سُدیم (بهانگلیسی:Sodium) یکعنصر شیمیاییجدول تناوبی است کهنشان شیمیایی آن Na وعدد اتمی آن ۱۱ است. سدیم یکفلز واکنش‌دهنده نرم و مومی‌شکل است و در دمای اتاق جامد است. این فلز به گروهفلزات قلیایی که از نظر ترکیبات طبیعی فراوان هستند (به‌ویژهآب نمک وهالیدها) تعلق دارد. این عنصر بسیار واکنش‌دهنده است و با شعله زرد رنگی می‌سوزد در آزمایش‌های مربوط به هوااکسید می‌شود و به شدت با آب واکنش می‌دهد؛ از این رو باید همیشه در زیرنفت یاروغن نگهداری شود. فلز سدیم در واکنش‌ها بهیون مثبت تبدیل می‌شود و یکالکترون از دست می‌دهد تا به آرایشگاز نجیب قبل از خود برسد.و با چاقو به راحتی بریده شده و درصورت واکنش با کلر نمک خوراکی تولید میکند.
همچنین می‌توانند برای استخراجآهن ازفلز سدیم استفاده کنند اما به دلیل گران بودن آن واستخراج دشوار این فلز، ازکربن برای استخراجآهن استفاده می‌کنند و به صرفه‌تر است.
سدیم دردمای معمولی اتاق آنقدر نرم است که با چاقو بریده می‌شود. رنگ سدیم سفید مایل به نقره‌ای است و درهوای آزاد واکنش داده و تیره رنگ می‌شود. سدیم عنصری بسیار واکنش دهنده‌است و از این جهت هرگز به صورت آزاد در طبیعت یافت نمی‌شود. سدیم در آب غوطه ور شده و آن را تجزیه کردههیدروژن آزاد میکند و هیدروکسید می‌سازد. سدیم در آب فوراً آتش می‌گیرد ولی در آزمایش‌های مربوط به هوای معمولی در دمای زیر ۳۸۸ کلوین آتش نمی‌گیرد. رنگ سدیم در فشار بالا تغییر میکند، در فشار ۱/۵بار سیاه رنگ، در فشار ۱/۹بار به یک ماده قرمز شفاف تبدیل می‌شود و پیش‌بینی می‌شود برای تبدیل شدن به ماده‌ای کاملاً شفاف به فشار ۳بار ی نیاز است.دگرشکلی سدیم در فشار بسیار بالا اتفاق می‌افتد.
سدیم در حالت فلزی عنصر لازم برای ساختن استرها و ترکیبات آلی است. این عنصر قلیایی به‌وجودآورندهٔ ترکیب حیاتینمک طعام (سدیم کلرید یا NaCl) نیز هست. کاربردهای دیگر عبارت‌اند از:استفاده درلامپ بخار سدیم، استفاده در برخی از آلیاژها برای بهبودی ساختارشان، استفاده در ساختصابون و ترکیبش با اسیدهای چرب، NaK سدیم و پتاسیم یک ماده مهم منتقل‌کننده حرارت است.
مدت زمان زیادی است که سدیم به صورت ترکیبی شناخته شده‌است. این عنصر در سال ۱۸۰۷ توسطهمفری دیوی از طریق عملالکترولیزهیدروکسید سدیم جدا شد. در اروپایقرون وسطی ترکیبی از سدیم با نام لاتین Sodanum برای تسکینسردرد استفاده می‌شد. نماد جدید سدیم Na از لاتین جدید Natrium که درزبان یونانی نوعی نمک طبیعی است گرفته شده‌است.
سدیم درستارگان فراوان است و این فراوانی در خطوط طیفی D در نور ستارگان مشهود تر است. سدیم حدوداً ۲٫۶٪ از پوسته زمین را به خود اختصاص داده‌است که چهارمین عنصر از نظر فراوانی در پوسته زمین و فروان‌ترین فلز قلیایی است. این عنصر هم‌اکنون به صورت اقتصادی از عمل برقکافت (الکترولیز)کلرید سدیم تولید می‌شود. این روش ارزان‌تر از روش برقکافت هیدروکسید سدیم است. قیمت هر پوند سدیم فلزی حدوداً ۱۵ تا ۲۰ سنت (در سال ۱۹۹۷) است؛ ولی هرپوند سدیم ACS آزمایشگاهی حدوداً ۳۵ دلار قیمت دارد که از نظر حجمی ارزان‌ترین فلز است.
نمک طعام یا کلرید سدیم معمول‌ترین ترکیب سدیم است. اما سدیم در کانی‌های بسیار دیگری از قبیلآمفیبول ،کریولیت،هالیت، soda niter,زئولیت و … به‌وجود می‌آید. ترکیبات سدیم برایصنایع شیمیایی شیشه‌سازی فلزی، ساخت کاغذ ،صنعت نفت، ساختصابون ونساجی کاربرد دارد. صابون معمولاً یک نمک سدیم ازاسیدهای چرب است.
سدیم کلراید (نمک طعام) محلول در آب است. هر ۳۵۹ گرم از آن در یک لیتر آب حل می‌شود. اگر محلول آب نمک رابرقکافت (الکترولیز) کنیم از قطب مثبت Cl و از قطب منفی NaOH خارج می‌شود.
ترکیبات سدیم که برای صنایع گوناگون بسیار مهم هستند عبارت‌اند از: (NaCl)، خاکستر سود (Na2CO3)، سدیم خوراکی (NaH))CO3),سود سوزآور (NaOH), Chile saltpeter (Na((NO3), di- and tri-سدیم فسفات، sodium thiosulfate (hypo, Na2S))2O۳ * ۵H2O)، وبوره (Na2((B4O۷ * ۱۰H2O).
برای این عنصر حدود ۱۳ایزوتوپ شناسایی شده‌است که تنهاایزوتوپ پایدار آن Na-۲۳ است. سدیم همچنین دو ایزوتوپپرتوزا (رادیواکتیو) نیز دارد که عبارت‌اند از: Na۲۲ بانیمه‌عمر ۲٫۶۰۵ سال و Na۲۴ با نیمه‌عمر ۱۵ ساعت.
سدیم در حالت پودر در آب خاصیت انفجاری خواهد داشت و با عناصر دیگر به راحتی تجزیه و ترکیب می‌شود. همیشه باید با این عنصر با مراقبت کامل کار کرد و باید درنفت یا روغن‌های مخصوص نگهداری نمود.
.jpg)
_NIST_ASD_emission_spectrum.png)
