مدارگان[۱] (بهانگلیسی:Tropics) یامدارات[۲] کهمنطقه حارّه[۳][۴][۵] نیز نامیده میشود، آن بخش از زمین است که در میانمدارهای رأسالسرطان ورأسالجدی واقع شده است، این منطقه معمولاً آبوهوا یا اقلیم گرم و مرطوب دارد.
مناطق مدارگانی، ۴۰ درصد از مساحت و ۳۶ درصد ازخشکسار زمین را شامل میشوند. در سال ۲۰۱۴، این محدوده محل زندگی حدود ۴۰ درصد ازجمعیت جهان بوده است و پیشبینی شده که این رقم تا سال ۲۰۵۰ به ۵۰ درصد برسد.
مدارگان یا منطقه حارّه بین مدارهای رأسالسرطان و رأسالجدی قرار دارد. مدارگان همجوارخط استوا است و هر روزخورشید بر روی یکی از مدارهای این ناحیه بهطور مستقیم میتابد وبالای سر ناظر زمینی قرار میگیرد. این مناطق در میان دومنطقه معتدله نیمکرههای شمالی و جنوبی قرار دارند. مناطق مدارگانی شمالی میان خط استوا و مدار رأسالسرطان و مناطق مدارگانی جنوبی میان خط استوا و مدار رأسالجدی واقع شدهاند.در داخل این منطقه خورشید دو بار در سال بهصورت مستقیم در بالای سر است. پرتو خورشید در این منطقه عمودی و هوا همیشه گرم است. این اصطلاح تا حدود ۳۰ درجه شمالی و ۳۰ درجه جنوبی را که دارای شرایط حارّهای است، دربردارد.[۶]
مدار رأسالسرطان شمالیترین و مدار رأسالجدی جنوبیترین عرضهای جغرافیایی هستند که میتوان در آنجا خورشید را مستقیماً درسرسو مشاهده کرد.[۸] این بدان معنی است که منطقه مدارگان شامل همه جای زمین است که حداقل یک بار در طولسال اعتدالی بهعنوان یکنقطه زیرخورشیدی بهشمار میروند؛ بنابراین حداکثر عرضهای جغرافیایی مناطق مدارگان در دو طرف از خط استوا فاصله مساوی دارند. به همین ترتیب، عرضهای جغرافیایی مناطق مدارگان با مقدار تقریبی زاویه انحراف محوری زمین برابر است. زاویه انحراف محوری زمین، عمدتاً به دلیل تأثیر ماه، کاملاً ثابت نیست، اما حدود مناطق مدارگانی (حارّهای) یک قرارداد جغرافیایی است و اختلاف آنها با عرضهای جغرافیایی واقعی بسیار اندک است.
مدارگان از جانب شمال و جنوب بهطور مساوی با خطاستوا فاصله دارد، مرز مداری این منطقه در سال ۲۰۰۰ موازی از دو سو "۲۱٬۵ '۲۶ °۲۳ در فاصلهاستوا بوده و طی نوساناتی تا سال ۲۰۱۴ این فاصله "۱۴٬۹ '۲۶ °۲۳ و تا سال ۲۰۲۰ به میزان "۱۲٬۱ '۲۶ °۲۳ رانده خواهد شد. این مرز دوسویه نوسانات پیچیدهای دارد؛ طبق اطلاعات در دست در سال ۴۷۱۳قبل از میلاد این فاصله "۵۸٬۶ '۰۸ °۲۴ بوده (و بهنظر میرسد پیش از آن چنان در میل زیادی داشته که موجب دوران یخبندان شده است[نیازمند منبع]) تا سال ۱۲۰۳۱ میلادی به نزدیکترین حد خود به استوا یعنی "۴۱٬۳۰۷ '۳۶ °۲۲ میرسد و سپس مجدداً به تدریج میل بیشتر پیدا میکند و در سال ۱۸۷۳۹ به جایگاه کنونی میرسد، آنگاه همچنان میل بیشتر را ادامه میدهد و در سال ۲۰۰۰۰ اندکی از ۲۴ درجه میگذرد. در سال ۲۵۰۰۰ آنسوتر از مدار ۳۳ قرار دارد (بنظر میرسد که در دوره دیگری از یخبندان باشد[نیازمند منبع]) و در سال ۳۰۰۰۰ در ۸۳ درجه نزدیک دو قطب میرسد و در سال ۳۰۷۳۵ گویی بر فراز دو قطب متمرکز میشود.[۹] در دهههای اخیر این مدار سالانه "۰٬۴۷ (۰٬۴۷ ثانیه قوسی) یعنی حدود ۱۵ متر به جنوب عقب میکشد.[۱۰] این عرضهای جغرافیایی باانحراف محوری زمین مطابقت دارد.
بسیاری از مناطق مدارگانی هم فصل خشک و هم فصل مرطوب دارند.فصل مرطوب، فصل بارانی یا فصل سبز زمانی از سال است که شامل یک یا چند ماه میشود که در آن بیشتر میانگین بارندگی سالانه در یک منطقه میبارد.[۱۱] مناطقی که فصلهای مرطوب دارند در بخشهایی از مناطق مدارگان وجنبمدارگان و برخی حتی درمناطق معتدل پراکنده شدهاند.[۱۲]اقلیم حارهای درسامانه طبقهبندی اقلیمی کوپن اگر در یک یا چند ماه میانگین بارندگی ۶۰ میلیمتر (۲٫۴ اینچ) یا بیشتر باشد، آن ماه بهصورت یک ماه فصل مرطوب تعریف میشود.[۱۳] برخی مناطق با فصول بارانی مشخص، در اواسط فصل شاهد وقفه در بارندگی هستند، زمانی کهمنطقه همگرایی درونحارهای یاناوه موسمی در اواسط فصل گرم، به سمت قطب نیمکره جغرافیایی محل استقرار خود حرکت میکند.[۱۴] پوشش گیاهی معمول در این مناطق ازجنگل حارهای موسمی تاساوان متغیر است.
هنگامی که فصل مرطوب در طول فصل گرم یاتابستان رخ میدهد،بارش عمدتاً در اواخر بعد از ظهر و ساعات اولیه شب رخ میدهد. فصل مرطوب زمانی است که کیفیت هوا و آب شیرین بهبود مییابد و پوشش گیاهی به دلیل فصل مرطوب که مکمل گیاهان است، بهطور قابل توجهی رشد میکند و منجر به برداشت محصول در اواخر فصل میشود. سیل و باران باعث طغیان رودخانهها و فرار برخی از حیوانات به مناطق مرتفعتر میشود. مواد مغذی خاک شسته شده و فرسایش افزایش مییابد. میزان ابتلا بهمالاریا در مناطقی که فصل بارندگی با دمای بالا همزمان است، افزایش مییابد. حیوانات برای رژیم آبوهوایی مرطوبتر، استراتژیهای سازگاری و بقا دارند. فصل خشک قبلی منجر به کمبود غذا در فصل مرطوب میشود، زیرا محصولات هنوز بالغ نشدهاند.
آب و هوا در مناطق مدارگانی، مانند سایر نقاط جهان، در حال تغییر است.[۱۵] اثرات افزایش پیوسته غلظتگازهای گلخانهای بر آب و هوا ممکن است برای ساکنان مناطق حارّهای کمتر مشهود باشد، زیرا این مناطق با تنوع طبیعی قابل توجهی پوشیده شدهاند. بخش عمدهای از این تغییرپذیری توسط پدیدهال نینو–نوسان جنوبی هدایت میشود. مناطق مدارگانی در طول قرن گذشته ۰٫۷ تا ۰٫۸ درجه سلسیوس گرمتر شده است یعنی تنها کمی کمتر از میانگین جهانی، اما وقوع یک ال نینوی قوی سال ۱۹۹۸ را در بیشتر مناطق به گرمترین سال تبدیل کرد، و از آن زمان تاکنون گرمایش قابل توجهی مشاهده نشده است. مدلهای اقلیمی، افزایش دمای ۱ تا ۲ درجه سلسیوس دیگر را تا سال ۲۰۵۰ و ۱ تا ۴ درجه سلسیوس را تا سال ۲۱۰۰ پیشبینی میکنند.
گیاگان گیاهانی هستند که در یک منطقه خاص و در یک زمان خاص یافت میشوند. برخی از گیاهان شناختهشدهای که منحصراً در مناطق مدارگانی یا استوایی یافت میشوند، از آنجا سرچشمه میگیرند یا اغلب با آنها مرتبط هستند عبارتند از: