| فتوحات مغول | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 بزرگ‌ترین قلمرو امپراتوری مغول (۱۲۹۴–۱۲۰۶) | |||||||
| |||||||
| طرف‌های درگیر | |||||||
| دودمان چین Dali Kingdom شیای غربی دودمان سونگ خوارزمشاهیان ایران کی‌یف بلغارستان ولگا گوریو گرجستان لهستان پادشاهی مجارستان Croatia بلغارستان Serbia امپراتوری روم شرقی شوگون‌سالاری کاماکورا ویتنام چامپا Myanmar Java ایوبیان آناتولی خلافت عباسیان سلطنت مملوک (مصر) سلجوقیان روم | امپراتوری مغول *سلسله یوآن *خانات چغتای *اردوی زرین *ایلخانان | ||||||
| فرماندهان و رهبران | |||||||
| مستعصم بالله هوجو توکیمونه Al Mansur Qalawun Thihathu بلای چهارم George IV of Georgia Brativoj and Butko Julijanov Danilo of Halych علاءالدین محمد خوارزمشاه Tran Hung Dao Henry II the Pious Jayakatwang of Java and other | چنگیزخان اوگتای‌خان باتو خان منکوقاآن هولاکوخان قوبلای‌خان سبتای Burundai Nogai Khan Orda Khan Muqali Kitbuqa جبه نویان Bayan and other | ||||||
حمله‌ها و فتوحات مغول در طول سده‌های ۱۳ و ۱۴ میلادی رخ داد که در پی آن بزرگ‌ترین امپراتوری پیوسته تاریخ،امپراتوری مغول (۱۲۰۶ -۱۳۶۸) ایجاد شد و در سال ۱۲۶۰ بخش وسیعی ازاوراسیا را دربر گرفته بود. تاریخ‌نگارانویرانی مغول را یکی از مرگبارترین رویدادهای تاریخ می‌دانند.[۱][۲]
امپراتوری مغول در اوج خود بر جغرافیای امروزیمغولستان،چین،کره شمالی و جنوبی،برمه،ایران،عراق،افغانستان،آسیای مرکزی،قفقاز،ترکیه،بلاروس،اوکراین و بیشترروسیه حکمفرما بود.[۳]
امپراتوری مغول در طول قرن سیزدهم از طریق سلسله‌ای از لشکرکشی‌های پیروزمندانه در گسترهٔ اوراسیا توسعه یافت و در اوج خود، ازاقیانوس آرام تااروپای مرکزی امتداد داشت. بعدها در کنار امپراتوری بریتانیا، به‌عنوان بزرگ‌ترین امپراتوری پیوسته خشکی شناخته شد. برخلاف «امپراتوری‌های دریایی» بعدی مانندقدرت‌های استعماری اروپایی، امپراتوری مغول یک قدرت برّی براساس قدرت سواره‌نظام و خیل جانواران علف‌خوار مغول بود.[الف] بنابراین بیشتر پیشروی و غارت مغول‌ها در فصول گرمتر، زمانی که چرای کافی برای گله‌هایشان وجود داشت، انجام می‌شد.[۴] قبل از ظهور مغول‌ها ۱۵ سال آب‌وهوای مرطوب و گرم از سال ۱۲۱۱ تا ۱۲۲۵ وجود داشت که شرایط مساعدی را برای پرورش اسب فراهم کرد که به گسترش آنها کمک زیادی کرد.[۵]
با شروعتجزیه امپراتوری مغول از سال ۱۲۶۰، درگیری بین مغول‌ها و حاکمان اروپای شرقی برای قرن‌ها ادامه یافت.چین تا قرن چهاردهم تحت حکومت مغولیدودمان یوآن ماند، در حالی که حکومت مغولیامپراتوری تیموری درایران تا قرن پانزدهم ادامه یافت. درشبه‌قاره هند،امپراتوری مغولی گورکانی تا قرن نوزدهم دوام یافت.
چنگیز خان در اواخر سده ششم خورشیدی (اوایل سده هفتم قمری) قبایل مغول را یکپارچه کرد و با نیروی آنان و برخی از اقوامترک، نیروی جنگی سهمگینی ایجاد کرد که بیشترآسیا و شرقاروپا را به تصرف خود درآورد. جانشینان چنگیز تا بیش از یک سده بر مناطق پهناوری از آسیا و خاور اروپا (ازجملهروسیه) حکمرانی می‌کردند، ولی کم‌کم از قدرت آنان کاسته شد و مقهور ملل زیر فرمان خود شدند. حکومت مغولان در ایران با عنوانایلخانان بیش از یک قرن حکومت کردند و تأثیراتی عمیق بر این کشور برجای نهادند.[۶]
یورش مغولان به ایران در سال ۶۱۶ق/۱۲۱۸م آغاز گردید.
چنگیز خان نخستامپراتوری مغول را درآسیای مرکزی بنیان گذاشت که با اتحاد قبایل کوچ نشینمرکیت‌ها،تاتارها،کرائیت‌ها،ترکهای ومغول‌ها آغاز شد.پادشاهی قوچی بودایی تسلیم شد و قلمرویش ضمیمه مغول شد. او سپس با فتحقراختاییان باخوارزمشاهیان همسایه شد چنگیز خان در ابتدا با خوارزمشاهیان روابط تجاری برقرار کرد و باعلاءالدین محمد خوارزمشاه ادب را رعایت نمود اما محمد با تدابیر خصمانه و دشمنانه خود موجب غضب خان مغول و هجوم او به ممالک اسلامی گردید. خان مغول در پی قتل ۴۵۰ بازرگان مهاجر دراترار، حمله خود را را به ممالک اسلامی آغاز کرد. سپاه مغول به فرماندهی چنگیزخان در مقابل سپاه علاءالدین محمد برآمد اما علاءالدین محمد ازجوجی خان مغول شکست خورد و از مواجهه با لشکر مغول خودداری ورزید و بهجزیره آبسکون و در آنجا در بستر مرگ پسرشجلال‌الدین را برای جانشینی انتخاب کرد و پس از آن برای همیشه چشمانش را بست. در طی مدتی که محمد در جزیره آبسکون سکونت داشت چنگیز یکی پس از دیگری شهرهای آسیای مرکزی را گشود و هر جا رسید مردم را به قتل آورد و بناها و شهرها را تخریب کرد.[۷]
 | این یکمقالهٔ خرد تاریخ است. می‌توانید باگسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
