| شیگلا | |
|---|---|
 | |
| تصویر میکروسکوپی از شیگلا در نمونه مدفوع | |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | |
| شاخه: | |
| رده: | |
| راسته: | |
| تیره: | |
| سرده: | شیگلا Castellani & Chalmers 1919 |
| گونه ها | |
شیگلاها، باسیل‌های گرم منفی و غیر متحرکی هستند که قرابت نزدیکی بااشرشیا کولی وسالمونلا دارند. شیگلا فقط در انسان ونخستی سانان بیماریزا است اما در سایر جانوران بیماریزا نیست. شیگلا موجباسهال خونی (دیسانتری) می‌شود[۱]. باکتری اولین بار توسط میکروب‌شناس ژاپنی به نام کیوشی شیگا در سال ۱۸۹۸ کشف شد. مطالعاتفیلوژنتیکی نشان می‌دهد که شیگلا، زیرگونه‌ای از اشرشیا کولی است. پس از تهاجم به روده، باکتری در سلول‌های روده تکثیر پیدا می‌کند و موجب آسیب به بافت روده می‌شود[۲].
شیگلا فلکسنری شایع‌ترین سویه در سرتاسر جهان است. شیگلا دیسانتری، بیشتر موجب همه‌گیری (اپیدمی)در جمعیت‌های محدود شده (مانند کمپ پناهندگان) می‌شود[۳].
شیگلا از طریق خوردن و آشامیدن منتقل می‌شود. کمتر از ۱۰۰ باکتری برای ایجاد اسهال کافی است.اسهال خونی بر اثر تخریب لایه مخاطیراست روده (روده بزرگ) اتفاق می افتد.برخی از سویه‌ها، انتروتوکسین وشیگاتوکسین تولید می‌کنند. شیگاتوکسین شبیه وروتوکسین E. coli O157:H7 است. هر دو نوع توکسین موجبنشانگان همولیتیک اورمیک می‌شوند[۴].شیگلا از طریق سلول‌های M، روده را مورد تهاجم قرار می‌دهد زیرا توانایی حمله به سلول‌های اپتلیالی روده را ندارد. باکتری از طریق سیستم ترشحی تیپ III که به مانند سوزن عمل می‌کند، پروتئین IpaD را به داخل سلول تزریق می‌کند که به تهاجم باکتری به سلول‌ها کمک می‌کند. سپس غشای واکوئولی توسط پروتئین‌های IpaB و IpaC لیز (تخریب) می‌شود. باکتری پس از ورود به سیتوپلاسم سلول، با استفاده از پروتئین باکتریایی IcsA، اکتین را پلیمریزه می‌کند. پلیمریزه شدن اکتین با کمک پروتئین‌های N-WASP و Arp2/3 انجام می‌گیرد. باکتری با پلیمریزه کردن اکتین به مانند یک پیشرانه راکتی از (سیتوپلاسم) یک سلول به سلول دیگر وارد می‌شود.علائم بیماری شامل تب، اسهال،استفراغ و بادنفخ است.مدفوع ممکن است دارای خون، موکوس و چرک باشد. علائم به‌طور معمولاً، یک هفته پس از بلع باکتری، خود را نشان می‌دهند. شیگلا دارای یکپلاسمید ویرولانس است که بسیاری از شاخص‌های بیماریزایی بر روی آن قرار گرفته‌است[۵].
شیگلا از لحاظ حرکت، منفی است ولاکتوز را تخمیر نمی‌کند اما شیگلا سونئی، لاکتوز را تخمیر می‌کند. آن‌ها از کربوهیدارت‌ها گاز تولید نمی‌کنند (به استثنای برخی از سویه‌های شیگلا فلکسنری). هیدرولیز اوره در باکتری، منفی است. در محیط TSI، به شکل K/A، گاز منفی و H2S (سولفید هیدروژن) منفی خود را نشان می‌دهد. واکنش اندول ممکن است مثبت یا منفی باشد. بر روی محیط هکتون انتریک آگار، کلنی‌های آبی- سبز تولید می‌کند اما سالمونلا، کلنی‌های آبی- سبز با مرکز سیاه تولید می‌کنند[۶].
شستشوی دستان قبل از خوردن و پختن غذا، خطر ابتلا به باکتری را کم می‌کند. اسهال خونی را می‌توان با استفاده ازآنتی بیوتیک‌های مانندآمپی سیلین،تری متوپریمسولفامتوکسازول و فلوروکوئینولون‌ها (مانندسیپروفلوکساسین) درمان کرد. تأمین آب بیمار نیز ضروری است. عوامل ضد اسهال ممکن است اسهال را شدیدتر کند. در حال حاضر، هیچ نوع واکسنی برای این باکتری وجود ندارد[۷].