دانش جدید در علم با پژوهش دانشمندانی که با کنجکاوی در مورد جهان و تمایل به حل مشکلات انگیزه می‌گیرند، پیشرفت می‌کند.[۲۷][۲۸] پژوهش‌های علمی معاصر بسیار مشارکتی هستند و معمولاً توسط گروه‌هایی در مؤسسات دانشگاهی ومراکز پژوهشی،[۲۹] سازمان‌های دولتی،[۱۷] و شرکت‌ها انجام می‌شوند.[۳۰] تأثیر عملی کار آن‌ها سبب ظهورسیاست‌های علمی شده‌است که با اولویت دادن به توسعه اخلاقی و معنوی محصولات تجاری، تسلیحات، مراقبت‌های بهداشتی، زیرساخت‌های عمومی وحفاظت از محیط‌زیست، به دنبال تأثیرگذاری بر فعالیت‌های علمی هستند.
واژهٔ علم اززبان عربی، وارد زبان فارسی شده است. برخی واژه دانش را به‌جای علم به‌کار می‌گیرند؛ ولی باید توجه داشت علم و دانش، دارای دو تعریف متفاوت هستند. در زبان انگلیسی، واژه لاتین science برای علم به‌کار گرفته می‌شود و واژه knowledge، برای دانش. درزبان پهلوی واژه‌های هم عرض علم اینهاست: داناگیْه، هوداناگیْه، فْرهَنگ، فَرزَنیه.[۳۱] ویدا و چیستا[۳۲] هم برابرهایی هستند که اززبان اوستایی برگرفته شده‌اند.
انیمیشن نشان دادن حرکت قاره‌ها: از جداییپانگه آ تا به امروز
ازعصر کلاسیک علوم به عنوان یک نوع دانش بافلسفه ارتباط نزدیکی داشتند. دراوایل عصر مدرن دو کلمهٔ علم و فلسفه درزبان انگلیسی به جای هم به کار برده می‌شدند. در سدهٔ ۱۷ میلادی فلسفهٔ طبیعی (که امروزعلوم طبیعی نامیده می‌شود) به تدریج از فلسفه جدا شد.[۳۳][۳۴] با این حال،علم همچنان کاربردی وسیع برای توضیح آگاهی‌های مطمئن در مورد یک موضوع داشت. به همین ترتیب هم امروزه نیز در عصر مدرن همچنانعلم برای موضوعاتی همچونعلم کتابداری یاعلوم سیاسی کاربرد دارد.
در عصر مدرن، علم معادلعلوم طبیعی و فیزیکی به کار می‌رود، لذا محدود به شاخه‌هایی از آموختن است که به پدیده‌های دنیای مادی و قوانین آن‌ها می‌پردازد. این هم‌اکنون معنای غالبعلم در کاربرد روزمره است.[۳۵] این معنای محدودتر از علم که خود بخشی از علم شده است، تبدیل به مجموعه‌ای از تعریف‌های قوانین طبیعت شده که بر مبنای مثال‌های اولیه‌ای همچونقانون کپلر، قوانین گالیله وقوانین حرکت نیوتن بنا شده‌اند. در این دوره رایج‌تر شد که به جایفلسفه طبیعی علوم طبیعی به کار رود. در طی سدهٔ نوزدهم میلادی کلمهٔ علم بیش از پیش مرتبط به مطالعهٔ منظم دنیای طبیعت شد، شاملفیزیک،شیمی،زمین‌شناسی وزیست‌شناسی. این منجر به قرارگیری مطالعات تفکر انسان و جامعه در یک برزخ زبان‌شناسی شد؛ که در نهایت منجر به قرارگیری این مطالعات دانشگاهی در زیر عنوانعلوم اجتماعی شد. به همین ترتیب هم امروز قلمروهای بزرگی از مطالعات منظم و دانش وجود دارند که زیر سرفصل کلی علم قرار دارند، همچونعلوم کاربردی وعلوم صوری.[۳۶]
به‌طور کلیاطلاعات مجموعه‌ای از داده‌های خام و پردازش نشده است. پردازش اطلاعات علم را خلق می‌کند، و علمی که روشش تجربی و نتایجش آزمون پذیر و موضوعش جهان خارج باشد،علم تجربی نامیده می‌شود.
در مقابل مفهوم علم به‌طور خاص وجود دارد که معادل انگلیسی (science) است که از ریشه لاتینی «ساینتیا» به معنای دانستن گرفته شده است و متناظر با آن بخشی ازدانش بشری است که از طریق روش‌های تجربی حاصل شده است و قواعدعلوم تجربی بر آن حاکم است.[۳۷]
تولید علم یک واژه اشتباه (غلط مصطلح) است؛ و به‌جایتوسعه علم به‌کار رفته است. وقتی درموتورهای جستجوگر معادل انگلیسی و فرانسه این واژه را جستجو می‌کنیم نتیجه‌ای نمی‌یابیم[۳۸] از این واژه تنها در ایران و نخستین بار توسطسیدعلی خامنه‌ای[۳۹] استفاده شده است.[۴۰] باید توجه داشت که واژه‌هاابزار تفکر اند. کاربرد اشتباه آن‌ها باعث ایجاد اغتشاش فکری و انحراف فکری می‌شود.[۴۱] در یکی دو دهه اخیر این واژه ابداعی و واژه‌های مشابه مثل تولید اندیشه،[۴۲] تولید فرهنگ (به‌جایتوسعه فرهنگ)[۴۲] تولید معرفت، تولید عالم، باعث آلوده‌سازی محیط‌های علمی به مفهوم‌های اشتباه و ایجاد مشکلاتی برای گسترش واقعی علم شده است. یکی از کژتابی‌های به‌وجود آمده در اثر این اصلاحات نادرست این است که پیشرفت علم با انتشار بروندادهای علمی مثل مقاله و پایان‌نامه اشتباه گرفته می‌شود. علم به‌عنوان یک مفهوم نرم‌افزاری، تولید کردنی نیست[۴۳] علم را می‌توان فراگرفت یا توسعه داد (توسعه علم) یا کشف کرد.[۴۴]
عبدالکریم سروش. علم چیست، فلسفه چیست.. حکمت، ۱۳۷۵.
Max Born (1949, 1965) Natural Philosophy of Cause and Chance points out that all knowledge, including natural or social science, is also subjective. Page 162: "Thus it dawned upon me that fundamentally everything is subjective, everything without exception. That was a shock." See: intersubjective verifiability
↑Heilbron, J. L.; et al. (2003). "Preface".The Oxford Companion to the History of Modern Science. New York: Oxford University Press. pp. vii–x.ISBN978-0-19-511229-0....modern science is a discovery as well as an invention. It was a discovery that nature generally acts regularly enough to be described by laws and even by mathematics; and required invention to devise the techniques, abstractions, apparatus, and organization for exhibiting the regularities and securing their law-like descriptions.
↑Colander, David C.; Hunt, Elgin F. (2019). "Social science and its methods".Social Science: An Introduction to the Study of Society (17th ed.). New York: Routledge. pp. 1–22.
↑Nisbet, Robert A.; Greenfeld, Liah (16 October 2020)."Social Science".Encyclopædia Britannica.Archived from the original on 2 February 2022. Retrieved9 May 2021.
↑Bunge, Mario (1998). "The Scientific Approach".Philosophy of Science: Volume 1, From Problem to Theory. Vol. 1 (revised ed.). New York: Routledge. pp. 3–50.ISBN978-0-7658-0413-6.
↑Fetzer, James H. (2013). "Computer reliability and public policy: Limits of knowledge of computer-based systems".Computers and Cognition: Why Minds are not Machines. Newcastle, United Kingdom: Kluwer. pp. 271–308.ISBN978-1-4438-1946-6.
↑Nickles, Thomas (2013). "The Problem of Demarcation".Philosophy of Pseudoscience: Reconsidering the Demarcation Problem. The University of Chicago Press. p. 104.
↑Grant, Edward (2007)."Ancient Egypt to Plato".A History of Natural Philosophy: From the Ancient World to the Nineteenth Century. New York: Cambridge University Press. pp. 1–26.ISBN978-0-521-68957-1.
↑Keay, John (2000).India: A history. Atlantic Monthly Press. p. 132.ISBN978-0-87113-800-2.The great era of all that is deemed classical in Indian literature, art and science was now dawning. It was this crescendo of creativity and scholarship, as much as ... political achievements of the Guptas, which would make their age so golden.
↑Sease, Virginia; Schmidt-Brabant, Manfrid. Thinkers, Saints, Heretics: Spiritual Paths of the Middle Ages. 2007.Pages 80–81بایگانی‌شده در ۲۷ اوت ۲۰۲۴ توسطWayback Machine. Retrieved 6 October 2023
↑Principe, Lawrence M. (2011). "Introduction".Scientific Revolution: A Very Short Introduction. New York: Oxford University Press. pp. 1–3.ISBN978-0-19-956741-6.
↑Cahan, David, ed. (2003).From Natural Philosophy to the Sciences: Writing the History of Nineteenth-Century Science. University of Chicago Press.ISBN978-0-226-08928-7.
↑Lightman, Bernard (2011). "13. Science and the Public". In Shank, Michael; Numbers, Ronald; Harrison, Peter (eds.).Wrestling with Nature: From Omens to Science. University of Chicago Press. p. 367.ISBN978-0-226-31783-0.
↑Harrison, Peter (2015).The Territories of Science and Religion. University of Chicago Press. pp. 164–165.ISBN978-0-226-18451-7.The changing character of those engaged in scientific endeavors was matched by a new nomenclature for their endeavors. The most conspicuous marker of this change was the replacement of "natural philosophy" by "natural science". In 1800 few had spoken of the "natural sciences" but by 1880 this expression had overtaken the traditional label "natural philosophy". The persistence of "natural philosophy" in the twentieth century is owing largely to historical references to a past practice (see figure 11). As should now be apparent, this was not simply the substitution of one term by another, but involved the jettisoning of a range of personal qualities relating to the conduct of philosophy and the living of the philosophical life.
↑Andrew Janiak (13 October 2006)."Newton's Philosophy". Stanford Encyclopedia of Philosophy. Retrieved19 March 2011.Fully understanding Newton means avoiding anachronistically substituting our conception of philosophy in the twenty-first century for what the early moderns called 'natural philosophy'. To be sure, the latter includes much that we now call 'science', and yet it clearly includes much else besides...Newton may have provided physics with its paradigm...Newton's scientific achievement was in part to have vanquished both Cartesian and Leibnizian physics; in the eighteenth century, and indeed much of the nineteenth, physics was largely a Newtonian enterprise.
↑Max Born (1949, 1965)Natural Philosophy of Cause and Chance points out that all knowledge, including natural or social science, is also subjective. Page 162: "Thus it dawned upon me that fundamentally everything is subjective, everything without exception. That was a shock." See:intersubjective verifiability.
↑عبدالکریم سروش (۱۳۷۵)،علم چیست، فلسفه چیست.، حکمت، ص. ۳
