سَنْ‌پِتِرزْبورگ (بهروسی:Санкт-Петербург) که پیش‌ترپِتروگراد (از ۱۹۱۴ تا ۱۹۲۴) و سپسلِنین‌گراد (از ۱۹۲۴ تا ۱۹۹۱) نامیده می‌شد، دومین شهر بزرگروسیه پس ازمسکو است. سن‌پترزبورگ در ساحلخلیج فنلاند قرار دارد ورود نوا نیز از این شهر می‌گذرد. در سرشماری سال ۲۰۲۱ میلادی در روسیه، این شهر ۵٫۶ میلیون نفر سکنه داشت[۴] و بیش از ۶٫۴ میلیون نفر درمحدوده کلان‌شهری آن زندگی می‌کردند که آن را بهچهارمین شهر پرجمعیت در اروپا،پرجمعیت‌ترین شهر در کرانهدریای بالتیک و شمالی‌ترین کلان‌شهر جهان تبدیل می‌کند. جمعیت این شهر به‌تنهایی برابر کل جمعیت کشورفنلاند است. سن‌پترزبورگ به‌عنوان پایتختروسیه تزاری، یکی از مهم‌ترینبندرها در روسیه و یکشهر فدرال است.
این شهر در ۲۷ مه ۱۷۰۳ توسطپتر یکم بر روی یک قلعهٔ سوئدی که به تازگی تصرف کرده بود ساخته شد و به یادپطرس حواری عیسی، نام سن‌پترزبورگ را بر آن نهاد. در روسیه، سن‌پترزبورگ از نظر تاریخی و فرهنگی با تولدامپراتوری روسیه و ورود روسیه بهتاریخ مدرن به عنوان یکقدرت بزرگ جهانی اروپایی مرتبط است.[۷] این شهر از سال ۱۷۱۲ تا ۱۷۲۱ پایتختپادشاهی روسیه تزاری و پس از آن از ۱۷۲۱ تا ۱۹۱۷امپراتوری روسیه بود (برای مدت کوتاهی بین سال‌های ۱۷۲۸ و ۱۷۳۰ با مسکو جایگزین شد).[۸] پس ازانقلاب اکتبر در سال ۱۹۱۷،بلشویک‌ها مقر دولت را بهمسکو منتقل کردند.[۹] این شهر پس از مرگلنین در سال ۱۹۲۴ به لِنینگراد تغییر نام داد، اما در سال ۱۹۹۱، طی موجلنین‌زدایی به دنبالانحلال اتحاد جماهیر شوروی، طی یک همه‌پرسی در سطح شهر، سن‌پترزبورگ دوباره نام رسمی شهر شد هرچند استانی که این شهر بزرگ مرکزش است همچنان نام لنین را همراه خود دارد (استان لنینگراد).
این شهر در سال ۱۷۰۳ به دستور و با نظارتپتر کبیر ساخته شد و از آن زمان تا ۱۹۱۸ پایتخت روسیه بود. مدتیپتروگراد نام داشت. پس از سرنگونی فرمانرواییتزارها به ناملنین،لنینگراد خوانده شد و بافروپاشی شوروی در این کشور به نام پیشینش بازخوانده شد. این شهر در فارسیدوره قاجار به صورتسن پطرزبورغ نامیده و نوشته می‌شد.[۱۳]
این شهر به عنوان صحنه وقوعانقلاب ۱۹۱۷ روسیه و پایگاه دفاع سرسختانه در برابرآلمان در زمانجنگ جهانی دوم، از جایگاهی مهم و نقشی حیاتی در تاریخ روس‌ها برخوردار است. این شهر در زمان جنگ جهانی دوم، ماه‌ها در محاصره بود و هیچگاه به تصرف مهاجمان درنیامد. سن پترزبورگ پایتخت فرهنگی روسیه نام گرفته است.[۱۴]
این شهر که به مدت دو سده پایتخت روسیه بوده است، بین سال‌های ۱۹۱۴ تا ۱۹۲۴ پتروگراد نام داشته و در زمان حکومتاتحاد جماهیر شوروی به مدت ۶۷ سال (از سال ۱۹۲۴ تا ۱۹۹۱) لنینگراد خوانده می‌شده است.
ارتفاع سن‌پترزبورگ از سطح دریا تا بالاترین نقطه ۱۷۵٫۹ متر (۵۷۷ فوت) در تپهٔ اورخوایا در جنوب است. بخشی از قلمروی شهر در غرب لیتینی پروسپکت حداکثر ۴ متر (۱۳ فوت)بالاتر از سطح دریا است و از سیل‌های متعدد رنج برده است.سیل‌ها در سن پترزبورگ توسط یک موج طولانی دردریای بالتیک، ناشی از شرایط هواشناسی، بادها و کم‌عمقیخلیج نوا ایجاد می‌شوند. پنج سیل فاجعه‌بار در سال‌های مختلف در سن‌پترزبورگ رخ داده‌اند عبارتند از سیل سال ۱۸۲۴ (۴٫۲۱ متر یا ۱۳ فوت ۱۰ اینچ بالای سطح دریا، که طی آن بیش از ۳۰۰ ساختمان تخریب شد؛ در سال ۱۹۲۴ (۳٫۸ متر، ۱۲ فوت ۶ اینچ)؛ در سال ۱۷۷۷ (۳٫۲۱ متر (۱۰ فوت ۶ اینچ))؛ در سال ۱۹۵۵ (۲٫۹۳ متر (۹ فوت ۷ اینچ)): و در سال ۱۹۷۵ (۲٫۸۱ متر (۹ فوت ۳ اینچ). برای جلوگیری از سیل،سد سن‌پترزبورگ ساخته شده است.[۱۵]
از سدهٔ ۱۸ میلادی، زمینِ شهر به‌طور مصنوعی، در برخی مکان‌ها بیش از ۴ متر (۱۳ فوت) افزایش یافته است و باعث ادغام چندین جزیره و تغییر هیدرولوژی شهر شده است. علاوه بر نوا و شاخه‌های آن، دیگر رودخانه‌های مهم تابعهٔ فدرال سن‌پترزبورگ عبارتند از:سسترا،اوختا وایژورا.
به دلیل موقعیت شمالی سن‌پترزبورگ که در ۶۰ درجهٔ شمالعرض جغرافیایی قرار گرفته،روز روشن در این شهر در طول فصل‌ها متفاوت است، از ۵ ساعت و ۵۳ دقیقه در زمستان تا ۱۸ ساعت و ۵۰ دقیقه در تابستان. دوره‌ای از اواسط ماه مه تا اواسط ژوئیه که در آن گرگ و میش ممکن است تمام شب ادامه داشته باشد بهشب‌های سفید معروف است.
سن پترزبورگ در حدود ۱۶۵ کیلومتر (۱۰۳ مایل) از مرزفنلاند فاصله دارد و از طریقبزرگراه ام۱۰ (ئی ۱۸) به آن متصل است که در امتداد آن ارتباطی با شهر تاریخیویبورگ نیز وجود دارد.
براساسسامانهٔ طبقه‌بندی اقلیمی کوپن، سن‌پترزبورگ به صورتاقلیم قاره‌ای مرطوب طبقه‌بندی می‌شود. تأثیر تعدیل‌کنندهٔ متمایز طوفان‌های موسمیدریای بالتیک منجر به تابستان‌های گرم، مرطوب و کوتاه و زمستان‌های مرطوب طولانی و نسبتاً سرد می‌شود. آب و هوای سن‌پترزبورگ نزدیک بههلسینکی است، اگرچه در زمستان‌ها سردتر و در تابستان‌ها به دلیل موقعیت شرقی‌تر آن گرمتر است.
میانگین حداکثر دما در ماه ژوئیه ۲۳ درجه سلسیوس (۷۳ درجه فارنهایت) و میانگین حداقل دما در ماه فوریه −۸٫۵ درجه سلسیوس (۱۶٫۷ درجه فارنهایت) است. حداکثر دمای ثبت‌شده در این شهر در طولموج گرمای تابستانی نیمکره شمالی ۲۰۱۰ رخ داد که دما به ۳۷٫۱ درجه سلسیوس (۹۸٫۸ درجه فارنهایت) رسید. حداقل دما نیز با −۳۵٫۹ درجه سلسیوس (−۳۲٫۶ درجه فارنهایت) در سال ۱۸۸۳ ثبت شد. میانگین دمای سالانهٔ سن‌پترزبورگ ۵٫۸ درجه سلسیوس (۴۲٫۴ درجه فارنهایت) است. رودخانهٔ نوا در محدودهٔ شهر معمولاً در ماه‌های نوامبر تا دسامبر یخ می‌زند و در ماه آوریل یخ‌های آن باز می‌شوند. از دسامبر تا مارس به‌طور متوسط ۱۱۸ روز با پوشش برفی وجود دارد که تا فوریه به میانگین عمق برف ۱۹ سانتیمتر (۷٫۵ اینچ) می‌رسد.[۱۶] دورهٔ بدون یخبندان در این شهر به‌طور متوسط حدود ۱۳۵ روز طول می‌کشد. علی‌رغم موقعیت شمالی سن‌پترزبورگ، زمستان‌های آن به دلیل تأثیرخلیج فنلاند و مقداریگلف استریم از بادهای اسکاندیناوی، گرمتر ازمسکو است که می‌تواند دما را کمی بالاتر از انجماد برساند. این شهر همچنین دارای آب و هوای کمی گرمتر از حومهٔ آن است. شرایط آب و هوایی در تمام طول سال کاملاً متغیر است.[۱۷][۱۸]
میانگینبارندگی سالیانه در شهر متفاوت است، به‌طور متوسط ۶۶۰ میلیمتر (۲۶ اینچ) در سال و در اواخر تابستان به حداکثر می‌رسد. به دلیل آب و هوای خنک، رطوبت خاک به دلیل پایین بودنتبخیر-تعرق تقریباً همیشه زیاد است.رطوبت به‌طور متوسط ۷۸ درصد است، و به‌طور متوسط، ۱۶۵ روزابری در سال وجود دارد.
سن‌پترزبورگ یک قطب بزرگترابری است. نخستینراه‌آهن روسیه در سال ۱۸۳۷ میلادی در اینجا ساخته شد و از آن زمان، زیرساخت‌های ترابری این شهر با رشد شهر همگام بوده است. سن‌پترزبورگ دارای سامانه گسترده‌ای از جاده‌های محلی و خدمات راه‌آهن است، یک سامانهترابری عمومی بزرگ شاملتراموا ومتروی سن‌پترزبورگ را در خود جای داده است و دارای چندین شبکه رودخانه‌ای است که مسافران را بافرابرها به‌طور کارآمد و با راحتی نسبی در سطح شهر جابجا می‌کنند.
این شهر توسط چندین بزرگراه فدرال و مسیرهای ریلی ملی و بین‌المللی به بقیه روسیه و جهان متصل است. همچنینفرودگاه بین‌المللی پولکاوا به مردم خدمات ارائه می‌دهد.
سن‌پترزبورگ دومین شهر بزرگ روسیه است. براساس سرشماری ۲۰۲۱،[۴] جمعیت ناحیهٔ فدرال ۵٬۶۰۱٬۹۱۱ یا ۳٫۹٪ از کل جمعیت روسیه بود و درسرشماری ۲۰۱۰ جمعیت آن ۴٬۸۷۹٬۵۶۶ (۳٫۴٪) ثبت شد،[۲۰] و بنا برسرشماری ۱۹۸۹ این شهر ۵٬۰۲۳٬۵۰۶ نفر جمعیت داشت.[۲۱]
1۸۸۴٬۶۷۸ نفر که از پایگاه‌های اطلاعاتی اداری ثبت نام کرده‌اند، نمی‌توانند قومیت خود را اعلام کنند. تخمین زده می‌شود که نسبت قومیت‌ها در این گروه با گروه اعلام‌شده یکسان باشد.
در طول قرن بیستم، شهر تغییرات جمعیتی چشمگیری را تجربه کرد. از ۲٫۴ میلیون نفر در سال ۱۹۱۶، جمعیت آن تا سال ۱۹۲۰ در طولانقلاب ۱۹۱۷ روسیه وجنگ داخلی روسیه به کمتر از ۷۴۰٬۰۰۰ نفر کاهش یافت. اقلیت‌های آلمانی، لهستانی، فنلاندی، استونیایی و لتونیایی تقریباً به‌طور کامل در طول دههٔ ۱۹۳۰ از لنینگرادکوچ اجباری داده شدند.[۳۳] از سال ۱۹۴۱ تا پایان سال ۱۹۴۳، جمعیت از ۳ میلیون نفر به کمتر از ۶۰۰٬۰۰۰ نفر کاهش یافت، زیرا مردم در نبردها جان خود را از دست دادند، از گرسنگی مردند یا در جریانمحاصره لنینگراد به جاهای دیگر منتقل شدند. برخی از جابجاشدگان پس از محاصره بازگشتند، اما بیشتر هجوم به دلیل مهاجرت از سایر نقاط اتحاد جماهیر شوروی بود. این شهر در دههٔ ۱۹۵۰ حدود ۳ میلیون نفر را جذب کرد و در دههٔ ۱۹۸۰ به بیش از ۵ میلیون نفر رسید. از سال ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۶ جمعیت شهر به ۴٫۶ میلیون نفر کاهش یافت، در حالی که جمعیت حومهٔ شهر به دلیل خصوصی‌سازی زمین و نقل مکان گسترده به حومهٔ شهر افزایش یافت. بر اساس نتایج سرشماری سال ۲۰۱۰ جمعیت بیش از ۴٫۸ میلیون نفر بود.[۳۴][۳۵] برای نیمهٔ اول سال ۲۰۰۷، نرخ زاد و ولد ۹٫۱ در ۱۰۰۰ بود[۳۶] و کمتر ازمیزان مرگ و میر باقی ماند. (تا ۲۰۱۲)؛[۳۷] افراد بالای ۶۵ سال بیش از بیست درصد جمعیت را تشکیل می‌دادند و میانگین سنی حدود ۴۰ سال بود.[۳۸] از سال ۲۰۱۲نرخ زاد و ولد بالاتر ازمیزان مرگ و میر شد.[۳۷] اما در سال ۲۰۲۰پاندمی کووید-۱۹ باعث کاهش نرخ زاد و ولد شد و جمعیت شهر به ۵٬۳۹۵٬۰۰۰ نفر کاهش یافت.[۳۹]
در مجموع، تقریباً ۵۹ درصد از جمعیت شهرمسیحی هستند که بیش از ۹۰ درصد آنها ارتدکس هستند.[۴۰] ادیان غیر ابراهیمی و سایر ادیان تنها ۱٫۲ درصد از کل جمعیت را تشکیل می‌دهند.[۴۰]
مذهب در سنت پترزبورگ براساس داده‌های سال ۲۰۱۲ (اطلس سردا آرنا)[۴۱][۴۲]
۲۲۹ ساختمان مذهبی در این شهر متعلق به انجمن‌های مذهبی است یا توسط آنها اداره می‌شود. قدیمی‌ترین کلیسای جامع شهرکلیسای جامع پیتر و پل است که بین سال‌های ۱۷۱۲ تا ۱۷۳۳ ساخته شد و بزرگ‌ترین آنکلیسای جامع کازان است که در سال ۱۸۱۱ تکمیل شد.
درزبان فارسی از زمانقاجار به‌طور عامیانه سن پترزبورگ را «پِتِل پُرت» یا «فتل فُرت» می‌نامیدند و آن را در مثل به عنوان دورترین نقاط به کار می‌بردند در اصطلاحاتی مانند «از اینجا تا پتل پورت».[۴۳]
شهر سن پترزبورگ که از موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای برخوردار است، شمالی‌ترین شهر پرجمعیت جهان به‌شمار می‌رود و هر سال در اوایل تابستان به علت بسیار طولانی شدن زمان تابش آفتاب در تاریکی شب فرونمی‌رود و همه مدت شبانه روز یا هوا روشن است یا گرگ و میش صبحگاهی دارد که به همین علت شب‌های اوایلفصل تابستان در این شهر شب‌های سفید نام گرفته است.
کلیسای ناجی در خوننگارهای ازدیوار ساحلی با مجسمه‌های ابوالهول واقع در اسکلهٔآکادمی امپریال هنر.کلیسای چسمه یککلیسای ارتدکس کوچک روسی در خیابان لنزوتا ۱۲، در سن‌پترزبورگ،روسیه است. این بنا توسط معمار دربار روسی یوری فلتن در سال ۱۷۸۰ به دستورکاترین کبیر، امپراتور روسیه ساخته شد. در مجاورت کاخ چسمه قرادارد و بین سن پترزبورگ و تزارسکویه است. به مناسبت بزرگداشت سالگرد پیروزی روسیه بر نیروهای عثمانی در خلیج چسمه دردریای اژه در طول درجنگ روسیه و عثمانی ساخته شد. کلیسا و کاخ چسمه اولین بناهای نئوگوتیک در منطقه سن‌پترزبورگ بودند. این کلیسا که توسط برخی به عنوان تک‌ترین کلیسای سن‌پترزبورگ در نظر گرفته می‌شود نمونه نادری از تأثیر بسیار اولیه احیایمعماری نئوگوتیک در معماری کلیساهای روسیه است.
قصر کیکن یکی از قدیمی‌ترین ساختمان‌های سن‌پترزبورگ روسیه است. این اقامتگاه کوچک توسط الکساندر کیکین در سال ۱۷۱۴ سفارش داده شد. نام معمار ناشناخته است، اما شباهت‌های زیادی بهکاخ قدیمی پترهوف وجود دارد که نشان از انتساب آن بهآندرئاس شلاوتر دارد.
هتل آستوریا یک هتل پنج ستاره در سن‌پترزبورگ روسیه است که برای اولین بار در دسامبر ۱۹۱۲ افتتاح شد. دارای ۲۱۳ اتاق خواب، از جمله ۵۲ سوئیت، و درمیدان سنت ایزاک در کنارکلیسای جامع سنت ایزاک و روبرویسفارت تاریخی امپراتوری آلمان واقع شده است. هتل آستوریا به همراه هتل خواهر همسایه‌اش هتل آنجلتری، متعلق به گروه هتل‌های روکو فورته است. این هتل در سال ۲۰۱۲ تحت بازسازی کامل قرار گرفت
.jpg)
.jpg)
.svg)
.svg)
.svg)
.jpg)
.jpg)
_Ceres_(right)-Grand_Cascade_of_Peterhof.jpg)
