ملبورن (بهانگلیسی:Melbourne) با حدود ۵ میلیون نفر جمعیت (۲۰۲۱ )، پایتختایالت ویکتوریا، اولین پایتخت کشور استرالیا پیش از شهرکانبرا و مهم‌ترین شهر فرهنگی این کشور است. ملبورن به لحاظ جمعیت دومین شهر کشور پهناوراسترالیا است.
امروزه این شهر به عنوان قطب مهمآموزش عالی و تحقیقات، هنر و فرهنگ و مد، ورزش و تفریح و جهانگردی و نیز فعالیت‌های تجاری و صنعتی استرالیا شناخته می‌شود؛ تا جایی که از آن به عنوان پایتخت فرهنگ و هنر و مد و ورزش این کشور یاد می‌گردد.
ملبورن (وایالت ویکتوریا) در میان شهرهای استرالیا لقب «بوستانشهر» گرفته‌است Australia's garden city. این شهر در دههٔ اخیر چند بار به عنوان بهترین شهر دنیا برای زندگی معرفی شده‌است. (از سویمجلهٔ اکونومیست و مرکز مرسر)
ملبورن مهد و مرکز پیدایش صنعت فیلمسازی و سینما، تلویزیون، رقص باله، هنر امپرسیونیسم، سبک‌های مختلف رقص مثل نیو وگ و ملبورن شافل در استرالیا و مرکز مهم موزیک کلاسیک و امروزی در این کشوراست. فوتبال به روش استرالیایی نیز در ملبورن ابداع شده‌است.
شبکهٔ تراموای ملبورن به لحاظ گستردگی در رتبهٔ نخست جهان ایستاده است. بلندترین برج مسکونی جهانبرج یوریکا (تا سال ۲۰۰۹) و سکای دک منحصربه‌فرد آن، پنج برج از شش آسمان خراش بلند استرالیا، بزرگترین کازینو و مجموعهٔ سرگرمی استرالیا، بزرگترینمرکز خرید استرالیا و نیمکرهٔ جنوبی، بزرگترین مجموعه نمایشگاهی ومرکز همایش نیمکرهٔ جنوبی، قدیمی‌ترین و بزرگترین گالری هنری استرالیا در این شهر قرار دارند.
این شهر در جنوب شرقی کشور استرالیا در امتداد رود یارا و بر کرانه‌های خلیج پورت فیلیپPort Phillip Bay قرار گرفته‌است. ملبورن پایتختایالت ویکتوریا و منزلگاه بیش از %۷۰ اهالی این ایالت می‌باشد. ملبورن دارای آب و هوای معتدل اقیانوسی با تابستان های گرم و زمستان های خنک است. ملبورن به دلیل شرایط آب و هوایی متغیر خود به خوبی شناخته شده است.تابستان های ملبورن دارای گرمای قابل توجه است.ولی زمستان های ملبورن خنک با بارندگی متوسط است. بیشتر کلانشهر ملبورن با پراکندگی کم تراکم مشخص می شود، در حالی که مناطق درون شهری آن عمدتاً دارای اشکال شهری با تراکم متوسط و حمل و نقل هستند.
ملبورن در سال ۱۸۳۵، چهل و هفت سال پس از ورود اولین اروپائیان، به وسیلهٔ مهاجرینی آزاد بنیان نهاده شد.
با هجوم جویندگان طلا در دهه ۱۸۵۰، ملبورن از یک اقامتگاه موقت در اطرافرود یارا به یک کلانشهر در حال رشد تبدیل شد.
به سال ۱۸۸۰ «ملبورن حیرت‌آور» marvelous melbourne مهم‌ترین و پرجمعیت‌ترین شهر استرالیا و ثروتمندترین شهر در جهان و پس از لندن بزرگترین شهر در سراسرامپراتوری بریتانیا بود.
از سال ۱۹۰۱ تا سال ۱۹۲۷ کهکانبرا ساخته شد، فدراسیون استرالیا، ملبورن را پایتخت موقت کشور قلمداد می‌کرد.
ملبورن به عنوان پایتخت ورزشی استرالیا و دارندهٔ عنوان «شهر غائی ورزشی جهان»، همه ساله میزبان بسیاری از رخدادهای مهم ورزشی جهان است. مانند مسابقات ماشین رانی جام بزرگ فورمیولا وان Australian F1 Grand Prix، کارناوال جام اسب سواری معروف ملبورن کاپ و نیز مسابقات جهانی تنیس اوپن استرالیا.
المپیک تابستانی ۱۹۵۶ و بازی‌های مشترک‌المنافع ۲۰۰۶ در این شهر برگزار شد.
منطقه عظیم ورزشی شهر بنام Melbourne Sports and Entertainment Precinct در شرق ملبورن، مهم‌ترین مرکز ورزشی کشور استرالیا محسوب می‌گردد و شاململبورن پارک و یاررا پارک می‌شود. استادیوم کریکت ملبورنورزشگاه کریکت ملبورن در این شهر سومین ورزشگاه بزرگ جهان است و استادیوم المپیک پارک ونیز موزهٔ ملی ورزش در آن واقع است.استادیوم(Etihad Stadium (formerly:Telstra Dome نیز در داکلندز قرار دارد.
ملبورن بابت ترکیب زیبای معماری تاریخی ویکتوریایی منحصربه‌فردش در کنار بناهای مدرن و پیشرفته آن شهرت جهانی یافته‌است.از بناهای مهم تاریخی می‌توان به مکان‌های زیر اشاره کرد:
بنای مشهور ایستگاه خیابان فلیندرزFlinders Street Station (نماد ملبورن، بزرگترین ایستگاهنیمکرهٔ جنوبی و پر رفت‌وآمدترین ایستگاه راه‌آهن دنیا بین جنگ اول و دوم جهانی)
گذرگاه‌های طاقدار مرکز شهر از جمله رویال آرکید و بلاک آرکید
بنای معظم نمایشگاه سلطنتیRoyal Exhibition Buildings (اولین بنای استرالیایی ثبت شده در مرکزمیراث جهانی یونسکو و تنها بنای نمایشگاهی بین‌المللی باقی‌ماندهٔ جهان از قرن نوزدهم و بزرگترین ساختمان قرن ۱۹ استرالیا)
بنای یادبود Shrine of Remembrance (که مشرف به شهر و از بزرگترین بناهای یادبود درگذشتگان جنگ در جهان است)
کلیساهای پولس مقدس St Paul's Cathedral و پاتریک مقدس St Patrick's Cathedral
خانهٔ پارلمان Parliament House
گالری ملی ویکتوریا NGV (قدیمی‌ترین و بزرگترین گالری استرالیا)
گذرگاه‌های طاقدار و کوچه‌های معروف مرکز شهر(Lanes and arcades) با کافه‌ها، بوتیک‌ها و مغازه‌های تاریخی و گرافیتی (دیوار نقاشی)های آن
سینمای سه بعدی IMAX و موزهٔ ملبورن در کارلتون گاردنز
مجموعه و مرکز هنری Arts Centre، گالری ملی ویکتوریا NGV، مرکز رسیتال ملبورن، تئاتر پرنسس، تئاتر ریجنت، سینماهای پلس و فورم
کافه-رستوران-بارهای سوت گیت و سوت بنک، داکلندز، ملبورن چاینا تاون در لیتل برک (قدیمی‌ترین چاینا تاون در دنیای غرب)، ایتالیای کوچک در لایگون، سن کیلدا، فیتزروی، یونانی‌های لاندزدیل، برانزویک، پورت ملبورن و ساوت یارا
مجموعه نمایشگاه و مرکز همایش‌های ملبورن Melbourne Convention & Exhibition Centre (بزرگترین مجموعه نمایشگاهی و مرکز همایش نیمکرهٔ جنوبی)
بازار تاریخی کویین ویکتوریا، سوث ملبورن و پرهن
آکواریوم شهر، باغ وحش و لونا پارک سن کیلدا
فروشگاه‌ها و بوتیک‌های خیابان‌های چپل، برونزویک فیتسروی، کالینز،پاریس اند او لیتل کالینز، برک ستریت مال، GPO، کراون و مرکز خرید ملبورن سنترال
v Chadstone Shopping Centre بزرگترین مرکز خرید استرالیا و نیمکرهٔ جنوبی
بلندترین برج مسکونی جهانبرج یوریکا (تا سال ۲۰۰۹) و سکای دک منحصربه‌فرد آن و پنج برج از شش آسمان خراش بلنداسترالیا در این شهر قرار دارند.
فضاهای سبز و پارک‌های گستردهٔ درون-شهری چند صد هکتاری با هزاران گونهٔ گیاهی گوناگون و برکه‌ها و دریاچه‌ها، به همراه رودبزرگ یاررا که از میان شهر می‌گذرد و به اطراف شهر امتداد می‌یابد و نیز بندرگاه‌ها، اسکله‌ها و سواحل زیبای ملبورن از آن شهری با طبیعت روح‌انگیز به وجود آورده‌است، به گونه‌ای که این شهر، «بوستانشهر استرالیا» لقب گرفته‌است. برخی از این فضاهای سبز شهری عبارتند از:
مجموعه گستردهٔ دومینز پارکلندز شامل: کینگز دومین، رویال بوتانیک گاردنز، کوئین ویکتوریا گاردنز، الکساندراگاردنز و بناهای آنها.
آلبرت پارک و دریاچهٔ آن (۲۲۵ هکتار)
رویال پارک (۱۸۱ هکتار)
همچنین کارلتون گاردنز، پرینس پارک، یاررا پارک، فاوکنر پارک، فیتسروی گاردنز، فلگستف گاردنز، بیررارونگ مار، ادینبورگ گاردنز، فوتسکری پارک، سن وینسنت گاردنز، سن کیلدا بوتانیک گارذنز و ده‌ها بوستان دیگر.
سواحل زیبایسن کیلدا، جنوب ملبورن،برایتون وویلیامز تاون به همراه سواحل گوناگون خارج شهر از جذابیت‌های دیگر ملبورن است.
