معنی لفظ کلمه شک به این بستگی دارد که چگونه به مفهوم شک نگاه میکنید.دیدگاه عقلانی (عقل در نظر حکمای الهی) و برهانی شک ایناست که شک به راه تعالی نمیتواند وسیله رسیدن به حقیقت محسوب میشود و راه نجات انسان نیست. شک در مقابلیقین قرار میگیرد در یک کلمه فرق بین شک و یقینعلیت است اگر امری دلیل دارد یقین است و اگر ندارد صدق انزیر تیغ شک میرود.
شکاکان بزرگ تمام عقاید و آرا را زیر تیغ شک بردند جز چند مورد که سالم ماندند:
عدم اجتماع نقیضین
بزرگتر بودن کل از جزِ خود
به این دو مورد شک راه ندارد زیرا اگر در مورد اول شک کنیم خود شک ما باطل میشود و در مورد دوم اگر شک کنیم بازهم لازمه محال رخ داده و شک ما باطل میشود. (دقت کنید که در هر دو مورد روا نبودن شک از علیت طبعیت میکرد)امور بالا را اهل منطق، اصل یقینیات میدانند.در مورد علیت نیز باید گفت تمام احکام و امور صادره چه عقلی ٬وجدانی و حسی وچه امری و مولوی از ان جهت که حکم و امر است وجوداً بر مبنای علت و معلول بنا شدهاند و حالت دیگری در این قضیه راه ندارد زیرا اگر حالت دیگری نیز بیان شود باید دلیل و علت داشته باشد و مورد سیطره علیت قرار میگیرد.شک راه صدق و کذب را نمایان و باعث تحول و تغییر میشود و باعث درست شدن عقاید و نظرات است. نویسنده مسلمان مصری (محمود الجوزفی) درکتاب احادیث روایت نشده دربارهٔ شک مینویسد:و جَعَل المَشکوکین فی العَرضِ و خالدین فیها (همانا شک کنندگان در زمین میمانند و در آن جاودانه اند)[۱]