عثمان بن سعید اسدی عمروی، مشهور به ابو عمرو؛ نخستین نایبحجت بن الحسن و از یاران و شاگردان و همچنین وکیل مورد وثوقعلی نقی وحسن عسکری بود.[۱]
عثمان از یازده سالگی در مصاحبتهادی بوده و مقام شامخی کسب کرده‌است. از قولاحمد بن اسحاق قمی نقل شده‌است که هادی او را برای پرسیدن سوالات دینی به عثمان بن سعید ارجاع داده‌است و از عثمان به عنوان امین خود نام برده‌است.[۲]
او از قبیلهبنی اسد بود و چون درسامرا زندگی می‌کرد به اوعسکری هم می‌گفتند. در محافلشیعه به او «سمّان» و «زیّات» (به معنی روغن فروش) هم می‌گفتند. به خاطر اختفاء امر نیابت و استتار فعالیت‌های سیاسی، روغن‌فروشی می‌کرد، و اموال و نامه‌ها را با ظرف روغن میانامام وشیعیان جابه‌جا می‌کرد.[۳] وی همچنین به خاطر ابراز نیابت از طرف امام دوازدهم خود را باب (به معنای درب [امامت]) می‌نامید.[۴]حسن عسکری چون نام طولانی او را شنید، گفت: «کنیهابنعثمان وابو عمرو در یک مرد جمع نمی‌شود». و بنابراین دستور داد که کنیه او را کهابو عمرو باشد برهم بزنند و وی را «عمری» نامیدند.[۵]
به ادعایبحار الانوار، پس از در گذشت حسن عسکری، احتمالاً عثمان بن سعید حسن عسکری راغسل داد وکفن کرد وحنوط نمود و به خاک سپرد.[۶][۷]
بلافاصله پس از مرگ حسن عسکری در سال ۲۶۰ (۸۷۴ میلادی)[۸] عثمان ادعا کرد که حسن عسکری پسری خردسال به نام محمد دارد که به‌دلیل تهدید عباسیان به جانش غیبت کرده و او به نمایندگی از فرزند امام یازدهم منصوب شده‌است.[۹]
به‌عنوان نزدیک‌ترین یار حسن عسکری[۱۰] مردم و نمایندگان محلی امام حسن عسکری ادعای عثمان را مبنی‌بر نیابت امام غایب به‌رسمیت شناختند.[۱۱] با این حال، احتمالاً در میان شیعیان در مورد اختیار عثمان برای جمع‌آوری و توزیع وجوه (خمس وزکات) تردید وجود داشت.[۱۰] عثمان در سِمَت جدید خود به‌عنوان متصدی دفتر امام[۱۲] عریضه‌هایی دریافت می‌کرد و پاسخ‌های آنها را گاهی به صورت مکتوب می‌داد.[۱۳]
به‌عقیدهٔ شیعیان، در این زمان کهغیبت صغری هم آغاز گردید، عثمان بن سعید از سویحجت بن الحسن به‌عنوان نخستیننایب خاص وی منصوب گشت و واسطه میانامام وشیعیان شد.
درگذشت او را میان سال‌های۲۶۰ تا۲۶۷ قمری (۸۸۰ میلادی) ذکر کرده‌اند. پیکرش در شهرسامرایعراق در جایی که سابقاً دروازه شهر بود به خاک سپرده شد. بعد از مرگ او در سال ۲۶۷ هجری پسر ویمحمد بن عثمان به نیابت امام دوازدهم شیعیان منصوب شد.[۱۴][۱۵]
| زندگی |  | |
|---|---|---|
| نام‌ها | ||
| نواب اربعه | ||
| مکان‌ها |
مرتبط با ظهور:وادی یابس •بیت‌المقدس •بیداء •وادی‌السلام •مسجد حله | |
| زیارت‌ها | ||
| نشانه‌های ظهور | ||
| آثار مرتبط | ||
| موعود در دیگر ادیان | ||
| شخصیت‌های ظهور | ||
| مدّعیان مهدویت (متمهدی) | ||
| دیگر مدعیان | ||
| فرقه‌ها | ||
| دیگر | ||