 |
 قلعه ناصری | |
| نام | قلعه ناصری |
|---|---|
| کشور | ایران |
| استان | استان سیستان و بلوچستان |
| شهرستان | شهرستان ایرانشهر |
| بخش | مرکزی |
| اطلاعات اثر | |
| نام محلی | کلات دوست محمدخان |
| نام‌های دیگر | قله ناصریه |
| نوع بنا | ۱۲۶۴ هجری شمسی |
| کاربری | قلعه |
| دیرینگی | دوره قاجار |
| دورهٔ ساخت اثر | دوره قاجار |
| بانی اثر | ناصرالدین شاه |
| مالک اثر | میراث فرهنگی |
| اطلاعات ثبتی | |
| تاریخ ثبت ملی | ۱۳۷۴ |
 | |
قلعه ناصری (ایرانشهر) پس ازقلعه بمپور یکی از بزرگترین بناهای خشت و گلیسیستان و بلوچستان است.[۱][۲][۳][۴]
ایرانشهر در سال۱۲۵۸ هجری قمری به دستورامیرابراهیم‌خان مظفرالدوله ساخته شده‌است.[۵][۶]
بنا بر نوشته متون و مورخینمعاصر، درعهد قاجاریه شخصی بنامناصرالدوله فرمانفرما که در سال ۱۲۸۵هجری شمسی حاکم وقت ایالات کرمان و بلوچستان بود؛ پیشنهاد ساخت یک دژ نظامی عظیم را در فهرج یا پهره، بهناصرالدین شاه قاجار می‌دهد.پهره نام قدیم ایرانشهر است که در سال ۱۳۰۸ هجری شمسی با تصرف این شهر توسط قوای رضاخان پهلوی به نام ایرانشهر تغییر نام می‌یابد. ناصرالدین شاه با ساخت این قلعه نظامی در پهره موافقت می‌نماید و بدین ترتیب کار ساخت قلعه در سال ۱۲۶۴ هجری شمسی به دست یکی از معماران توانا و مشهور کرمان بنام «استاد حسین معمار باشی کرمانی» آغاز و پس از مدت هفت سال به اتمام می‌رسد. از آن پس این قلعه بنام قلعه ناصری یا ناصریه مشهور می‌شود که علت نامگذاری نیز همین است، مقّر حکمرانی بلوچستان که تا آن سال قلعه کهن و عظیمبمپور بود به قلعه ناصری تغییر یافت.[۷][۸]این قلعه با ضعفدولت قاجار در اواخر عصر قاجار و اوایل عصرپهلوی به تصرف حاکم وقت بلوچستان بنام «دوست محمد خان بازکزایی» در می‌آید.[۹] و بنام قلعه دوست محمد خان معروف می‌گردد. با به قدرت رسیدنرضاخان و استقرار و قدرت گرفتن حکومت مرکزی، قشون دولتی رضاخان پهلوی به فرماندهی «تیمسار امان الله جهانبانی»بلوچستان و این قلعه را متصرف شده و از آن پس این قلعه به نام قلعه ایرانشهر شهرت می‌یابد.[۱۰]در عصر پهلوی دوم (محمدرضا شاه پهلوی) از این قلعه بنام پادگان ژاندارمری وقت و زمانی به عنوان مدرسه استفاده می‌شد. در اوایل انقلاب با متروک ماندن این قلعه عظیم و زیبا، به تدریج تبدیل به قلعه ای متروکه و نیمه ویرانه می‌شود که متأسفانه در سال ۱۳۶۱ هجری شمسی حدود ۹۸ درصد معماری‌های فضای داخل به دستور شهردار وقت با بولدوزر تخریب می‌شود، و تنها سردر و حصار آن باقی می‌ماند.[۱۱]
 | این یکمقالهٔ خرد یکی از آثار باستانی ایران است. می‌توانید باگسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
