا خندان همسر نسرین ستوده وضعیت او را این‌گونه شرح می‌دهد: «اکنون وضع جسمی‌اش به حدی رسیده است که بعید می‌دانم تا ملاقات بعدی بتواند سرپا باشد. سرگیجه، اختلال بینایی، عدم تعادل در راه رفتن و فشار پایین علائم هشدار دهندهٔ وخامت حال اوست، در کنار لاغری مفرط.»[۳۲] این اعتصاب غذا پس از ۴۹ روز در شامگاه سه‌شنبه ۱۴ آذر ۱۳۹۱ پس از بازدید برخی از نمایندگان مجلس درزندان اوین و موافقت حکومت با کلیهٔ خواسته‌های او مبنی بر لغو ممنوع‌الخروجی دخترش با موفقیت پایان یافت.[۳۳]
ستوده از ۲۲ مرداد ۱۳۹۹، در اعتراض به برخوردهای فراقانونی و بی‌اعتنایی متولیان امر به حق آزادی مشروط زندانیان، اعتصاب غذا کرد. وی با یادآوری دخالت مطلق نهادهای اطلاعاتی و امنیتی در احکام صادره علیه متهمان، ادامهٔ حبس در طول همه‌گیری و شرایط حاکم بر زندان‌ها را «غیرممکن» خوانده است.[۳۴] چند روز بعد، دختر او به اتهام عدم رعایت حجاب در زمان ملاقات با مادرش، برای ساعاتی بازداشت و با قید وثیقه[۳۵] و به گزارش با قید کفالت آزاد شد.[۳۶] حال او در ۲۹ شهریور رو به وخامت گذاشت و به بیمارستان منتقل شد.[۳۵] او بعداً نیز چند مرتبه به بیمارستان برای درمان منتقل شد. در مهرماه همین سال وی از زندان اوین به زندان قرچک منتقل شد.[۲۱]
در بعد از ظهر روز ۲۷ شهریورماه ۱۳۹۲، نسرین ستوده پس از گذراندن ۳ سال از دوره محکومیتش، از زندان اوین آزاد شد.[۱۷][۲۴]
با وجود اعلام عدم محدودیت برای ادامه وکالت ستوده در روزهای ابتدایی آزادی وی، بنابر درخواست دادسرای اوین برای محرومیت خانم ستوده از وکالت و موافقت دادگاه انتظامی وکلا، نسرین ستوده برای مدت ۳ سال از انجام وکالت محروم شد.[۳۷] او با تحصن در برابر کانون وکلا توانست این حکم را بشکند.[۲۴]
نسرین ستوده، روز چهارشنبه ۲۳ خرداد ۱۳۹۷ در منزل شخصی‌اش در تهران بازداشت شد. وکیل او، دلیل بازداشتش را اتهام «تبلیغ علیه نظام، اهانت به رهبر جمهوری اسلامی، جاسوسی برای نیروهای بیگانه و شکایت بازپرس دادسرای کاشان» عنوان کرد. به گفته وکیل او، وی برای این پرونده به ۵ سال حبس محکوم شده است.[۲۴]
به گفته همسر ستوده، وی به اتهام «تشکیل و اداره گروهک غیرقانونی لگام»، در ۱۳ مهر ۱۳۹۵ به صورت غیابی به ۵ سال حبس تعزیری محکوم شده بود.[۲۴] گزارش شده که وی به خاطر مناسب نبودن لباسش از شرکت در جلسه دادگاه منع شده بود.[۳۸] در پرونده او، مصادیق اتهامی چنین آمده است: «تحصن مقابل کانون وکلا، باز کردن صفحه فیسبوک، مصاحبه با رسانه‌های مختلف، ملاقات‌های محرمانه با دیپلمات‌های سفارتخانه‌های خارجی در تهران، عضویت در لگام (کمپین لغو گام به گام اعدام)، صدور بیانیه‌هایی در دفاع از محکومان نفاق و گروهک القاعده، حضور در اغتشاش دراویش».[۲۴][۱۳] گفته شده که در مجموع وی به تحمل ۳۳ سال زندان با ۱۴۸ ضربه شلاق محکوم شده است که بر اساس قوانین جمهوری اسلامی ایران، تنها ۱۲ سال از این حکم قابل اجرا خواهد بود.[۳۵] این در حالیست که حکم سه سال باقی مانده حبس وی در پرونده اولش که هنوز سپری نشده است، از سوی دادگاه مشخص نشده است. در نهایت وی به خاطر پرونده اولش ۳ سال حبس باقی‌مانده، پرونده دومش، ۵ سال حبس تعزیری و پرونده سومش ۳۳ سال حبس تعزیری که ۱۲ سالش قابل اجرا است، محکوم شده است.[۳۸]
ستوده در ابتدا توسط رئیس و معاون زندان اوین ممنوع‌الملاقات بود تا آنکه با شکایت او، توانست دستور ممنوع‌الملاقاتی خود را لغو کند.[۱۳][۳۸]
نسرین ستوده در آبان ۱۴۰۲ به دلیل چهار مورد اتهامی بازداشت شد.[۳۹] خبرگزاری فارس دلیل بازداشت او را «کشف حجاب و فعالیت علیه امنیت روانی جامعه» گزارش کرد.[۴۰][۴۱] ستوده در ۲۴ آبان ۱۴۰۲ با قید وثیقه و تا پیش از تشکیل دادگاه از زندان آزاد شد.[۴۲]
او از جمله ۱۵ فعال سیاسی و مدنی بود که با تأکید بر «اصلاح‌ناپذیری»نظام جمهوری اسلامی ایران خواستار برگزاری همه‌پرسی تحت نظارتسازمان ملل متحد برای «گذار مسالمت‌آمیز» از حکومت فعلی «به یک دموکراسی سکولار پارلمانی» شد.[۴۳] او یکی از منتقدان حجاب اجباری در ایران و از طرفداران جنبش زن، زندگی، آزادی بود.[۴۴]
در پی محاصره چند هفته‌ای شهرکوبانی توسط شبه‌نظامیانداعش و نبردهای خونین اطراف این شهر، نسرین ستوده و ۱۳ نفر از فعالان سیاسی، مدنی و فرهنگی ایرانی، در اعتراض به قتل‌عام و نسل‌کشی غیرنظامیان توسطداعش، دست به اعتصاب غذای ۳ روزه، از روز ۱۴ مهر ۱۳۹۳ نمودند. نسرین ستوده در خصوص این اعتصاب غذای ۳ روزه، این‌گونه توضیح داد:[۴۵] «ما می‌خواهیم بگوییم که مسئله داعش فقط مسئله کردها نیست، بلکه موضوعی است که صلح کره زمین را تهدید می‌کند و ما امیدواریم با این کمپین توجه جهانی را به این موضوع جلب کنیم تا برای توقف این توحش گسترده کاری انجام دهند.»
وی وکالت فعالان اجتماعی و فعالان سیاسی مانندشیرین عبادی،حشمت‌الله طبرزدی،عیسی سحرخیز،محمد صدیق کبودوند،امید معماریان و نیز فعالانجنبش زنان ایران مانندرؤیا طلوعی،فرناز سیفی،منصوره شجاعی،طلعت تقی‌نیا،پروین اردلان،نوشین احمدی خراسانی،خدیجه مقدم،علی اکبر خسرو شاهی،مریم حسین خواه،جلوه جواهری،ناهید کشاورز،هومن فخار،راحله عسگری زاده،نسیم خسروی،محبوبه حسین‌زاده،امیر یعقوبعلی،دلارام علی،مارال فرخی،ناهید جعفری وسمیه فرید وشاپرک شجری زاده را بر عهده گرفته است.[۶] وی همچنین وکالت برخی کشته شدگان و اعدام شدگانپیامدهای انتخابات ریاست جمهوری دهم ایران، از جملهاحمد نجاتی کارگر وآرش رحمانی‌پور را بر عهده داشته است. وی در زمینه وکالت هنرمندان هم فعال بوده است، ستوده وکالت هنرمندانی از جملهجعفر پناهی،مهدی رجبیان وحسین رجبیان را بر عهده داشته است.[۴۶][۴۷]
در تاریخ ۳۱ خرداد ۱۳۹۱، شعبه دوم دادیاری دادسرای شهید مقدستهران (جنبزندان اوین) در احکام احضاریه‌ای جداگانه، مهراوه خندان و پدرش را ممنوع‌الخروج اعلام کرد.[۴۸][۴۹] در پی این اقدامشیرین عبادی، وکیل دادگستری و برندهجایزه صلح نوبل ۲۳ تیرماه ۱۳۹۱ با ارسال نامه‌هایی بهکمیساریای حقوق بشر سازمان ملل متحد وصندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) نسبت به تعقیب کیفری و ممنوع‌الخروج کردن دختر ۱۲ ساله نسرین ستوده، توسط مقامات ایران اعتراض کرد. همچنینسازمان عفو بین‌الملل نیز با انتشار بیانیه‌ای با اعتراض به این حکم از مقامات ایران درخواست کرد «دست از آزار خانواده خانم ستوده» بردارند.[۵۰][۵۱] مهراوه خندان، ساعاتی بعد با قرار کفالت آزاد شد.[۳۶]
احضار و حکم ممنوعیت خروج مهراوه و پدرش (دختر و همسر ستوده) در خرداد ۱۳۹۱، مورد توجه رسانه‌های متعددی قرار گرفت. به گفتهعبدالکریم لاهیجی، حقوقدان و نایب رئیس فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر، ایران از امضا کنندگانکنوانسیون حقوق کودک است و بر اساس این کنوانسیون حق احضار یک نوجوان به دادگاه عمومی را ندارد و تنها در صورتی‌که ۱۶ تا ۱۸ سال سن داشته باشند و مرتکب جنایتی مانند قتل شده باشند به دادگاه احضار می‌شوند که این دادگاه هم باید دادگاه خاص این افراد باشد نه دادگاه عمومی. به عقیده او این احضار و ممنوعیت برای تحت فشار قرار دادن ستوده بوده است.[۴۹]
روز دوشنبه ۶ مرداد ۱۳۹۹، رضا خندان، همسر نسرین ستوده، درفیسبوک خبر داد که دادستان تهران حساب‌های بانکی او را بسته است. او نوشت که علت توقیف حساب‌های بانکی همسرش بر او مشخص نیست و مراجعات وی و وکیل نرگس ستوده به «اداره حقوقیبانک پاسارگاد، دادسرای اوین و دادستانی تهران هیچ نتیجه‌ای نداشته است». رضا خندان در ادامه نوشته خود این اقدام را «غیرانسانی» و «در راستای وارد آوردن فشار اقتصادی به خانواده، در شرایط بحران و فروپاشی اقتصادی» کشور دانسته است.[۵۲] در ۲۷ مرداد ۱۳۹۹ سازمانگزارشگران بدون مرز گزارش داد که مهراوه، دختر ستوده، به دادسرای اوین احضار شده است. مأموران امنیتی در حوالی ساعت ۱۱ پیش از ظهر روز دوشنبه ۲۷ مرداد ۱۳۹۹ (۱۷ اوت ۲۰۲۰) به منزل رضا خندان آمدند و دختر او را بازداشت کردند.[۳۶] این سازمان با ابراز نگرانی از بازداشت احتمالی مهراوه خندان، علت این رفتارها را «فشار بیشتر» بر نسرین ستوده دانسته که «با خواست آزادی زندانیان سیاسی، اعتصاب غذا کرده است». در گزارش‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، آمده که مهراوه خندان توسط پنج مأمور امنیتی بازداشت شده و مأموران رضا خندان را نیز بازداشت کردند.[۵۳]
پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال ۱۳۹۲ التهاب فضای سیاسی و اجتماعی ایران کمی کاهش داشت، در همین راستاسیّد محمّد خاتمی رئیس‌جمهور پیشین ایران، در یکی از روزهای تیر ۱۳۹۲ که ستوده در مرخصی زندان به سر می‌برد، به دیدار نسرین ستوده رفت و نسرین ستوده در این دیدار، گزارشی از وضعیت خود و زندان به رئیس‌جمهور پیشین ایران ارائه کرد.[۵۴]
روز جمعه ۲۲ آذر ۱۳۹۲ (۱۳ نوامبر ۲۰۱۳) هیئتپارلمانی اتحادیه اروپا در نخستین روز از سفر ۶ روزه خود به ایران، با نسرین ستوده وجعفر پناهی در سفارتیونان دیدار کردند.[۵۵]ستوده در این دیدار کاردستی خود، شامل طرح‌هایی از آرمزندان اوین به رنگ‌های مختلف در زندان را به نشانه قدردانی به هیئت اعزامی پارلمان اروپا هدیه داد.[۵۶]پس از آن،وزارت خارجه ایران در اعتراض به دیدار هیئت پارلمانی اتحادیه اروپا با نسرین ستوده و جعفر پناهی، کاردار سفارت یونان را احضار کرد. وزارت خارجه این دیدار را «مغایر با حسن نیت» دانست و گفت که برخلاف «تذکرات قبلی» انجام گرفته است.[۵۷] همچنین شماری از مقام‌های ایرانی و چهره‌های سیاسی محافظه‌کار از این دیدار انتقاد کردند. آنها گفتند با توجه به محکومیت قضایی خانم ستوده و آقای پناهی، دیدار هیئت پارلمانی و اهدای جایزه را محکوم کردند. برخی از نمایندگان مجلس عملکرد وزارت خارجه ووزارت اطلاعات را در این زمینه زیر سؤال بردند.همچنین سه وزیرکابینه حسن روحانی به مجلس احضار شدند تا دربارهٔ این دیدار توضیح دهند.اصول‌گرایان در مجلس ایران از این دیدار خشمگین و خواستار توضیح دولت شدند. آنها گفتند: «مسئله‌ای نیست که بخواهیم به سادگی از کنار آن بگذریم، زیرا اینجاجمهوری اسلامی ایران است، نهافغانستان واوکراین».[۵۸]
ایزابل دورانت، عضوبلژیکی هیئت پارلمان اروپا، پیش از آغاز سفر گفته بود که دیدار با ناراضیان، از جمله با نسرین ستوده و جعفر پناهی نیز در دستور کار هیئت است. این هیئت با مقام‌های دولتی ایران از جملهعلی لاریجانی، رئیسمجلس ایران وعلاءالدین بروجردی، رئیسکمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی دیدار کرد. این هیئت در آستانه سفر به ایران اعلام کرده بود که در این سفر دربارهٔ از سرگیری روابط، مسایل مربوط بهحقوق بشر، از جمله حمایت از حقوق اقلیت‌ها و تقویت ارزش‌هایدموکراسی بانمایندگان مجلس ایران گفتگو می‌کند.[۵۹]
در سال ۲۰۰۸ کمیته بین‌المللی حقوق بشرایتالیا که سازمانی غیردولتی در زمینهحقوق بشر است، نخستین جایزه خود را به نسرین ستوده اهدا کرد.[۶۶] مراسم اهدای این جایزه ۱۰ دسامبر (۲۰ آذر)، روز تصویباعلامیه جهانی حقوق بشر وروز جهانی حقوق بشر در شهرمیرانو در ایتالیا برگزار شد.[۶۷]
انجمن آمریکایی قلم (پن) روز چهارشنبه ۲۴ فروردین (۱۳ آوریل) اعلام کرد که جایزهٔ آزادی قلم باربارا گلداسمیت سال ۲۰۱۱ خود را به نسرین ستوده، وکیل، فعال حقوق بشر و روزنامه‌نویس ایرانی اختصاص داده است.[۶۸]
در آبان ماه سال ۱۳۹۱ اعلام شد جایزه آزادی افکار ساخاروف از طرفپارلمان اروپا به نسرین ستوده وجعفر پناهی اهدا شد.[۲] اعضای هیئت پارلمانی اروپا نیز تصمیم گرفتند در طی سفر از پیش برنامه‌ریزی‌شده‌شان به تهران، ضمن دیدار با ستوده و پناهی، دعوتنامه رسمی پارلمان اروپا از آنها در ارتباط با دریافتجایزه ساخاروف را به‌دست آنها برسانند. اما سفر هیئت اروپایی مذکور به دلیل عدم پذیرش شرط آنها مبنی بر دیدار با نامبردگان به ایران لغو شد.[۶۹]
اما روز پنجشنبه، ۲۸ آذر ۱۳۹۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۱۳)،خبرگزاری فارس و چند وب‌سایت خبری وابسته به جناح محافظه‌کار در ایران، گزارش کردند که هیئت پارلمان اروپا در جلسه‌ای در سفارتیونان،جایزه ساخاروف برای آزادی اندیشه را به نسرین ستوده وجعفر پناهی، حقوقدان و فیلمساز ایرانی تحویل دادند. اما به دلیل تحریم بانکی ایران، تحویل جایزه نقدی به پناهی و ستوده امکان‌پذیر نیست.[۵۶]
خبرگزاری مهر به نقل از مشاور امور بین‌المللمجلس شورای اسلامی گزارش داد، وی اعلام کرده ایران هیچ‌گونه پیش‌شرط در این رابطه از جمله موافقت با دیدار هیئت اروپایی با دو تن از زندانیان سیاسی و اعطای جایزه به آنان را نمی‌پذیرد.[۶۹]
هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه آمریکا با انتشار بیانیه‌ای، ضمن اعلام تبریک به نسرین ستوده و جعفر پناهی برای دریافت جایزه ساخاروف، از عدم امکان حضور آنها در مراسم اهدای جوایز ابزار تاسف کرده بود.[۶۹] در قسمتی از این بیانیه آمده: «ما از حکومت ایران می‌خواهیم که فوراً ستوده را آزاد کرده، محدودیت‌ها علیه پناهی را لغو کند و همچنین کلیه زندانیان سیاسی و دیگر زندانیان را که صرفاً به خاطر عقاید و باورهای سیاسی و مذهبی شان در حبس به سر می‌برند، آزاد کند.»
۲۸ نوامبر ۲۰۱۹ (هفتم آذر ۱۳۹۸) شورای انجمن‌های حقوقی و وکالت اروپا جایزه حقوق بشر خود را به چهار وکیل حقوقی ایران، از جمله نسرین ستوده، اعطا کرد. این چهار وکیل بخاطر دفاع از زندانیان سیاسی هم‌اکنون در زندانهای ایران اسیر هستند.[۷۰]
روز پنجشنبه ۱۰ مهر ۱۳۹۹ نسرین ستوده به عنوان یکی از برندگان جایزه معتبر «زندگی درست» معروف به نوبلِ آلترناتیو اعلام شد. در بیانیهٔ بنیاد «زندگی درست» آمده است که برندگان سال ۲۰۲۰ یک نقطهٔ مشترک دارند و آن «مبارزه آنها برای برابری و دموکراسی و عدالت و آزادی» است.[۷۱]
خرداد سال ۱۴۰۰، جایزهآزادی بیان دراسپانیا به نسرین ستوده اهدا شد. کروز سانچز د لارا، وکیل اسپانیایی که این جایزه را از طرف ستوده دریافت کرد. کمیته داوران این جوایز اعلام کرد که نسرین ستوده را به خاطر ایستادگی‌اش برای حقوق زنان که تأثیر مثبتی بر نسل‌های آینده گذاشته است برگزیده است.[۷۲]
در طی محاکمات نسرین ستوده، در کانون وکلا وی در حالی که دست بند به دست داشت، دستان خود را برگردن شوهرش رضا خندان انداخت، از این صحنه عکسی گرفته شد که به عنوان یکی از عکس‌های سال ۲۰۱۱ ثبت گردید.[۷۳]
در سال ۲۰۲۰، نوبل جایگزین توسط یک ارگان خصوصی در سوئد، به نسرین ستوده و ۲ وکیل دیگر داده شد. این جایزه هر سال از سوی یک بنیاد خصوصی در سوئد به فعالان جامعه مدنی و کنشگران حقوق بشر و محیط زیست اعطا می‌شود.[۷۴]
|نشانی= را بررسی کنید (کمک).ipa-backend. دریافت‌شده در۲۰۲۴-۰۴-۱۷.[پیوند مرده]|تاریخ= را بررسی کنید (کمک)|تاریخ= را بررسی کنید (کمک)|تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
| گروه‌ها | |
|---|---|
| پیشگامان (فهرستِ فعّالان) | |
| نشریه‌ها | |
| رویدادها | |
| آثار برجسته | |
| دیگر | |
زندانیان سیاسی در ایران | |
|---|---|
| فعالان |
|
| بازیگران | |
| هنرمندان | |
| ورزشکاران | |
| بلاگرها | |
| پزشکان | |
| کارگردانان | |
| خبرنگاران |
|
| وکلا | |
| نظامیان | |
| خوانندگان | |
| برنامه‌نویسان | |
| شاعران | |
| سیاستمداران |
|
| دانشمندان | |
| نویسندگان |
|
| دانشجویان | |
| سایران | |
