عصب بینایی (بهانگلیسی:Optic nerve) دومین زوج ازاعصاب مغزی است. از دیدگاهبافت شناسی[۱]، لایه هشتمشبکیه معادل لایه سلولهای گانگلیون[۲] است. لایه سلولهای گانگلیونی، حاویجسم سلولی سلولهای گانگلیونی است[۳].آکسون این سلولها که در لایه نهم شبکیه قرار دارند، عصب بینایی یا عصب اپتیک را میسارند.
سلولهای استوانه و مخروط شبکیه از راه عصبهای دوقطبی به سلولهای گانگلیونی رسیده و پس از آن عصب بینایی شکل گرفته، وارد فضای کرانیکال شده و در تماس باسلا تورسیکا به طرف نواحی فوقانیمغز یا قسمتهای پایین تر مغز است. یک عصب بینایی حاوی حدود یک میلیون آکسون است. فیبرهای نیمه بینی از هر دو شبکیه، در ناحیه کیاسمای بینایی(Optic chiasma) تقاطع میکنند و به طرف مقابل میروند و به فیبرهای نیمه گیجگاهی(تمپورال) همان طرف میپیوندند و بدین ترتیب، راه بینایی(Optic tract) را در هر طرف ایجاد میکنند. نسبت رشتههای متقاطع به غیرمتقاطع، ۵۳ به ۴۷ بوده و تعداد سلولهای گانگلیونی نیمه بینی(نازال) شبکیه بیشتر است[۴].
اکثر فیبرهای راه بینایی(حدود ۹۰%) جهت انتقال پیامها به قشر بینایی، ابتدا وارد هسته زانویی خارجی[۵]تالاموس میگردند. بقیه فیبرها به بخشهای پایین تر مغز وارد میشوند.
قشر بینایی اولیه. این قسمت معادل ناحیه ۱۷ برودمن است که درلوب پس سری(Occipital lobe) مغز قرار دارد. قشر بینایی اولیه، قشر کالکارین[۶] نیز نامیده میشود. تواناییدستگاه بینایی برای کشف و تشخیص سازمان فضایی منظره بینایی یعنی کشف شکل اشیاء، درخشندگی قسمتها ی انفرادی آنها،سایه روشن و غیره بستگی به عمل قشر بینایی اولیه دارد[۷]. برداشتن این ناحیه باعث ازبین رفتن دید خودآگاه در فرد میشود.
قشر بینایی ارتباطی(ثانویه). این قسمت مغز معادل نواحی ۱۸ و ۱۹ برودمن بوده که در تشخیص اشیاء و رنگ نقش دارند. انهدام نواحی ۱۸ و ۱۹ برودمن، به طورعموم درک شکل اشیاء، اندازه اشیاء و مفهوم آنها را مشکل میسازد[۸].