هنگامی که درآشپزی بحث از میوه وسبزیجات بهعنوان غذا میشود، این واژه معمولاً فقط به میوه گیاهانی گفته میشود که شیرین و گوشت دار هستند مانندآلو،سیب،پرتقال و… درحالی که گروه بسیار زیادی ازسبزیجات معمولی، مغزها وغلات، میوه گیاهان خود محسوب میشوند. میوههایی که معمولاً درآشپزی و خوراکی جزو میوهها به حساب نمیآیند عبارتاند ازکدوها (مثل کدو و کدو حلوایی)،ذرت،گوجه فرنگی وفلفل سبز که از نظر یکگیاهشناس میوه هستند، اما عموماً در آشپزی جزوسبزیجات در نظر گرفته میشوند. گاهی نیز میوههای مربوط به آشپزی، از نظرگیاهشناسی جزو میوهها بهشمار نمیآیند؛ مانندریواس که در آن فقط برگ شیریندمبرگ قابل خوردن است. همچنین بعضی ازادویهها مانندفلفل شیرین وجوز هندی، میوه هستند.
گاهی اصطلاح «میوه کاذب» در مورد یک میوه مثلانجیر یا یک ساختار گیاهی که شبیه میوه است، اما از یک گل یا تعدادی گل حاصل نمیشود بکار میرود. بعضی ازبازدانگان از قبیل گیاهسرخدار دارایآریلهای گوشتدار شبیه میوه هستند و تعدادی از ارسها، مخروطهای گوشتداری شبیهگیلاس دارند.
در بیشتر میوهها،گردهافشانی بخش مهمی از پرورش میوه است و عدم دانش کافی در موردگرده سازها و گرده افشانها میتواند به تولید محصولات ضعیف یا نامرغوب منجر شود. در تعداد کمی از گونهها فرایندی به نام بکر میوهدهی (parthenocarpy) وجود دارد که در آن احتمال تولید میوه در غیاب گرده سازها / گرده افشانها وجود دارد؛ اینگونه میوهها بدون دانه هستند.
در دورههای بسیار قدیمِکره زمین گیاهان میوهدار وجود نداشتند. در جریان تکامل گیاهان، برخی از گیاهان برای افزودن به شانس بقای نسل خود به مرور به دور دانههای خود موادی خوشمزه و جذاب برای جانوران ترشح کردند تا از این طریق جانوران را تشویق به خوردن دانهها و دفع آنها در نقاط دیگر بکنند. این امر به گسترش جغرافیایی گیاه و بقای آن کمک زیادی میکند. مواد جذابی که به دور دانههای مختلف گیاهان ترشح شدند به مرور تشکیل انواع میوههای امروزی را دادند.[۳]
بعد از باروری تخمک دراثر فرایندی به نام «گرده افشانی»، تخمدان شروع به رشد میکند.گلبرگها میافتند و تخمک دروندانه رشد میکند. سرانجام تخمدان (در بیشتر موارد به همراه سایر قسمتهای گل) ساختاری را حول دانه یا دانهها به وجود میآورد که میوه نامیده میشود. رشد میوه تا زمانبلوغ دانهها ادامه مییابد. در برخی از میوههای چند دانهای، مقدار رشد گوشت میوه متناسب با تعداد تخمکهای بارور شده است.
هرکدام از دایرههای سرخرنگ نشاندهنده ۱۰۰ گرم میوه تازه هستند. در محورافقی میزان روزانه لازم از ویتامین سی و در محور عمودی میزان میلیگرم از پتاسیم نشان داده شده است. اندازه دایره با معیاری که در سمت چپ و بالای نمودار مشخص شده، میزان فیبر موجود در ۱۰۰ گرم را نشان میدهد. پرتقال و موز بیشترین میزان فیبر را دارا هستند و بیشترین فاصله را از خط صفر دارند که نشان میدهد ارزش تغذیهای آنها بالاتر است. هندوانه که تقریباً نه فیبر دارد و نه ویتامین سی و نه پتاسیم در پایینترین جایگاه تغذیهای قرار گرفته است .
دیواره میوه که از دیواره تخمدان گل به وجود آمده پیرابر نامیده میشود. پیرابر اغلب به صورت دو یا سه لایه مجزا به نامهای برون بر (لایه خارجی)، میان بر (لایه میانی) و درون بر (لایه داخلی) جدایش یافته است. در بعضی از میوهها به ویژه میوههای یکپارچه که از یک تخمدان همبند حاصل شدهاند، سایر قسمتهای گل (از قبیل آوند گل که شامل گلبرگها، کاسبرگها و پرچمها است) با تخمدان درآمیخته شده و با آن رشد میکنند. اگر بخشهای دیگر گل که به آنها اشاره شد قسمت مهمی در میوه باشند به آن میوه ثانوی میگویند. چون ممکن است سایر قسمتهای گل در ساختار میوه مؤثر باشند لذا برای فهم چگونگی شکلگیری یک میوه خاص، بررسی ساختار گل آن بسیار مهم است.
سیبها از نظر رشد و نمو و شکل بسیار متنوع هستند و همین مسئله ایجاد یک نظام طبقهبندی که دربرگیرنده تمامی میوههای شناخته باشد را مشکل میسازد. بهعلاوه به نظر میرسد که بسیاری از اصطلاحات در رابطه با دانهها و میوه به درستی بکار نرفته است و این واقعیتی است که درک واژگان را مشکل ساخته است. دانهها، تخمکهای رسیده هستند؛ میوهها، تخمدانها یا برچههای محتوی دانه هستند. این توضیح را میتوان به این دو تعریف افزود که در واژهشناسی مربوط به علمگیاهشناسی یک مغز نوعی میوه است و واژه دیگری برای دانه نیست.
میوههای یکپارچه میتوانند خشک یا گوشتدار بوده و حاصل رشد یک تخمدان ساده یا مرکب ولی با یکمادگی باشند. میوههای خشک ممکن است شکوفا (دارای دهانه برای بیرون فرستادن دانهها) ویا ناشکوفا (فاقد دهانه برای خارج کرده دانهها) باشند. انواع میوههای خشک و یکپارچه عبارتاند از (با مثال):
میوههایی که در آنها بخشی یا تمام پیرابر (دیواره میوه) هنگام بلوغ گوشتدار است را میوههای گوشتدار یکپارچه مینامند. انواع میوههای یکپارچه گوشتدار عبارتاند از (با مثال):
میوه فراهم از یک گل با تعداد زیادی مادگی به وجود میآید. نمونه آن تمشک است که میوههای یکپارچه اش را شفتک مینامند چون هر کدام از آنها شبیه یک شفت کوچکی است که به نهنج متصل میباشد. در برخی از میوههای خاردار (از قبیل سیاهسته)نهنج باریک و دراز بوده و بخشی از میوه رسیده است و سیاه سته را به میوهای ثانوی – فراهمی تبدیل میکند.توت فرنگی هم میوهای ثانوی – فراهمی محسوب میشود که تنها درآن، دانهها درون تخمهای برهنهای (یک تخمه) قرار دارند. در تمامی این نمونهها، میوه از یک گل مجزا با تعداد زیادی مادگی به وجود میآیند.
در بعضی از گیاهان مانند noni، گلها به صورت منظم سرتاسر ساقه تولید میشوند و امکان اینکه باهم نمونههایی از گل آوری، رویش میوه و رسیدن آن را ببینیم وجود دارد.
میوه چند بخشی به میوهای گفته میشود که از یک خوشه گل به وجود آمده باشد (به نامگل آذین). هر گل یک میوه تولید میکند اما آنها به صورت یک مجموعه بالغ میشوند. مانند آناناس، انجیر خوراکی، توت، پرتقال اوسیج ودرخت نان.
مراحل گل آوری و رشد میوه در noni یاتوت هندی (Morinda citrifolia) را میتوانید بر روی شاخهای مجزا مشاهده کنید. ابتدا شکوفایی گلهای سفید به نام سنبله به وجود میآید. بعد از باروری، هر گل به یک شفت تبدیل میگردد و هنگامیکه شفتها رشد کردند به صورت یک میوه گوشتدار چند بخشی به نام میوهپیوسته در هم ادغام میشوند.
میوهها سازههای گیاهی هستند که ظاهراً تغییراتشان به میزان زیادی با انتشار دانههایشان (پراکندگی نامیده میشود) در ارتباط است.
بعضی میوهها دارای لایههای بیرونی هستند که با خوشهها یا خارگویهایی پوشیده شده که مانع از خورده شدنشان توسط حیوانات شده ویا برای چسبیده به موی حیوانات و استفاده از آنها بهعنوان عامل انتشار کاربرد دارند.
سایر میوهها دراز و پهن میشوند بنابراین شبیه بال هواپیما یا ملخبالگرد باریک میگردند. این همچنین یکسازوکار تکاملی برای افزایش دامنه انتشار به حساب میآید.