| شهرستان خواف | |
|---|---|
 | |
 موقعیت در استان | |
| اطلاعات کلی | |
| کشور |  ایران |
| استان | خراسان رضوی |
| مرکز شهرستان | خواف |
| سایر شهرها | سلامی،سنگان،قاسم‌آباد،نشتیفان،سده |
| بخش‌ها | مرکزی،سنگان،جلگه زوزن،سلامی |
| سال تأسیس | ۱۳۶۸ |
| اداره | |
| حوزهٔ انتخابیه | خواف و رشتخوار |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۵۹۱۴۱ نفر (۱۴۰۲) |
| رشد جمعیت | ۴٫۱٪ |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۹۸۲۷[۱] (پهناورترین شهرستان استان) کیلومتر مربع |
| داده‌های دیگر | |
| وبگاه | https://khaf.khorasan.ir |
شهرستان خواف یکی از شهرستان‌هایاستان خراسان رضوی است و مرکز آن شهرخواف می‌باشد که در ۲۶۲ کیلومتری جنوب شرقیمشهد واقع است.سده،سنگان،نشتیفان،قاسم‌آباد وسلامی دیگر شهرهای آن هستند. این شهرستان با چهاربخش مرکزی،سنگان،جلگه زوزن، وسلامی و جمعیتی بیش از۱۷۵ هزار نفر،[۲] در نوار مرز شرقیایران قرار دارد و ۱۲۳ کیلومتر مرز مشترک با کشورافغانستان دارد. این شهرستان از شمال به شهرستان‌هایرشتخوار،تایباد وتربت حیدریه، از غرب بهشهرستان گناباد وشهرستان رشتخوار، از جنوب بهشهرستان قائنات درخراسان جنوبی و از شرق به کشورافغانستان متصل است. این شهرستان با کشورافغانستان ۹۱ کیلومتر مرز مشترک دارد. شهرستان خواف از نظر صنعتی به‌دلیل وجود معادن سنگ آهنسنگان نیز به پایتختسنگ آهنخاورمیانه معروف شده‌است. همچنین از نظر محیط زیست به‌دلیل وجود گونه خاصهوبره در دشت سیرخون خواف، این شهرستان را پایتختهوبره نیز می‌شناسند.[نیازمند منبع] شهرستان خواف در سال ۱۳۶۸ ازشهرستان تربت حیدریه جدا و مستقل شده‌است.[۳] شمال این شهرستان واقع دررشته‌کوه کوهسرخ قرار گرفته‌است.[۴]
شهرستان خواف در ۵۰ کیلومتری مجتمع سنگ آهن سنگان واقع شده‌است که علاوه بر آن معادن سنگ آهن پلاسری نیز باعیار بالا ارزش زیادی به دخایر معدنی این منطقه افزوده می‌شود.[نیازمند منبع]
شهرستان مرزی خواف با مساحتی حدود ۹۷۹۷ کیلومتر مربع، از شمال به شهرستان رشتخوار، از شرق به افغانستان و شهرستان تایباد، از جانب جنوب به قائن و از سوی مغرب به شهرستان‌های گناباد وتربت حیدریه محدود می‌گردد. مرکز این شهرستان شهر خواف است. شاید «ابن ندیم» نخستین کسی باشد که در «الفهرست» این قصبه را «روی» خوانده‌است. هنوزمرکز شهر خواف را عیناً به همین شکل «روی» می‌گویند و گاهی نیز «رود» گفته می‌شود که صورت تحریف شدهٔ «روی» است. براساس آخرینتقسیمات کشوری شهرستان خواف دارای ۵ شهر به نام رود خواف، سنگان، قاسم‌آباد، سلامی و نشتیفان می‌باشد. خواف همچنین دارای ۴ بخش و ۸ دهستان است. معدن سنگ آهن سنگان خواف یکی از بزرگ‌ترین معادن خاورمیانه به‌شمار می‌رود. کشاورزی و دامپروری اساس فعالیت‌های اقتصادی منطقه را تشکیل می‌دهد و مهم‌ترین محصولات کشاورزی آن عبارتند از: گندم، جو، پنبه، چغندرقند و فراورده‌های جالیزی. از محصولات دامی این شهرستان می‌توان به انواعفراورده‌های لبنی ماننددوغ و ماست، پنیر، کره، کشک و… اشاره کرد.[نیازمند منبع]
«خواف» همچون خواف نوشته می‌شود و «خاف» خوانده می‌شود. تمامی جغرافی‌دانان عصر اسلام همچون یاقوت در «معجم البلدان»، مقدسی در «احسن التقاسیم» وحمدالله مستوفی در «نزهه القلوب» و سرانجامحافظ ابرو در «جغرافیا ی تاریخی» خواف را به همین شکل ضبط کرده‌اند. امروزه خواف وسعتی در حدود یک دهم خواف قدیم را دارد. در گذشته تربت حیدریه و بخشی از منطقه‌ای که اکنون در خاک افغانستان است جزء خواف بوده‌است. خواف از نظر پیشینه تاریخی پیش از اسلام جزیی از قلمرو پارتیان بوده و سابقه تاریخی اش به چندین هزار سال می‌رسد. به گزارش دکتر مشکور صاحب رساله ایران در عهد باستان خواف در عهد اشکانیان و ساسانیان نیز جزء شهرهای آباد ایران بوده‌است که از توابع مهمابرشهر (نیشابور) محسوب می‌شد. حاکم این ولایت را «کنارنگ» می‌گفته‌اند. حافظ ابرو دانشمند و مورخ نامی قرن هشتم و نهم خواف را چنین توصیف کرده‌است:خواف ناحیه‌ای است مشهور که مردم بزرگ از آنجا برخاسته‌اند. از علما و ملوک و وزراء جد اعلای محمد مظفرشاه شجاع از دهستاننشتیفان خواف بوده و ملک زوزن که مدتی حکومت کرد در اواخر دولت خوارزمشاهیان از زوزن خواف بوده‌اند. در خواف مزارع و قراء بسیار است و کانی آهن دارد. مردم در آنجا سنی و شیعه مذهبند و آب ایشان بیشتر از کاریز است. رودهای آب اندکند و درخت بسیار و ابریشم حاصل شود و از میوه همه نوع باشد به خصوص پنبه و انار نیز بسیار باشد. خواف محل عبور شاخه‌ای ازجاده ابریشم به طول ۱۰ هزار کیلومتر است که در قرن اولقبل از میلاد از شهر «سیان» پایتخت چین و از طریق هرات به ایران وارد می‌شده‌است. ولایت خواف از سال ۱۲۴۹ ه.ق که هرات از ایران جدا شد به تابعیت مشهد یعنی خراسان کنونی درآمد.[نیازمند منبع]
شهرستان خواف نیز همانندتربت جام دارای پیشینه غنی در هنر موسیقی است. موسیقی این منطقه برپایه مقام‌های سماعی شکل گرفته و در طول زمان ساخته و پرداخته شده‌است. شهرستان خواف استادان بی نظیری را در زمینهموسیقی مقامی به هنرایران زمین معرفی نموده‌است. سازهای مهم این منطقه رادف و دوتار تشکیل می‌دهند. استادعثمان محمدپرست، از استادان بنام دوتار، یکی از پایه‌گذاران موسیقیدوتار، در شهرستان خواف بود. اما از نسل جوان نوازندگان دوتار می توان به خلیل شیخ اشاره نمود که فعالیت های گسترده ای در ایران و بقیه کشورها (ترکیه،قزاقستان،روسیه،تاجیکستان، و کشورهای اروپایی در زمینه موسیقی مقامی خراسان و ایرانی داشته است.
خلیل شیخ مدتی هست ساکن کشور امارات هست و در دبی به فعالیت های موسیقی خود می پردازد.
در شهرستان خواف هنرهای دستی و مشاغل سنتی بسیاری رواج دارند. اگرچه این مشاغل از رواج قابل قبولی برخوردار نیستند، لیکن می‌توان با گردش در شهر و در بازارهای آن مراکزی را یافت که هنوز براساس الگوهای سنتی به کار مشغولند. از این مشاغل می‌توان از قالی بافی، فرت بافی یا تون بافی، آهنگری، نمد مالی، نخ تابی، خراطی، نجاری، مسگری و ساخت سازهای سنتی یاد کرد.[نیازمند منبع]
| مرکز شهرستان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخش |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
