| مرودشت | |
|---|---|
     | |
 | |
| کشور |  ایران |
| استان | فارس |
| شهرستان | مرودشت |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) دیگر | اصطخر، پارسه، مهد تمدن کهن پارس |
| نام(های) پیشین | پارسه |
| سال شهرشدن | ۱۳۵۲ |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۴۸٬۸۵۸۲ تن[۱] |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۴۶۴۹ کیلومتر مربع |
| ارتفاع | ۱۶۲۰ متر |
| آب‌وهوا | |
| میانگین بارش سالانه | ۱۸۰میلی‌متر |
| روزهای یخبندان سالانه | ۱۵ روز |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | محمدعلی گلکاری[۲] |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۷۱–۴ |
| شناسهٔ ملی خودرو | ۷۳ ل–۸۳ و-۹۳ و - ۸۳ص - ۸۳جایران |
مَرودَشت شهری در شمالاستان فارس و مرکزشهرستان مرودشت است. این شهر در ۴۰ کیلومتری شمال کلانشهرشیراز واقع شده و آب و هوای آن کوهستانی و معتدل است. جمعیت این شهر بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۱۴۸٬۸۵۸ تن است.[۱] مرودشت هم‌اکنوندومین شهر پرجمعیت وچهارمین شهر وسیع استان فارس می‌باشد[۳] و با سرعت بالایی در حال گسترش است. پتانسیل بالای گردشگری و توریسم از ویژگی‌های این شهر است.[۴]
زبان مردم مرودشتفارسی است و مردم فارس درمرکز ساکن و در بخشکامفیروز شمالی وکامفیروز جنوبی مردم لر هستند.[۵] مرودشت از شهرهای شمالی استان فارس، با ارتفاع ۱۶۲۰ متر بالاتر از سطح دریا و مساحت ۴۶۴۹ کیلومتر مربع است. وجود بناهای تاریخی از جملهتخت جمشید ونقش رستم در این شهر به آن موقعیتی ممتاز بخشیده است.[۶]
نام این شهرستان که سابقاً مَرغ‌دشت (به‌معنای دشت خرم) بوده است احتمالاً برگرفته از دشت‌ها و مرغزارهای سرسبز آن بوده است. همین‌طور که نخستین بارابن بلخی درفارس نامه، ‹‹ مرو ›› را به عنوان یکی از محلات شهر باستانی استخر می‌نامد که با گذر زمان جای آن را بوستانتخت جمشید گرفته است. مرو در لغت به معنی چمن است که در اصل به‌صورت مرغ و مرگ بوده و مرغزار صورت بسیار متداول آن است. در قدیم علفزارها رامرغزار می‌گفتند و به نظر می‌رسد که مرودشت نیز مانند ارژن در آن زمان، جایی پوشیده از مرتع و چمن بوده است. کاوش‌های علمی و گمانه زنی‌هایی که در تپه‌های مختلف جلگه مرودشت انجام گرفته، نشان می‌دهد که هزاران سال پیش از آنکه داریوش بزرگ، تپه سنگی را بر دامان کوه مهر (رحمت)، برای ساخت کاخ‌های بزرگ خود برگزیند، اقوام متمدنی در دشت وسیع آن، می‌زیسته‌اند. آثار بر جای مانده از قبیل ظروفسفالی منقوش یا ساده، و اسباب و وسایل زندگی آن دوره، همه و همه گویای این نکته‌اند. ویرانه‌های استخر و کاخ‌هایتخت جمشید، بخشی از تاریخ این شهر را به نمایش می‌گذارند.[۶]
پیشینه تاریخی این دیار به هزاره پنجم پیش از میلاد مسیح می‌رسد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که این منطقه از ماقبل تاریخ تاکنون مسکونی بوده است. دشت وسیع مرودشت عمری به طول تاریخ شناخته شده ایران دارد و بارها شاهد دگرگونی و تحولات بسیاری بوده است. با تأسیس کارخانه قند مرودشت در سال ۱۳۱۴ هجری خورشیدی اندک اندک بر جمعیت و آبادانی آن افزوده شده است. وجود تعدادی از بناها و آثار تاریخی ایران در شهر مرودشت، این شهر به مهد فرهنگ و تمدن ایران زمین، گنجینه اسرار تاریخی، طلایه دار بزرگ‌ترین امپراتوری جهان باستان سرزمین اهورایی ایرانیان و نگهبان عظیم میراث گذشتگان، درآمده است.
مرودشت یکی از باستانی‌ترین مناطق ایران است که با پیشینهٔ کهن خود در طول تاریخ توجه بسیاری از باستان‌شناسان و دوست‌داران فرهنگ و تمدن ایرانی را به خود معطوف داشته است. مجموعه آثار به جای مانده ماقبل تاریخ و آثار شگفت‌انگیز تاریخی بیان‌گر این مطلب است که این شهرستان با اهمیتی ویژه، همواره مورد توجه بوده است. مجموعه کاخ‌های تخت جمشید که شاهکار مدیریت باستانی و دستاورد تلاش دستان آفرینشگر معماران چیره‌دست دوره‌های باستانی ایران بوده و از شهرتی هم‌سان با دیوار بزرگ چین و اهرام ثلاثه مصر برخورداراست، مهم‌ترین مکان دیدنی شهرستان مرودشت را تشکیل می‌دهند. عظمت یگانه این بنا، به تنهایی گویای تاریخ شکوهمند تمدن ایران است و این درحالی است که این مجموعه تنها یکی، ولی مهم‌ترین اثر از بناهای تاریخی کشور ایران و استان فارس است. شهرهای قدیمی به همراه نقش‌ها و کتیبه‌های باستانی و کاخ‌های پادشاهانهخامنشی و چندین اثر تاریخی و قدیمی دیگر، از جمله جاذبه‌های مهم شهرستان مرودشت به‌شمار می‌آیند. مجموعه کاخ‌های تخت‌جمشید، کاخ صدستون،کاخ داریوش، سنگ نبشته پهلوی، تخت گوهر یا تخت رستم، نقش رجب، آرامگاه اردشیر دوم و سوم، شهر قدیمی استخر (تخت طاووس)، قلعه استخر، برج زندان سلیمان، پل بند امیر و پل خان از جمله مهم‌ترین آثار تاریخی این شهرستان به‌شمار می‌روند.
وجود ۱۵۰ اثر گرانبهای باستانی و تاریخی در این شهر، به خصوص آثار برجای مانده تخت جمشید، نقش رستم، نقش رجب و پاسارگاد که جزء آثار ثبت شده جهانی هستند و دیگر آثار باستانی موجود که هرکدام به نوبهی خود منحصربه فرد هستند، باعث شده تا مرودشت گردشگاهی مناسب و زیبا برای مردم و جایگاه ویژهای برای جذب گردشگر از گوشه گوشه دنیا که با این آثار به خوبی آشنایند و خیره به عظمت و شکوه آنند، باشد.[۶]
همزمان با آغاز به کار ساخت کارخانه قند در سال ۱۳۱۲، نطفه آغازین شهر نوین مرودشت بوده است و صدای سوت بازگشایی کارخانه قند در سال ۱۳۱۴ بسان گریه نوزاد در بدو تولد، تولد شهر مرودشت را نوید داد. تا سال ۱۳۲۹ تنها کارکنان کارخانه قند در منازل سازمانی و تعدادی از فروشندگان تجهیزات موردنیازکشاورزی سکونت داشتند که خیابان منتهی به روستای امیرآباد در فاصله ۵/۱کیلومتری غرب کارخانه ساخته شد و به خیابان امیرآباد شهرت یافت. شهرداری خودگردان در سال ۱۳۳۲ توسط انجمن شهر تأسیس و با رشد سریع چند خیابان کوچک اطراف، شهرداری رسمی در سال ۱۳۵۲ با هدف رسیدگی به وضعیت تخت جمشید تا پل خان جهت برگزاری جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی به وجود و بخشدار زرقان به عنوان نخستین شهردار رسمی مرودشت شروع بکار نمود. هجوم کشاورزان مهاجر و همچنین سکونت سریع عشایر در آن سال‌ها، رشد مرودشت را سرعتی صد چندان بخشید و در چشم برهم زدنی وسعت گرفت. ساختسد درودزن در فاصله ۴۵ کیلومتری جنوب غرب و کارخانه پتروشیمی در فاصله ۵ کیلومتری جنوب غرب کارخانه (مرودشت) و همچنین آثار میراث جهانی تخت جمشید، همه و همه باعث شد تا بسیاری از مردم که از نبود امکانات رفاهی آن زمان دررنج بودند، در این شهر نوپا منزل گزینند. وسعت قابل توجه و پتانسیل‌های بالقوه و بالفعل ویژه منطقه، باعث شد تا در سال ۱۳۵۷ و همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی، شهر مرودشت به عنوان شهرستان مستقل جای خود را در تقسیمات کشوری تثبیت نماید.[۶]
 | پاسارگاد | اقلید | | |
| ارسنجان |  | سپیدان | ||
 مرودشت  | ||||
 | ||||
| زرقان | بیضا |
شهرستان مرودشت به مرکزیت شهرمرودشت با وسعت ۴۶۴۹ کیلومترمربع، ۸/۳٪ کل مساحت استان فارس را به خود اختصاص داده است. این شهرستان از شمال به شهرستان‌های خرمبید و اقلید، از غرب به شهرستانسپیدان، از جنوب بهشیراز و از شرق به شهرستان‌هایارسنجان وبوانات محدود می‌شود. شهرستان مرودشت تقریباً در مرکز استان فارس واقع شده است. مرکز شهرستان مرودشت در ۵۲ درجه و ۴۸ دقیقه طول جغرافیایی و ۲۹ درجه و ۵۲ دقیقه عرض جغرافیایی و ارتفاع ۱۵۹۵ متری از سطح دریا واقع شده است. خاک‌های این منطقه کاملاً رسوبی و مواد تشکیل دهنده آن توسط رودخانه و متلاشی شدن سنگ‌های منطقه به وجود آمده که برای کشاورزی بسیار مناسب هستند. ناحیه شمالی از سرچشمهرود کر تا محلسد درودزن کاملاً کوهستانی و قسمت جنوبی و جنوب شرقی از سد درودزن تادریاچه بختگان دارای دشت‌های مسطح می‌باشد. عمده‌ترین کوه‌های این منطقه عبارتند از:کوه حسین وکوه بید سندل،کوه قلعه وکوه قلعه شکسته. دو کوه اخیر دارای ساختاری بسیار زیبا و ویژه هستند. کوه قلعه تنها یک راه برای ورود دارد و در طول این راه آثار بسیار ارزشمندی دیده می‌شود، از جمله برج‌های دیده‌بانی باستانی. بر فراز این کوه استخری از جنس سنگ و ساروج قرار دارد که مربوط به دورهساسانی است. در مجاورت این کوه همچنین یکسرو کهنسال وجود دارد که عمر آن به بیش از ۱۰۰۰ سال می‌رسد.کوه سیاه با ارتفاع ۳۴۰۰ متر،کوه سید محمد با ارتفاع ۲۶۷۰ متر،کوه سارون با ارتفاع ۳۷۵۰ متر وکوه پالنگری با ارتفاع ۴۱۴۵ متر از جمله کوهای دیگر این منطقه هستند. مهم‌ترین رودخانه‌های این شهرستان،رودخانه سیوند ورودخانه کر می‌باشند.
توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی این منطقه در ارتفاعات کوهستانی و دشت‌های کم ارتفاع پوشش گیاهی متنوع دارد که از این میان می‌توان به جنگل‌هایبلوط،بنه،بادام کوهی،ارژن،زالزالک،انجیر کوهی،آلوچه وحشی و نیز گیاهان دارویی از جملهآویشن، جاشیر،ریواس، کما،گون،موسیر، بلهر،لبو،لاله واژگون،بومادران و گونه‌های دیگر از جملهکنگر،خارشتر، خار زرد،اسپند اشاره کرد.
شهرستان مرودشت از نظر آب و هوا چهار فصل می‌باشد. آب و هوای این شهرستان در نواحی کوهستانی سردسیر و در سایر نواحی معتدل است. متوسط بارندگی سالانه در منطقه ۳۶۵ میلی‌متر و درجه دمای آن بین ۴۱ درجه حداکثر و ۹ درجه حداقل می‌باشد.[۶]
گردشگاه‌هایی مانند:بهشت گمشده، سد درودزن و منطقه کامفیروز، گردنه چاهو، تنگ خشک، تیره باغ، کوه حسین، کوه بید سندل، کوه مهر و کوه‌های قلعه، کوه دشتک، کناره‌های رودخانه کر به ویژه در مناطق نزدیک به درودزن، غار ممتاز روستای حاجی‌آباد، آبشار حصارامامزاده اسحاق (برادر امام رضا)، سلطان ولایت، آرامگاه ایوب نبیشهرها و روستاهای مانند سیوند، سیدان، فاروق، درودزن، کندازی، حصار، دشتک، میان رود، بیدگل، شهرک خارا، خانیمن و بکیان، پالنگری، دژکرد در کامفیروز
تخت جمشید کهپارسه،پرسپولیس،پرسه پلیس ونیز هزار ستون نیز خوانده شده است در شمال شهرستان مرودشت جای دارد، فاصله این مکان تاریخی توریستی تا مرکز استان ۵ کیلومتر می‌باشد. این ناحیه ار مناطق باستانیایران است که طی سالیان پیوسته، پایتخت باشکوه و تشریفاتی پادشاهی ایران در زمان امپراتوریهخامنشیان بوده است. تخت جمشید در دوران زمامداریداریوش بزرگ،خشایارشا واردشیر یکم (هخامنشی) بنا شده است و برای یک مدت طولانی، مرکزی برای برگزاری مراسم آیینی و جشن‌ها به ویژهنوروز بوده است. در نخستین روز سال نو گروه‌های زیادی از کشورهای گوناگون به نمایندگی ازساتراپ‌ها یا استانداری‌ها با پیشکش‌هایی متنوع در تخت جمشید جمع می‌شدند و هدایای خود را به شاه پیشکش می‌کردند. بنیان‌گذار تخت جمشیدداریوش بزرگ بود، البته پس از او پسرشخشایارشا و نوه‌اشاردشیر یکم (هخامنشی) با گسترش این مجموعه به بزرگی آن افزودند. مطالب زیادی در مورد پیشینههخامنشیان و فرهنگ آن‌ها در دسترس است که این امر مرهونسنگ نبشتههایی است که در این کاخ‌ها و بر روی دیواره‌ها و لوحه‌ها آن حکاکی شده است. باور تاریخدانان بر این است کهاسکندر مقدونی سرداریونانی در ۳۳۰ پیش از میلاد، به ایران حمله کرد و تخت جمشید را به آتش کشید و احتمالاً بخش عظیمی از کتاب‌ها، فرهنگ و هنر هخامنشی را با اینکار نابود نمود. با این‌حال ویرانه‌های این مکان هنوز هم در شهر مرودشت برپا است و باستان شناسان از ویرانه‌های آن نشانه‌های آتش و هجوم را بر آن تأیید می‌کنند.این مکان از سال ۱۹۷۹ یکی از آثار ثبت شدهٔ ایران در میراث جهانییونسکو است.
نقش رستم نام مجموعه‌ای باستانی در شمال مرودشت است که در فاصلهٔ ۶ کیلومتری ازتخت جمشید قرار دارد. این محوطهٔ باستانی یادمان‌هایی ازعیلامیان وساسانیان را در خود جای داده است و از حدود سال ۱۲۰۰ پیش از میلاد تا ۶۲۵ میلادی همواره مورد توجه بوده است زیرا آرامگاه چهار تن از پادشاهانهخامنشی، نقش برجسته‌های متعددی از وقایع مهم دورانساسانیان، بنایکعبه زرتشت و نقش‌برجستهٔ ویران‌شده‌ای از دورانعیلامیان در این مکان قرار دارند و در دورهٔ ساسانی، محوطهٔنقش رستم از نظر دینی و ملی نیز اهمیت بسیار داشته است.[۷]
در گذشته، نام این مکان سه‌گنبدان یا دوگنبدان بوده است و احتمالاً نام نقش رستم پس از آنکه ایرانیان بینرستم، پهلوانشاهنامه و سنگ نگاره‌هایشاهان ساسانی ارتباط برقرار کردند به این مکان داده شد.
قدیمی‌ترین نقش موجود در نقش رستم مربوط به دورهٔعیلام است که نقش دوایزد وایزدبانو وشاه وملکه را به تصویر کشیده بود ولی بعدها دردورهٔ ساسانی،بهرام دوم بخش‌هایی از آن را پاک کرد و نقش خود و درباریانش را به جای آن تراشید.کعبه زرتشت بنای سنگی و برج مانند موجود در این محوطه است که به احتمال زیاد در دورهٔهخامنشی ساخته شده بود و کاربرد آن تاکنون مشخص نشده است؛ بر سه گوشهٔ این بنا دو کتیبه ازشاپور اول وکرتیر نوشته شده است که از نظر تاریخی ارزش زیادی دارند. چهار آرامگاه دخمه‌ای در سینهٔ 'جانپناهسین کنده شده‌اند که متعلق بهداریوش بزرگ،خشایارشا،اردشیر یکم (هخامنشی) وداریوش دوم هستند که همهٔ آن‌ها از ویژگی‌های یکسانی برخوردارند.
اردشیر بابکان نخستین کسی است که در این محوطه، سنگ نگاره‌ای تراشید و صحنهٔ تاج‌گیری‌اش از دستاهورامزدا را ثبت کرد. پس از وی نیز شاهان ساسانی صحنه‌های تاجگذاری‌شان یا شرح نبردها و افتخاراتشان را بر سینهٔ کوه نقش کردند. اینکهاردشیر و پسرششاپور اول نقش‌برجسته‌هایی را در کنار نقش‌برجسته‌های همتایانهخامنشی خود در نقش رستم تراشیدند، احتمالاً نشان از راهبردی فرهنگی و سیاسی در تقلید از گذشته داشته است.
نقش رجب محلی است در ۳ کیلومتری شمال تخت جمشید مرودشت که در آن شماری نقش‌برجسته از زمان ساسانیان برجای مانده است. مشهورترین این کنده‌کاری‌ها کتیبهشاپور یکم در نقش رجب و کتیبهکرتیر در نقش رجب هستند. آرایش و لباس آن دوره به وضوح مشخص است، اما نقشاهورامزدا و صورت شاهانساسانی در حمله اعراب تخریب شده‌اند.
استخر از بزرگ‌ترین شهرهای دوران خود بوده و به گفته تاریخ نویسان چهار دروازه داشته که امروزه یکی از آن‌ها در سر پیچ دوراهی مرودشت-ارسنجان قرار دارد و دیگری در جنوب مرودشت کنونی قرار داشته است.
در هفت کیلومتریتخت جمشید، ویرانه‌های شهر استخر قرار دارد. آثار به جامانده از این شهر شامل دروازه سنگی، ستون‌ها و دیواره‌های سنگی است که به روزگارهخامنشی و پیش از آن تعلق دارد. در این شهر، بازمانده سازه‌هایاسلامی،ساسانی واشکانی و ظروف و آثار سده‌های آغازین هجری در آن کشف شده است. آب شهر استخر از رودسیوند تأمین می‌شده است. شهر استخر ۵ سال پیش از میلاد و ۱۰ سال پس از آن قدمت دارد و شاهد تاجگذاری‌ها و جشن‌ها و شکوه بسیاری بوده و صدها هزار نفر ساکن داشته است.
این شهر تا پایان پادشاهی ساسانیان از آبادترین و با شکوه‌ترینشهرهای ایران باستان بود، اما توسطاسکندر ویران گشت و بعد از آن توسط اعراب تسخیر گردید و به دلیل خیزش‌های پیاپی مردم (از سال ۲۳ تا سال ۲۹ هجری) بارها فتح شد و مردم آن قتل‌عام شدند و پس از آن تنها ویرانه‌ای از آن برجای ماند.
پل خان مربوط به دوره صفوی است و در مرودشت، که توسطامام قلی خان بر رویرود کر بنا شده است. این اثر در تاریخ ۲ آبان ۱۳۵۱ با شمارهٔ ثبت ۹۲۹ به‌عنوان یکی ازآثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
یکی از معروفیت‌های پل خان برای منظره آن بر روی رود کر می‌باشد، اما امروزه به دلیل نبود یا کمبود آب درون رود کر در آن قسمت، چهره زیبای خود را از دست داده است.
سه گنبدان نام سه کوه راست قامت در جلگه مرودشت می‌باشد که در دوره‌های تاریخی مختلف از اهمیت فراوانی برخوردار بوده. نام این سه کوه به ترتیب از شمال به جنوباشکنون(اشکنوان)،استخر وشکسته نام دارند. کوه یاقلعه استخر از مهم‌ترین این کوه هاست که قدمت دقیق آن هنوز در ابهام می‌باشد.بعضی از مترجمان اوستا گویند کوهی که هوشنگ پادشاه ایران هرساله هزاران اسب و گاو و گوسفند برفراز آن قربانی می‌کرد همین کوه استخر بوده است.
عضدوله دیلمی خرابه‌های دژ را بازسازی می‌کند ولی متأسفانه جز کتیبه دوره ساسانی و استخر بزرگ که برای انبار آب استفاده می‌شده چیزی از آن دژ باقی نمانده است.
پل بند امیر پلی تاریخی در جنوب شرقی مرودشت است که بر رویرود کر احداث شده است. این پل در زمانآل بویه در قرن چهارم هجری ساخته شده است. عده‌ای از محققان عقیده دارند که این پل بر روی شالودهٔ پلی از زمانساسانیان بنا شده است.
کوهمهر یارحمت یاچمگان در بخش شمال شرقی شهرستان مرودشت واقع شده و به صورت منفصل جهت شمالی و جنوبی دارد. وسعت این کوه ۵۰ کیلومتر است و عرض آن حدود ۱۵ کیلومتر است. نام باستانی این کوه مهر یا میترا بوده. این کوه دشت ارسنجان را از مرودشت جدا می‌کند و تاکنون در دامنه‌های آن محوطه‌های دوران تاریخی و عشایری کشف شده است.
نقش رجب و شهر استخر و قدمگاه و استودان‌ها و آثار مختلف باستانی از دورانپارینه سنگی تادوران معاصر در دلکوه مهربه یادگار مانده است که اهمیت زیادی دارند و در منظر فرهنگی تخت جمشید واقع شده‌اند.
طبیعت جذاب و غنی شهرستان مرودشت به یاری منحصر به فردترین آثار تاریخی و باستانی این منطقه آمده و جلوه‌های اعجاب‌انگیزی از زیبایی‌های طبیعی را به نمایش گذاشته و این شهرستان را به لحاظ طبیعی نیز در ردیف مناطق دیدنی ایران قرار داده است. موقعیت طبیعی و چشم‌اندازهای درختان جنگلی و توپوگرافی ناحیه کوهستانی و رودخانه‌ای، نمایش گر طبیعت غنی و زیبای شهرستان مرودشت هستند.
مناطق تفریحی و تفرجگاه‌های منحصر به فرد، جذابیت‌های این شهر را صد چندان کرده که از جمله مناطق دیدنی آن، می‌توان به شکارگاه‌های طبیعی و متنوع،بهشت گمشده، آبشار دشتک، تیر باغ، و تنگ خشک اشاره نمود.رود کُر پرآب‌ترین رودخانه زیرحوضهدریاچه بختگان از جنوب مرودشت می‌گذرد. دریاچه بسیار زیبایسد درودزن نیز استراحتگاهی ویژه و تحسین‌برانگیز برای مشتاقانی است که از سرتاسر ایران، آسایش را در کنارش یافته‌اند. به راستی شهری با این ویژگی بی‌نظیر است.[۶]
بهشت گمشده نام منطقه‌ای خوش آب و هوا و سرسبز در شهرستان مرودشت و کامفیروز است. نام اصلی این مکانتنگ بستانک بوده است که اکنون به بهشت گمشده مشهور شده است. منطقه حفاظت شده تنگ بستانک با مساحت ۱۵۳۲۴ هکتار در شمال غربی استان فارس و در فاصله ۱۲۰ کیلومتری شهر شیراز در بخش کامفیروز از توابع شهرستان مرودشت واقع گردیده است. میانگین ارتفاعی ان بین ۱۷۰۰_۳۷۰۰ متر می‌باشد تنگ بستانک درگذشته بیشتر شهرت محلی داشت و منطقه ییلاقی بخش‌های کامفیروز و بیضا محسوب می‌گردد. در گذشته مهم‌ترین سودمندی آن برای روستاه‌های پایین دست استفاده از منابع آب برای مصرف شرب، کشاورزی و گردشگری موردی جوامع محلی بوده است وتا اواخر دهه ۵۰ برای شهرنشینان نامی ناآشنا بوده و کمتر مورد استفاده گردشگری فشرده قرار گرفت، اما از اوائل دهه ۶۰ این منطقه به تدریج توسط گروه‌های کوهنوردی و گردشگران طبیعت معرفی گردید و به لحاظ زیبایی‌های خیره‌کننده و چشم‌انداز طبیعی منحصر به فرد، توسط بازدیدکنندگان علاقه‌مند بهشت گمشده نام‌گذاری گردید.
همچنین همجواری تنگ بستانک با دریاچه سد درودزن و نزدیک بودن آن به مناطق سردسیر و زیبای (تنگ گنبیل) (آبشار مارگون) (تنگ براق) (چشمه شش پیر) و (قله رنج) و برم فیروز و دیگر مناطق ییلاقی این منطقه را به یک مجموعهٔ گردشگری تبدیل کرده است.[۸]
آبشار دشتک ابرج در ناحیهٔ دشتک ابرج در شهرستان مرودشت واقع شده است. این مکان دارای پتانسیل جذب گردشگر است و دارای دو آبشار زیبا هست به علت نبود راه مناسب در حال حاضر کمتر گردشگری به آن منطقه می‌رود.
سد مخزنی درودزن (نام پیشین: سد داریوش) در شهر مرودشت و بر روی رود کر ساخته شده است. ساخت این سد در سال ۱۳۵۱هجری خورشیدی به پایان رسید و آب نوشیدنی شهرهای شیراز و مرودشت را پشتیبانی می‌کند.در حدود ۲۴۰۰ سال پیش نیاز به آب در این منطقه برای آبیاری مزارع هخامنشیان را وادار به ساخت سدی در حوالی روستای درودزن کرد. نگرش وسیعداریوش هخامنشی و به خدمت گرفتن مهندسی و همت ایرانیان باعث ساخت یکی از بدیع‌ترین سازه‌های آبی در این محل شد. این سد که با توجه به زمان ساخت یکی از شاهکارهای مهندسی جهان به‌شمار می‌رود در بهترین نقطه از مسیر رود کر ساخته شده است.تنها همین شاخصه کافی بود که در دوره‌های بعدی این سد مورد بازسازی قرار بگیرد و نهایتاً دردوران پهلوی با توجه به نیاز ساخت سدی بزرگ، بهترین محل ساخت در همین نقطه استراتژیک تشخیص داده شد و همین امر باعث شد که بقایای سد داریوش از این محل به محلی در ۳ کیلومتری آن انتقال داده بشود.
سد جدید در سال ۱۳۵۱ به منظور تأمین آب آشامیدنی و کشاورزی منطقه مرودشت و کامفیروز ساخته شد و جالب است بدانید که این سد نیز عنوان قدیمی‌ترین سد خاکی ساخته شده در خاورمیانه رو یدک می‌کشد. این سد در ابتدا با نام «سد داریوش» شناخته می‌شده که بعدها به نام «درودزن» که نام روستایی در نزدیکی آن است نام گرفته است.ساخت این سد در سال ۱۳۵۱ شمسی به پایان رسیده و آب کشاورزی مناطق رامجرد، کربال و کناره مرودشت به مساحت ۱۱۲ هزار هکتار رو تأمین می‌کند. همچنین آب آشامیدنی مرودشت و بخشی از شیراز از این سد تأمین می‌شود.
طبقسرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ برآورد جمعیت مرودشت در نقاط شهری، برابر ۲۲۱٬۱۶۳ نفر شامل ۱۱۳٬۳۹۴ مرد و ۱۰۷٬۷۶۹ زن بوده است.[۹]جمعیت شهرستان مرودشت نیز مجموعاً برابر با ۳۲۳٬۴۳۴ نفر شامل ۱۶۶٬۰۵۵ مرد و ۱۵۵٬۳۷۹ زن بوده است.
| جمعیت تاریخی | ||
|---|---|---|
| سال | جمعیت | ±% |
| ۱۳۳۵ | ۸٬۱۸۷ | — |
| ۱۳۴۵ | ۳۰٬۶۴۱ | ۲۷۴٫۳٪+ |
| ۱۳۵۵ | ۵۰٬۴۴۶ | ۶۴٫۶٪+ |
| ۱۳۶۵ | ۷۹٬۱۳۲ | ۵۶٫۹٪+ |
| ۱۳۷۰ | ۹۲٬۰۱۳ | ۱۶٫۳٪+ |
| ۱۳۷۵ | ۱۰۳٬۵۷۹ | ۱۲٫۶٪+ |
| ۱۳۸۵ | ۱۲۴٬۳۵۰ | ۲۰٫۱٪+ |
| ۱۳۹۰ | ۱۳۸٬۶۴۹ | ۱۱٫۵٪+ |
| ۱۳۹۵ | ۱۴۸٬۸۵۸ | ۷٫۴٪+ |
زبان مردم مرودشت پارسی با لهجه مرودشتی می‌باشد که به لهجه شیرازی شباهت بسیار زیادی دارد.
| مردان | سن | زنان |
|---|---|---|
| ۲۸۹ | ۸۵+ | ۲۶۰ |
| ۱٬۴۹۶ | ۸۰–۸۴ | ۱٬۱۶۹ |
| ۱٬۸۰۴ | ۷۵–۷۹ | ۱٬۴۳۳ |
| ۲٬۰۶۶ | ۷۰–۷۴ | ۱٬۹۲۸ |
| ۱٬۷۶۸ | ۶۵–۶۹ | ۲٬۴۸۲ |
| ۲٬۷۱۸ | ۶۰–۶۴ | ۳٬۶۲۵ |
| ۴٬۶۴۱ | ۵۵–۵۹ | ۵٬۲۲۳ |
| ۷٬۱۵۳ | ۵۰–۵۴ | ۶٬۲۵۱ |
| ۸٬۴۸۲ | ۴۵–۴۹ | ۷٬۴۸۳ |
| ۱۰٬۸۲۴ | ۴۰–۴۴ | ۹٬۸۶۹ |
| ۱۱٬۸۳۹ | ۳۵–۳۹ | ۱۱٬۴۰۹ |
| ۱۴٬۵۱۹ | ۳۰–۳۴ | ۱۴٬۲۲۲ |
| ۱۹٬۳۶۷ | ۲۵–۲۹ | ۱۸٬۸۴۳ |
| ۱۸٬۱۹۹ | ۲۰–۲۴ | ۱۸٬۰۴۶ |
| ۱۳٬۲۰۸ | ۱۵–۱۹ | ۱۳٬۱۳۱ |
| ۱۱٬۶۰۲ | ۱۰–۱۴ | ۱۱٬۳۳۷ |
| ۱۲٬۰۲۷ | ۵–۹ | ۱۱٬۳۰۲ |
| ۱۳٬۴۳۸ | ۰–۴ | ۱۲٬۸۹۴ |
سینماابوذر تنها سالن سینمای شهر مرودشت است که از سال ۱۳۹۵ تعطیل می‌باشد.[۱۵]
بر اساس آمار سال ۱۴۰۰ اداره میراث فرهنگی:[۱۶]
خانه فرهنگ مرودشت در میدان امام حسین قرار دارد و سالانه میزبان رویدادهای فرهنگی متعددی است.[۱۷]
شهرستان مرودشت در منطقه مناسبی واقع شده که از نظر کشت محصولات کشاورزی اعم از شتوی و سیفی از اهمیت خوبی برخوردار است. این منطقه که یک منطقه صنعتی کشاورزی است، در زمینه تولیدات گندم، ذرت، برنج، گوجه فرنگی و سایر محصولات دیگر نظیر خیارسبز، کلم، بادمجان، هویج و زیتون برای واحدهای تولیدی بسیار حائز اهمیت است. واحدها و شرکت‌های زیادی در منطقه مرودشت وجود دارد که در زمینه تهیه و بسته‌بندی این محصولات فعالیت دارند که کارخانه تولیدرب گوجه فرنگی یک و یک در دشت مرغاب از این جمله است.برنج مرغوب کامفیروز، انار سیدان، گردوی دشتک و چغندر از جمله تولیدات دیگر محصولات کشاورزی این شهرستان است. مرودشت بیش از یک دهه مقام اول تولید گندم ایران را به خود اختصاص داده است. همچنین مرودشت یکی از پایگاه‌های اساسی تولید ذرت علوفه‌ای در جنوب ایران به حساب می‌آید. وجود سد مخزنی درودزن با گنجایش یک میلیارد متر مکعب، بستر مناسبی را برای توسعه کشاورزی در این شهرستان فراهم کرده است.شهرستان مرودشت دارای شرایط مساعد جغرافیایی یعنی آب فراوان و زمین حاصل خیز بوده و به همین جهت از اوضاع اقتصادی خوبی برخودار است. کشاورزی در این بخش به صورت صنعتی و دستی و روش آبیاری به شکل دیمی و آبی انجام می‌گیرد. اراضی وسیع کشاورزی این شهرستان به ۷ ناحیه همگن و دارای خصوصیات مشابه که تحت پوشش ۷ مرکز خدمات کشاورزی دهستانی و ۱۳ تعاونی تولید روستایی قرار دارند، تقسیم می‌شوند. در سال ۱۳۷۴ در این شهرستان ۲۱۵ هزار تن گندم تولید و به مراکز خرید تحویل گردیده است و تولید این محصول در سال ۸۱–۱۳۸۰ به میزان ۳۰۴ هزار تن رسیده است و به همین دلیل مقام اول تولید و تحویل گندم در کشور به این شهرستان اختصاص دارد. مرودشت دارای ۱۷۰ هزار هکتار اراضی مزروعی شامل ۱۴۸ هزار هکتار اراضی آبی و ۲۲ هزار هکتار اراضی دیم است. عمده‌ترین محصولات زراعی منطقه را گندم آبی، جو آبی، شلتوک، چغندر قند، ذرت دانه‌ای و علوفه‌ای تشکیل می‌دهند و انواع جالیز بالاترین سطح زیر کشت را به خود اختصاص داده است. چاه‌ها و کاریزهای متعدد آب کشاورزی منطقه را تأمین می‌کنند. شهرستان مرودشت با توجه به وجود آب کافی از لحاظ باغ داری نیز در موقعیت مناسبی قرار دارد. انگور، سیب، بادام، گردو، هلو، زردآلو، انار و.. در باغ‌های این شهرستان تولید می‌شوند و مازاد آن به دیگر استان‌ها و شهرستان‌ها و بعضیکشورهای حوزه خلیج فارس صادر می‌شود.
شهرستان مرودشت با توجه به وجود مراتع و چراگاه‌های غنی از علوفه، استعداد فراوانی در زمینه پرورش دام و طیور دارد که این امر موجب شده تعدادی از مردم به خصوص روستاییان به کار پرورش دام و طیور مبادرت ورزند. تعداد واحدهای دام پروری این شهرستان بخش قابل توجهی از نیروی انسانی را به خود اختصاص داده است.[۶]
شهر مرودشت ازلحاظ پراگندگی صنایع کارخانه‌ای، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. از جمله کارخانه‌های مهم شهر مرودشت می‌توان به مجتمع پتروشیمی شهدای مرودشت، کارخانه صنعتی آزمایش، مجتمع آرد شیراز، کارخانه دادلی (تینا)، کارخانه قند، شرکت پارس سرنگ و حدود ۳۰ شرکت تولید صنایع غذایی و تبدیلی و همچنین تأسیسات سد عظیم درودزن اشاره کرد.از جمله کارخانه‌های مهم شهر مرودشت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
| بیشتر از ۱۰۰ هزار نفر |  | |
|---|---|---|
| ۵۰ تا ۱۰۰ هزار نفر | ||
| ۲۵ تا ۵۰ هزار نفر | ||
| ۱۰ تا ۲۵ هزار نفر | ||
| کمتر از ۱۰ هزار نفر | ||
