زَن، یکانسان بالغماده است. عموماً دختری را که دورانبلوغ ونوجوانی خود را تمام کردهاست و به سنی که در اکثر فرهنگها و جوامع، معمولاً ۱۸ سالگی میباشد برسد را زن میگویند، اما این تعریف میتواند در هرفرهنگ،جامعه،تمدن یاقانون، متفاوت باشد. واژهٔدختر برای انسان نابالغ ماده وفرزند ماده و گاهی در زبان عامیانه برای زنانجوان به کار برده میشود. درفارسی واژههای «بانو»، «خانم» و در قدیم، «خاتون» برای اشاره محترمانه به زن، کاربرد دارند. همچنین واژهٔ زن، یک نام همگانی برای اشاره به انسان ماده است مانند «حقوق زنان». بهطور معمول، یک زن، تواناییبارداری وزایش دارد. به زن دارای فرزند،مادر گویند.
واژهٔ زن درزبان پهلویژن، در اوستا و هندی باستانجنی[۱] و درانگلیسی باستانwifman به معنی «انسان ماده» بوده است (در برابرwerman به معنی انسان نر) در آن دوران Man و mann معنی خنثی داشت و فقط نوع انسان را میخواند. همچنین درزبان سوربی پایینی ژونا (Žona) و در زبانهای بوسنیایی، چکی و کرواتی ژنا (Žena) و در زبان کردی ژن گفته میشود.
نمادی که برایسیارهٔ ناهید (ونوس در نام غربی) در نظر گرفته شده همان نماد جنسیت زن است و آن نیز شکلی نمادین ازآینهٔ در دست ونوس خدای روم باستان است. این نماد از یک دایره و یک (صلیب) کوچک در زیر آن ساخته شده است، دریونیکد هم این نماد پذیرفته شدهاست. همچنین نماد ونوس نماد زنانگی و رفتار زنانه نیز است. در شیمی دوران باستان عنصرمس نیز همین نماد را داشت. در آن زمان دایرهٔ بالای نماد نماد روح و بهعلاوهٔ زیر آن نمادماده در فیزیک بود.در تاریخ گذشتهٔ ایران و در دوران کشاورزی زن از نقش و اهمیتی بالا برخوردار بود و نامگذاری روستا و شهر با نام زن گره خورده بود. «نامهای جغرافیایی که درآنها به گونهای واژههای زیر آمده است شناسهٔ ایزدبانوی آبهای روانآناهیتا و نقش آمیختگی زن با عناصر آب و خاک میباشد:
واژهٔ «بانو»، در کتیبههای ساسانی و ادبیات زردشتیپارسی میانه، در لقب برخی از ایزد زنان هند و ایرانی و همراه نام همسران شاهان، امیران و بزرگان دربار دیده میشود. در ادبیات پارسی، به ویژه در دیوانهایی مانند شاهنامه، ویس و رامین و خسرو و شیرین، به معنی زن بزرگ و همسر شاه کاربرد فراوان دارد. قدیمیترین کاربرد این عنوان در یکی از سنگ نوشتههایتخت جمشید به خط عیلامی به صورت ba-nu-ka (شاید با گفتار بانوکا در سنگ نوشته شماره ۱۷۰۸) است که عنوان ملکه آتوسا (Hutaosa، هوتس) دختر کورش، همسر داریوش و مادر خشایارشا بودهاست. در پارسی میانه و پارتی به فرم «بانوگ» دیده میشود. چندین بار در «کتیبه شاپور اول در کعبه زردشت»، در عنوان زنان دربار و به عنوان لقب ناهید،ایزدبانوی نگهبان آب، آمدهاست.[۳]
واژهٔ «خانم» نیز که امروزه در زبان فارسی کاربرد پربسامدی دارد دیدگاههای گوناگونی را پیرامون ریشهشناسی خود شکل دادهاست. از ریشهٔ تُرکی و مغولی گرفته تا ریشهٔ سُغدی و فارسی میانه در این زمینه دیدگاه وجود دارد. با این همه در لغتنامه دهخدا و فرهنگ معین و عمید ریشهٔ آن ترکی یاد شدهاست.
واژهٔ «خاتون» که کاربرد قدیمیتری دارد نیز یکی دیگر از واژههای همارز است که در گذشته برای اشاره ارجمندانه به زنان بهکار میرفتهاست. در منابع مانند دهخدا و معین ریشهٔ آن ترکی یاد شده هرچند عمید ریشهٔ مغولی را نیز برای آن ذکر کردهاست.
بلوغ
رشد جسمی زنان
زنانگی (بهانگلیسی:Womanhood) دورهای است که یک دختر (انسان مؤنث) دورانکودکی ونوجوانی را پشت سر میگذارد و معمولاً دختری که پا به ۱۸ سالگی (سن قانونی) میگذاردجوان دانسته میشود. بلوغ بسته به شرایط جغرافیایی، نژاد و ژنتیک اتفاق میافتد و علت وقوع آن، فعال شدن هورمونهای مغزی و غدد جنسی میباشد. در دختران اولین علامت بلوغ رشدپستان است. علامت دوم بلوغ شروع رشد موزهار وزیر بغل هست و پس از آن در ۱۲ تا ۱۵ سالگی شروعچرخه قاعدگی است که در تعداد کمی تا ۱۸ سالگی هم امکان دارد چرخه قاعدگی شروع نشود. همچنین از نشانههای اتمام بلوغ دختران و ورودشان به دوره زنانگی میتوان به نازکی صدا، رشد اندام جنسی، افزایش سایز لگن و… اشاره کرد.
مراحل رشد و بلوغ را به اصطلاح تانر میگویند.
مرحله اول تانر: به وضعیت قبل از بلوغ اشاره دارد. بافت پستانی قابل لمسی وجود ندارد و در ناحیه تناسلی ممکن است فقط موهای کرکی وجود داشته باشند.
مرحله دوم تانر: جوانه زدن پستان و برجستگی قابل مشاهده و قابل لمس بافت پستان، و پیدایش تعداد کمی موهای ضخیم در ناحیه تناسلی و روی لابیاهای بزرگ.
مرحله سوم تانر: بهصورت رشد و بالا آمدن کل بافت پستان و گسترش موهای ضخیم به بالای عانه.
مرحله چهارم تانر: برآمدگی هاله قهوهای رنگ پستان و ضخیمتر شدن موهای ناحیه تناسلی.
مرحله پنجم تانر: تکامل کامل بافت سینه در این مرحله بهصورت پررنگ تر شدن نوک پستان و هاله قهوه ای رخ میدهد و پستان از پهلو حالت کمی افتاده دارد. اندازه پستان به هیچ وجه نشانه میزان بلوغ نیست. در این مرحله موهای زاید ناحیه تناسلی به رانها گسترش مییابند.[۴]
افزایش رشد قدی در دختران در طی مراحل بلوغ، معمولاً قبل از شروع چرخه قاعدگی رخ میدهد. در نتیجه دختران بعد از شروع قاعدگی پتانسیل کمی برای رشد قدی دارند زیرا در طی جهش رشدی مرتبط با بلوغ، استخوانهای بلند بدن طویل شده و صفحه رشد غضروف آنها بسته میشود. در مقابل پسران، دو سال بعد از دختران به حداکثر رشد قدی دست مییابند. قد زنان نسبت به مردان بهطور معمول، کوتاهتر است. مردان بهطور متوسط ۱۰ سانتیمتر بلند قامت تر از زنان میباشند.تخمدانها تولیداستروژن را در دوران بلوغ افزایش میدهند، که باعث تحریک پلاکتهای رشداستخوانها در نوجوانان میشود که رشد آنها به تقویتطول وعرض استخوانها منجر میشود؛ بر این اساس مشخص میشود که چرا برخی دختران نوجوان بلندقدتر از همسالان پسر خود هستند.[۵]
مردان و زنان از نظر تعداد عضلهها و استخوانها و مفاصل هیچگونه تفاوتی ندارند. بر اساس وجود مقادیر زیادتستوسترون در بدن مردان، مردان ماهیچههای بیشتری نسبت به زنان دارند. توده عضلانی مردان ۵۰ درصد بیشتر از توده عضلانی زنان است. بدین مفهوم که زنی که هم سایز مرد همتای خود است تنها ۷۰ درصد وی قدرت عضلانی دارد.[۶]
قلب به عنوان بزرگترین ماهیچه در انسان است که قلب زنان ۲۵ درصد کوچکتر از قلب مردان است، بنابراین قلب مردان توان پمپاژ خون بیشتری را داراست. به همین خاطر در هر فعالیت بدنی زنان زود تر از مردان خسته میشوند.
بر اساس وجود مقادیر زیاداستروژن در بدن زنان، بدن زنان ۱۰درصد چربی بیشتری نسبت به مردان دارد. تجمع و نحوه توزیع چربی در زنان در سینه، باسن، کمر و ران متمرکز است. انعطافپذیری بدن زنان بیشتر از مردان میباشد.[۷]
منظور ازقالب بدنی زن یا شکل کالبد و بدن انسان ماده، نحوه شکلاستخوانبندی، ساختار ماهیچهها و توزیع چربیها در بدن این جنس از انسان میباشد. شکل کامل و ایدئال جثه زن با توجه به در نظر گرفتن دلایل پزشکی و جذابیت جنسی در فرهنگها و ملل گوناگون متفاوت است و از تنوع مختلفی برخوردار است. به صورت طبیعی و از لحاظ فیزیکی، جنس ماده انسان دارای گستره بزرگی میباشد. بهطور کلی شکل بدن (و شکل بدن زن) تحت تأثیر توزیعهایماهیچه ای، بافتهایچربی وهورمونهای مختلف است. قد متوسط یک زن بالغ حدود ۱٫۶ – ۱٫۷ متر (۵’۲’’ تا ۵’۷’’) است. قد بلند بستگی بهژنتیک و رژیم غذایی افراد دارد. شکل و ترکیب بدن تحت تأثیر عواملی مثلژنتیک،رژیم غذایی وورزش قرار دارد.
زنان و مردان از لحاظ تغییرهای هورمونی تفاوتهای اساسی با یکدیگر دارند. مهمترین تغییرهای هورمونی در زنان به واسطهچرخه قاعدگی ایجاد میشود. چرخه قاعدگی در زنان چرخهایست که نشان دهنده عملکرد دستگاه تولید مثل است. فعالیت این چرخه ماهانه بدن زن را برای بارداری آماده میکند و در صورتی که تخمک گذاری صورت نگیرد در نهایت دیواره رحم شروع به ریزش میکند که این ریزش منجر به خونریزی در زنان میشود. در طول این چرخه که معمولاً ۲۸ روزه است، زنان با تغییرهای هورمونی متفاوتی مواجه میشوند. این تغییرهای هورمونی معمولاً به تغییرهایاخلاق در آنها میانجامد. برای مثال نوسانهای ماهانه هورمونها میتواند باعثافسردگی یاخوشحالی،خستگی یا پرانرژی بودن، بیعلاقگی به مقاربت یا افزایش میل جنسی در زنان شود و آنان را به سمت رابطه جنسی بیشتر سوق دهد. پس ازیائسگی دیگر چرخه قاعدگی دیده نمیشود.
زیبایی
مرکزی که در تحلیل زیبایی اجسامی که چشم میبیند، در بخش راست مغز آقایان فعال است، در حالی که بانوان این تحلیل را با استفاده از رشتههای عصبی هر دو نیمکره مغزشان انجام میدهند.[۹] زیبایی جسمانی زنان در سلامتی جسمی و پوست، جوانی و نحوه توزیع مناسب چربی در بدن آنها میباشد. زنانی که چربیهای اضافه نداشته باشند و چربیهای آنها متمرکز بر سینه و رانها باشد ازکشش جنسی بیشتری برخوردارند.[نیازمند منبع]
معمولاً به عملی گفته میشود که یا برای لذت جویی یا تولید مثل انجام شود که بهدخول،اندام تناسلی مرد دراندام تناسلی زن گفته میشود.[۱۰] افراد معمولاً قبل از انجام رابطهجنسی با نوازش و بوسیدنقسمتهای تحریکپذیر جنس مخالف، خودشان را برای آمیزش جنسی آماده میکنند.[۱۱] در صورت موفقیت انجامبرانگیختگی جنسی، کامجویی این عمل را انزال وارگاسم گویند و در صورت موفقیت در عمل تولیدمثل، سلولهایاسپرم جنس مذکر وارد بدن جنس مؤنث شده وتخمکهای زن بارور میشود. این کار باعث تشکیل اندامگان جدیدی میشود.[۱۱]
رابطه جنسی باعث کاهش اضطراب، افزایش حس شادی، تقویتسیستم ایمنی، تسکین درد، کاهشروانرنجوری و کاهش خطر ابتلا بهسرطان پروستات میشود.[۱۲] افزایش رابطه جنسی در میانسالی ممکن است انسان را باهوشتر کند و اثرات مخرب افزایش سن بر نگهداری و فراخوانی اطلاعات از حافظه را جبران کند.[۱۳] قسمتهیپوکامپ مغز جایی است که در آنحافظه بلندمدت شکل میگیرد. با افزایش سن در پستانداران و از بین رفتن نورونهای این قسمت مغز، آنها دچار انواع «فراموشی»ها میشوند. موشها پس از قرارگرفتن در معرض مداوم و درازمدت رابطه جنسی، عملکرد حافظه و شناختشان بهبود یافتهاست. همچنین بررسیهای مغز این موشها نشان از حضور سلولهای عصبی جدید به ویژه در قسمت هیپوکامپ داشتهاست. رابطه جنسی و سکس به عنوان یک نوع تعامل احساسی و فیزیکی با افراد دیگر، موجب کاهش استرس و افزایش رشد سلولهای ناحیه هیپوکامپ میشود.[۱۴][۱۵]
پرده بکارت
وجودپرده بکارت را نشانهباکرگی میدانند و در بسیاری از مذاهب نشانهپرهیز جنسی،پیمان باکرگی وعفت آنها است. طبق گفتهسازمان بهداشت جهانی، آزمایش دوانگشتی یا بکارت، باید هرچه سریعتر در جهان متوقف شود؛ همچنینآزمایش باکرگی هیچگونه جنبه پزشکی و علمی ندارد و عملی تبعیض آمیز و خشونت علیه زنان است.[۱۶] از نظر علمی نشانه دقیقی نیست، چرا که ممکن است پرده بکارت در دخول جنسی از بین نرود یا بهدلیلی غیر از رابطه جنسی از بین رفته باشد. همهٔ زنان با پردهٔ بکارت به دنیا نمیآیند و آنها که با پردهٔ بکارت به دنیا میآیند هم لزوماً در هنگام رابطهٔ جنسی خونریزی نمیکنند.[۱۷][۱۸]
از مقدس بودن باکرگی در دین مسیحیت و اسلام میتوان به اشاره آنها بهمریم مقدس و مقامتبتل نام برد.
نواحی شهوتخیز در زنان
ناحیههای تحریک آمیز جنسی مشترک و غیرمشترک زنان و مردانیکنقاشی تاریخی با موضوع زنانبرهنه در یکحمام، واقع در یکی از موزههای شهرتفلیس، پایتختگرجستان
نواحی شهوتخیز در زنانموضع جی، واژن،کلیتوریس،گردن،لب،پستان و نواحی نزدیک مهبل است. بهطور کلی نواحی شهوت خیز در زنان بیشتراز مردان است. طبق نظر برخی از محققان زنان، لذت بیشتری از رابطه جنسی میبرند که آن را تا ۷ برابر لذت جنسی مردان برآورد کردهاند اما این یافته تا کنون اثبات نشدهاست. شاید بتوان گفت که این امر به دلیل داشتن نقاط تحریک پذیری بسیار بالای زنان نسبت به مردان یا پیچیدگی به ارگاسم رسیدن زنان باشد.[۱۹]
ارگاسم این مرحله از لذت بخشترین قسمتهای رابطه جنسی برای زنان است.
زنان در جوامع مختلف: زنان افغانستانی در پوششبرقع زنان ژاپنی در پوششکیمونو زنان آلمانی در پوششزیرپوش رکابی
زنان نسبت به جایگاههای اجتماعی و فرهنگهای مختلف دارای لباسهای مختلفی هستند. البته در کشور ایران پوشش زنان براساسحجاب اسلامی را اجباری و برای جامعه ضروری و مفید میدانند. در عربستان نیز این قانون وجود داشت که در ۲ مهر ۱۳۹۸ برداشته شد و حجاب اختیاری شد.
به دلیل این که در بناهای تاریخی دورهٔ هخامنشی تصویری از زنان نیست، اطلاعات اندکی در مورد پوشش زنان در دورهٔ هخامنشی وجود دارد.[۲۰]آزادی حقوق اجتماعی زنان در زمانپارسیها به اندازهای بوده که با وجودی که درایران تاج و تخت موروثی بوده و پس از فوت شاه کسی از اولاد ذکور او بر تخت مینشست، در بعضی از جاها که تابع ایران بودند، تاج و تخت پس از فوت شاه به زنش میرسید نه به پسرش. در مُهرهای زیادی زنان ایرانی با لباس چین دار دیده شدهاند؛ مثلاً بر مهری که در لندن نگهداری میشود زنی را میبینیم گل نیلوفر بر دست و با موی بلندی که در قسمت پایین چندین گلوله به آن بافته شدهاست. از آن جا که مردان نیز از زیورآلات و جواهر زیادی استفاده میکردهاند، از این طریق تشخیص مرد و زن بسیار دشوار میشود. حتی عناصر زینتی، مانند به دست گرفتن نیلوفر نیز٬در تصویر زنان و مردان مشابه است. علاوه بر این معلوم میشود که در سراسر امپراتوری از «مد» واحدی پیروی میشدهاست. ظاهراً زنان اشراف، چشم به دربار در تخت جمشید داشتهاند و میکوشیدند از لباس پربهای درباری تقلید کنند. برای نمونه به نگارهای از سنگ آهک که از مصر به دست آمده و امروز در موزه بروکلین نگهداری میشود، نظری میاندازد.
در چین
جانگت طبق اصولکنفوسیانیسم دوره سلسله چوسان، زنان موظف بودند که چهره خود را در برابر مردان غریبه بپوشانند، بنابراین زنان هنگام بیرون رفتن از خانه با استفاده از جانگت چهره خود را میپوشانند.[۲۱]
در ادیان
ادیان مختلف شیوههای برخورد مختلفی با زنان در طول تاریخ داشتهاند.
اثر به جای مانده از زنعیلامی به همراهکنیزش که در پشتش ایستاده، این اثر درشوش پیدا شده و هماکنون درموزهٔ لوور است.موزا
موزا معروف به تئاموزا، ملکهشاهنشاهی اشکانی از سال ۲ پیش از میلاد تا ۴ میلادی بود. او که در اصل یک دختر برده رومی بود، توسطآگوستوس، امپراتورروم، (حکومت از ۲۷ پیش از میلاد تا ۱۴ میلادی) به عنوان هدیه بهفرهاد چهارم، پادشاه اشکانی، (حکومت از ۳۷ تا ۲ پیش از میلاد) داده شد. او به سرعت پلههای ترقی را پیمود و تبدیل به ملکه و همسر مورد علاقه فرهاد چهارم شد وفرهادک (فرهاد پنجم) را نیز به دنیا آورد. او سپس در سال ۲ پیش از میلاد، فرهاد چهارم را مسموم کرد و خود به همراه فرهاد پنجم، بر شاهنشاهی فرمان راند.
آیینزرتشتی، آشکارا برابری میان زن و مرد را آگاهی میدهد ولی در برخی منابع مزدیسنا مانندبندهش از زنان به نیکی یاد نمیشود[۲۲] منابع بسیار کم و اندکی دربارهٔ وضعیت زنان در دوران باستان بهجای ماندهاست اما آنچه از گل نوشتههایتخت جمشید بهدست آمده نشان میدهد که زنان مانند مردان در اجتماع حضور داشتهاند، کار میکردند. در دوران ساسانیان،بوراندخت نخستین زنی که در ایران بر تخت شاهی تکیه زد. .
برخی محققان، نقش زنان را در روایاتتنخ یهودی کمرنگ دانستهاند؛ استانسونکتاب مقدس را کتابی سرتاسر مردانه دانست.[۲۳] البته در بین اسرائیلیان، شکلی ازمادرسالاری وجود داشتهاست که نشاندهندهٔ موقعیت زن در خانوادههای اسرائیلی است.ساره همسرابراهیم،راحیل ولیه همسرانیعقوب،صفورا همسر ومیریام خواهرموسی،استر همسرخشایارشاه، مهمترین زنانعهد عتیق هستند. بنا بر روایت تورات، زن از دندهٔ مرد آفریده شدهاست[۲۴] و درباغ عدن،حوا بود کهآدم را به خوردنمیوه ممنوعه اغوا کرد؛[۲۵] و به جزای این گناه شوهرش تا ابد بر وی مستولی شد.[۲۶] در بیناسباط یهود، تنها زنی که به داوری رسید،دبوره بودهاست[۲۷]؛ که بر اساس هاگادا و متونمیدراش، به وی وحی نمیشده و در نتیجه، شأن پیامبری نداشتهاست.[۲۸] بر اساس هاگادا، تنها زنی که خدا با او سخن گفته،ساره بودهاست.[۲۹] درعهد عتیق، تنها بخشی که به جای «پسران اسرائیل»، عبارت «دختران اسرائیل» به کار رفتهاست، موردی بودهاست کهاشعیا دخترانصهیون را برای تکبر و خودآرایی سرزنش میکند.[۳۰]
تفکیک جنسیتی
درکنیسهها، بخش مردان و زنان با پردهای به نام مهیتزا جدا میشود.
همچنینیهودیان ارتدوکس معتقدند که زنان باید لباسهای کاملاً پوشیده به تن داشته باشند و در اماکن عمومی، جدا از مردان بنشینند یا بایستند.[۳۱]
حرمسرا
حرمسرا مکانی در قصر بود کهزنان وکنیزهایشاه،سلطان یاخلیفه در آن زندگی میکردند. حرمسراها قدمتی بسیار طولانی در تاریخ بشر دارند و ابتدای حکومتهای مختلف همراه بودهاست.
در آن دوران زنان اجازهٔ یادگیری هنرهای رزمی را نداشتند در نتیجه نمیتوانند در دفاع از شهر نقشی داشته باشند. همچنین دختران در نزد مردم نسبت به پسران بسیار غیرمفید دانسته میشدند برای همین بیشتر دیده میشد که خانوادهها فرزندان دختر خود را بر سر راه بگذراند و آنها را در طبیعت رها کنند یا حتی به عنوانبرده بفروشند که البته این کار در مورد پسران بسیار کمتر دیده میشد. ژان استوبه (سدهٔ پنجم) در مجموعهٔ خود دربارهٔ یونان باستان گفتهاست که دستور کار جا افتاده در ذهن مردم چنین بود: «اگر پسردار شدیم، همیشه آن را بزرگ میکنیم و نگه میداریم، حتی اگر ندار (فقیر) باشیم، ولی دختر، آن را بر سر راه میگذاریم، حتی اگر دارا (ثروتمند) باشیم»[۳۲]اگر هم فرزند دختری نگه داشته میشد و بر سر راه گذاشته نمیشد، باز همچنان از بهداشت و توجه کمتری برخوردار بود.
حس بیزاری و نفرتی که در آن دوران نسبت به زنان وجود داشت باعث شده بود که آنها اجازهٔ ورود در کارهای فکری در جامعه را نداشته باشند. سمونید آمورگُس (Sémonide d'Amorgos) در جای دیگر در اشاره به آفرینشپاندورا به دستورزئوس میگوید: «این زئوس بود که بدترین چیز ممکن را آفرید: زنان!»
با وجود تمام این محدودیتها استثناهایی درپزشکی،فلسفه وریاضیات (مکتب فیثاغورسی) وجود داشت. برای نمونه میتوان ازتئانو فیلسوف و ریاضیدان یونانی پیرومکتب فیثاغوری که در سدهٔ ششم پیش از میلاد زندگی میکرد، نام برد.
زندگی و سن زنان
در میاناسپارتها شرایط جور دیگری بود، در این سرزمین اگر نگوییم زنان با مردان برابر بودند دست کم میتوان با اطمینان به نقشهای درخور توجه آنها در جامعه اشاره کرد. در آنجا زنان از آموزش بهرهمند میشدند و میتوانستند موسیقی، رقص، آمادگی جسمانی، ورزشهای پا و مهارتهای نظامی مانند پرتابنیزه، پرتاب دیسک و… را فرابگیرند. در آن سرزمین دیده شدن زنان سوار براسب یا در حال یادگیری فنون نظامی بسیار معمول و پذیرفته شده بود (نگاه کنید به آموزشهای اسپارتیان).
اسپارتیان بر این باور بودند که تنها زنان محکم و نیرومند میتوانند فرزندانی نیرومند در آینده داشته باشند. این باور بدنهٔ جامعهٔ اسپارتیان بود.
روم باستان
در آن دوران در روم باستان نقش زنان در جامعه با توجه و نسبت به مردان تعیین میشد و میتوان آنها را به سه دسته تقسیم کرد:[۳۳]
سپربانو دراساطیر اسکاندیناوی زنانی هستند که برای جنگجویی انتخاب میشدند. سپربانوها در حقیقتآمازونهای دریایی بودند که توفانها را به حرکت درمیآوردند و اقیانوسها را میشکافتند.باکرههای سپر همچنین در داستانهای دیگر نژاد ژرمنها همچون:گوتها،مارکومانها وکیمبریها نقش داشتند.[۳۴]
بودیکا قدرتمندترین فرماندهٔ یکی از قبیلههایسلت به نام آی سینی بود. وی پس از مرگ شوهرش، رهبر قبیلهٔ آی سینی شد. اما حاکمانروم دربریتانیا، اعلام کردند که قلمرو آی سینی، باید بخشی ازامپراتوری روم محسوب شود، و به همین دلیل، دستور دستگیری وی را صادر کردند. بلافاصله، افراد این قبیله، به رهبری ملکهٔ بلند قد خود، قیام کردند. آنها چند منطقهٔ بسیار بزرگ را به تصرف خود درآوردند و ۷۰٬۰۰۰ رومی و متحدانشان را به قتل رساندند. به دنبال این واقعه، یک ارتش مجهز رومی، قیام را شکست داد و بودیکا مجبور شد خود را مسموم کند. در طول قیام ملکه بودیکا نیمی از مردمبریتانیا در این قیام به وی ملحق شدند.
زنوبیا همسراودیناتوس شاهتدمر (پالمیرا) بود که بر ضدروم شورید وآسیای کوچک ومصر را به متصرفاتش افزود. زنوبیا یکی از جنگجویان و فاتحان زمان خود بود و در طول جنگهای شوهرش در کنار وی بود و بعد از مرگ همسرش برای پسرش وهب اللات (وابالاتوس)نایب السلطنه بود و در طول سلطنت خود به عنوان نایب امپراتوری سراسر قدرت را به تنهایی به صورتدو ژور در دست داشت.
نقش زنان در مسیحیت امروزه میتواند به میزان قابل توجهی متفاوت باشد؛ زیرا از زمان کلیسای عهد جدید در قرن سوم تاکنون دگرگونی یافتهاست. این مسئله خصوصاً در ازدواج و در کسب مناصب رسمی روحانیت در برخی از فرقههای مسیحی، کلیساها و نهادهای کمککننده کلیساها (Parachurch) صادق است. بسیاری از سمتهای رهبری سازمان یافته برای زنان در کلیسا ممنوع بود، اما اکنون اکثر کلیساها دیدگاه برابری طلبانهای نسبت به نقش زن و مرد در کلیسا دارند.
موقعیتِزنان دردین اسلام، مورد اختلافِ نظر بودهاست.شریعت اسلام، تفاوتهایی برای حقوق، تکالیف، و نقشهای زنان و مردان قائل شدهاست. اسلام، اختلاط بین زنان و مرداننامحرم را ممنوع کردهاست. خلوت کردن زن و مرد بیگانه در اسلام، حرام است. در صدر اسلامخدیجه دختر خویلد مالالتجارهای را بهمحمد سپرد و آن دو پیش از آن که با یکدیگر ازدواج کنند، با هم مبادلات اقتصادی داشتند. البته جدایی جنسیتی در اسلام، به معنی نفی هرگونه رابطه اجتماعی زنان و مردان و حذف زنان از اجتماع نیست بلکه فقط زنان حقخوانندگی برای مردان، رفتن به ورزشگاههای مردانه و پوشش اختیاری را ندارند و باید مانند مردان از اصول اسلام پیروی کنند.
از آنجا که کار کردن و حضور زنان در اسلام مطابق قوانین بیشتری نسبت به مردان است، زنان طبق قوانین در خصوصدرصد سهمارث نصف مردان هستند که اسلام با نسبت به موقعیت اجتماعی و اقتصادی بیشتر مرد در جامعه اسلامی آن را تصدیق میکند.[نیازمند منبع][۳۸][۳۹]
دراسلام، تنها بودن زن و مردی که خویشاوندی نزدیک با هم ندارند (محرم هم شناخته نمیشوند)، ممنوع است؛ اما ارتباط زن و مرد مطلقاً ممنوع نشدهاست. در قرآن، سخن گفتن موسی با دخترانشعیب[۴۰] وسلیمان بابلقیس ملکه سبا[۴۱]؛ نمونههایی از این ارتباط بهشمار میرود. در سنت، نیز نمونههایی از ارتباط زن و مرد دیده میشود؛خدیجه دختر خویلد پیش از ازدواج با محمد، مالالتجارهای را در اختیار او قرار داد و او را برای یک سفر تجاری بهشام فرستاد. با این حال در قرآن وحدیث، شواهدی ازجدایی جنسیتی موجود است؛قرآن وسنت محدودیتهایی را برای ارتباط زنان ومردان در نظر گرفتهاند. از جمله این محدودیتها،حجاب برای زنان است؛ که برخی آن را پوشانیدن تمام بدن زن و برخی آن را پوشانیدن بدن زن به جز چهره و کف دست دانستهاند[ارتباط؟ –بحث]. همچنین نظر به نامحرم، در برخی روایتهازنای چشم نامیده شدهاست.[۴۲]
کتابقرآن در بخشهای مختلف با تفصیل به موضوع بردهداری پرداخته و چگونگی نحوه داشتن بردههای زن و چگونگی برقرار کردنرابطه جنسی با آنان و همچنین آزاد کردن بردگان پرداختهاست. اسلام اصل بردهداری را به رسمیت میشناسد.بردگی در اسلام، به هفت شکل مختلف (بنابر نظر مشهور) میتواند به وجود بیاید.[۴۳]
بردهداری از موضوعات چالشبرانگیز و مورد اختلاف دین اسلام است. اگرچه امروزه بردهداری در دید عرف امری مذموم و ناپسند بوده و از ضوابط حتمیحقوق بشر بهشمار میرود، ولی همچنان اکثریت روحانیون مسلمان معاصر نسبت به این پدیده سکوت اختیار نموده و حتی گروهی از ایشان، به صراحت از بردهداری دفاع میکنند. برای مثال آیتاللهمحمدتقی مصباح یزدی میگوید: «مسئله بردگی فیالجمله در اسلام پذیرفته شدهاست و ما از آن دفاع میکنیم»[۴۴]
دیه
مسلمانان معتقد هستند که تمامی احکام اسلام بر پایه مصالح و مفاسد خاصی استوار است. برای هر حکمی، حکمتی است و در جعل هر قانونی، مصلحتی موجود است.[۴۵]دیه زن مالی است که در عوض لطمه بدنی به زن، به او یا ورثهاش پرداخت میشود. بیشتر فقیهان مسلمان و همچنین قانون مجازات اسلامی، دیه زن را تا یک سوم مبلغ دیه کامل با دیه مرد برابر دانسته و پس از آن، نصف دیه مرد قرار دادهاست؛ ولی تعدادی از فقیهان شیعه دیه زن و مرد را برابر دانستهاند.[۴۶]
فقیهان دلیل این نابرابری را تفاوت ارزش مادی زن و مرد ندانسته و آن را به تفاوتهای اقتصادی و نه انسانی مرتبط دانستهاند. عدهای نیز معتقدند نصف بودن دیه زن نسبت به مرد، در احکام دیگر نظیر تکفل وی توسط مرد جبران شدهاست.
دارای چندین نقش گوناگون اجتماعی بودند. زنان در این دوره که قرن پنجم تا پانزدهم میلادی را درتاریخ اروپا به خود اختصاص میدهد نقشهایی مانند همسر، مادر،دهقان،صنعتگر،راهبه و همچنین نقشهای مهم رهبری مانندرئیسه صومعه یاملکه سلطنتی را عهدهدار بودند. مفهومزن از جهات مختلف و توسط نیروهای گوناگون در سدههای میانه دگرگون شد.[۴۷]
کریستین دو پیزان وی یک زن ونیزی دورهٔ قرون وسطی بود و به شدت با زنستیزی و خشونت علیه زنان در فرهنگ قرون وسطی مبارزه کرد. او به عنوان شاعر در دوران خود بسیار مورد توجه و تحسین بود.
در قرون وسطی شوهرهای مبارز در جنگهای مختلف دراروپا، برای جلوگیری از استمناء و آمیزش جنسی به زنان خودکمربند پاکدامنی وصل میکردند و کلید آن را بهراهبها میدادند.[۴۸]
در قرن شانزدهم
پُرترِهٔ رسمی الیزابت یکم، ملکه انگلستان و ایرلند که احتمالاً در سال ۱۵۷۵ میلادی از وی توسط نقاشی «ناشناس» کشیده شدهاست.
الیزابت یکم ز ۱۷ نوامبر ۱۵۵۸ تا زمان مرگش ملکهٔ انگلستان و ایرلند بود. سلطنت الیزابت به عنوان «عصر الیزابت» شناخته میشود و مهمتر از همه برای رشد و شکوفایی درام و تئاتر انگلیس که توسط پیشگامانی چونویلیام شکسپیر وکریستوفر مارلو رهبری میشد و نیز به خاطر قابلیتهای دریانوردی ماجراجویان انگلیسی مانندسر فرانسیس دریک شهرت داشت. بعضی از مورخان در ارزیابی خود کمسخنتر و خوددارتر هستند، آنان الیزابت را فرمانروایی عصبانی و دودل توصیف میکنند که بیشتر از بختش برمیخورد. در اواخر حکومتش، مشکلات نظامی و اقتصادی محبوبیت او را تضعیف کرد. میتوان گفت که الیزابت در عصری که دولت متزلزل و محدود و پادشاهان در کشورهای همسایه با مشکلات داخلی که حتی تختوتاجشان را تهدید میکرد روبرو بودند بازیگری کاریزماتیک و بازماندهای سرسخت بود.
الیزابت باتوریگرفین مجاری از خانوادهٔ اشرافی باتوری درپادشاهی مجارستان بود که بنا بر روایاتی مرتکب اعمال وحشتناک و بیرحمانهای شد و اکنون در سراسر جهان به عنوان یکی از نمادهایخونآشامی شناخته میشود. وی یکی از قاتلان سریالی و همچنین بی رحمترین انسان تاریخ بشمار میرود.[۴۹]
در قرن هفدهم
نورجهان زنی ایرانی و همسر بسیار زیرک و بانفوذجهانگیر از پادشاهانگورکانیهند بود. نورجهان قدرتمندترین ملکهتاریخ کل هند بشمار میآید و نقش مفیدی را در تاریخ هند بازی کردهاست.
ماری لوییز ملکه لهستان اولین بار وی پیشنهادی از پادشاه تازه انتخاب شده لهستان و دوک بزرگ لیتوانی، در سال ۱۶۳۴ بهدستآورد، اما در نهایت وی با سسیلیا رناتا از اتریش، دختر فردیناند دوم، امپراتور مقدس روم و ماریا آنا ازدواج کرد از جهتی این تصمیم برای فرانسه بسیار نامناسب بود و لویی به شدت خشمگین بود زیرا اتحاد جدیدی بین امپراتوری اتریش و امپراتوری لهستان و لیتوانی برقرار شد.
ممتاز محل پس ازملکه نورجهان به عنوان قدرتمندترین ملکه امپراتوری مغول شناخته میشود و توانست نقش مهمی با وجود بی علاقگی و عمر کم در مقام ملکه در اداره امور دولت داشتهاست. او دیگر قدرتمندترین و تاثیرگذارترین زن دربار شاهنشاهی در زمانی کهامپراتوری گورکانی در اوج شکوه و عظمت خود بود.
در قرن هجدهم
ماریا ترزا به عنوان ملکه مجارستان و اتریش
ماریا ترزا یا ماریای کبیر برای ۴۰ سال فرمانروای (آرکدوشس)اتریش، ملکهٔمجارستان،کرواسی،بوهم،ایتالیا،لهستان،امپراتریس مقدس روم وحاکم المان بود وی در زمانی به قدرت رسید که اوضاع کشور بسیار بهم ریخته بود وجنگ جانشینی برای به دست آوردن سلطنتش به پا شده بود اما وی با اصلاحات مدرن و تلاش بسیار توانست بر همه این مشکلات پیروز شود وامپراتوری اتریش را به یک کشور مقتدر تبدیل کند. ماریا به عنوان یکی از تاثیرگذارترین و قدرتمندترین امپراتریسهای تاریخامپراتوری مقدس روم شناخته میشود و به دلیل تأثیرها و اقتدار بسیاری که در امپراتوری مقدس روم داشت بیشتر به عنوانامپراتریس ماریا ترزا شناخته میشد. ماریا ترزا در سال ۱۷۸۰ از دنیا رفت و پسرش یوزف جانشین او شد. پس از مرگش، اصلاحات وی با دقت و تدبیر افزونتری توسط پسرش یوزف دوم پیگیری شدند.[۵۰]
کاترین دوم یا کاترین کبیرامپراتریس وتزاریس مشهورروسیه بود و به مدت ۳۴ سال این مقام را داشت.[۵۱] او بیشتر از هر تزار دیگری بر روسیه حکومت کرد و توانست با چندین جنگ بزرگ و موفقیتآمیز و با اصلاحات مدرن به سبک اروپای غربی آن سرزمین را به یک کشور مقتدر و پیشرفته و با ارتشی آموزش دیده و قدرتمند تبدیل نماید. دوران حکومتکاترین کبیر اوج اصلاحات بزرگ و اوج پیشرفت اقتصادی و موفقیت سیاسی و پیروزیهاینظامی و اوج عصر طلایی تاریخ روسیه به حساب میآید همچنین دوران حکومت ملکه کاترین جدا از عصر طلایی بلکه یکی از سیاهترین دورانهای تاریخ این سرزمین بودهاست.
مستانه یک شاهدخت هندی زنی زیبا، جنگاور، دلیر، هنرمند، باهوش و اهل ادب توصیف شدهاست. روایتهای بسیاری از سوارکاری، تیراندازی، شمشیرزنی، رقص و آواز خیرهکنندهٔ مستانه وجود دارد.
سارا بارتمن معروفترین زن از حداقل دو زنخویخویی است که به عنوان جاذبههای نمایشها عجیبالخلقه در قرن نوزده در اروپا تحت عنوان «الهه عشق هوتنتوت» به نمایش گذاشته شدند. بارتمن سرتاسر بریتانیا به نمایش گذاشته میشود و مردم را سرگرم میکند با آنچه به عنوان ویژگی بدنی بسیار عجیب تصور میشد. بارتمن تا زمانی که زنده بود هرگز اجازه نمایش این ویژگی را نداد و یک شرح از ظاهر او در لندن در ۱۸۱۰ آشکار میسازد که او جامه میپوشید اگر چه جامهاش تنگ بود. نمایش او سالهای اندکی پس از گذراندنقانون تجارت برده یک رسوایی خلق کرد.رانی جانسی یکی از چهرههای پیشرو درشورشهای ۱۸۵۷ هند شد و از نمادهای ملی مقاومت علیهاستعمار بریتانیا در هند بشمار میرفت.
ساتی یک آیین مذهبی در میان جوامع هندی بود که در آن، زنی که شوهرش را به تازگی از دست داده بود، در مراسم ختم شوهرش، خودش را آتش میزد. در هند باستان این رسم اهمیت فرهنگی و دینی بسیاری داشت و نشانه وفاداری زن به شوهر تلقی میشد. هر چند بیشتر ساتیها به صورت داوطلبانه انجام میگرفت اما فشارهای خانوادگی و اجتماعی و اجبارها زن را به شرکت در این مراسم وامیداشت. رسم ساتی هم در بین زنان عادی و هم در بین زنان اشرافی رایج بود و یک فریضه دینی محسوب میشد. این سنت دینی از تاریخ ۱۸۲۹م نادر و غیرقانونی شد.[۵۲]
حقوق زنان بهطور قابل توجهی در قرن بیستم فراز و فرودهای زیادی داشتهاست.حق رأی زنان به معنی حق شرکتزنان درانتخابات است و از مهمترین رویدادهای تکامل اولیهٔ جنبشهای مدافع حقوق زنان بود. هواخواهان حق رأی زنان کهسافروجتها نیز نامیده میشدند؛ کسب حق رأی را مقدمهٔ مشارکت سیاسی زنان در جامعه میدانستند. در سال ۱۸۴۸ جنبش حق رأی زنان درایالات متحده آمریکا به یکجنبش اجتماعی گسترده تبدیل شد. در سال ۱۸۹۳، نیوزیلند نخستین کشوری بود که حق رأی زنان را به رسمیت شناخت.
نیوزیلند نخستینکشور مستقلی بود کهحق رأی زنان در نیوزیلند را به رسمیت شناخت. در سال ۱۸۹۳،قانون انتخابات به نفع مشارکت سیاسی زنان تغییر یافت و در سال ۱۸۹۳ زنان برای نخستین بار درانتخابات ملی آن کشور شرکت کردند. کیت شپارد و ماری آن مولر از مهمترین رهبران هواخواه حق رأی زنان در نیوزیلند بودند. تا سال ۱۹۱۹، زنان در نیوزیلند حق نامزدی در مجلس را نداشتند. نخستین زنی که در مجلس نیوزیلند به نمایندگی برگزیده شد، الیزابت مک کومب بود.
مصرف مواد مخدر در زنان در قرن نوزدهم به کرار دیده شد. در اوایل قرن ۱۹ دردوره ادو یا کمی قبلتر از آن، توتون به ژاپن آمده بود و اغلب معتادان به مصرف توتون زنان بودند.[۵۳] صنعت سیگار از سال ۱۹۲۰ در ایالات متحده یک فعالیت تبلیغاتی با هدف قراردادن زنان آغاز کرد. به دلیل جذابیت زنان، این کمپینها با پیشرفت زمان و برجستهتر شدن بازاریابی، تهاجمیتر میشوند. با بازاریابی هدفمند جنسیتی، از جمله بستهبندی و شعارها (به ویژه سیگارهای "باریکتر" و "سبکتر") و تبلیغ زنان سیگاری در فیلمها و برنامههای تلویزیونی معروف، صنعت دخانیات توانست درصد زنان سیگاری را افزایش دهد.
در سال ۱۹۰۸، شورای آلدرمن شهر نیویورک به اتفاق آرا مصوبه ای را تصویب کرد که سیگارکشیدن توسط زنان در انظار عمومی را ممنوع میکرد.[۵۴]
مقایسه پای بسته شده و پای بسته نشده
در چینبستن پا هدف از بستن پاها، متمایز کردن زنان طبقه بالای جامعه از زنان عادی و همینطور جلوگیری از «انحراف» زنان بود. بستن پاها کنترل زنان را آسانتر میکرد زیرا درد ناشی از آن چنان شدید بود که حتی طی کردن مسافتهای کوتاه را بدون یاری دیگران ناممکن میساخت. در بین طبقات بالای جامعه چین، اگر دختری فاقد پاهای کوچک بود، احتمال یافتن همسری مناسب برای او بسیار ضعیف بود. رسم بستن پاها ادامه پیدا کرد تا زمانی که سلسله مانچو در سال ۱۹۱۱ سرنگون شد.
کشف حجاب در ایران
کشف حجاب در روز هفدهم دی ماه ۱۳۱۴ (۱۹۳۵) با فرمانرضاشاه آغاز شد. رضاشاه در این روز همراه با همسرشتاجالملوک آیرملو و دو دخترششمس واشرف بدون حجاب به دانشسرای تربیت معلم رفت.رضاشاه در سالن دانشسرا گفت: «سعادت کشور و آیندهٔ ملت در دست شما زنهای ایران است، زیرا شما تربیتکننده نسل آینده این آب و خاک هستید.»
آرونا آصف علی در جریاننافرمانی مدنی بر ضد حکومت بریتانیا، مدتی را در ۱۹۳۲ و ۱۹۴۱ میلادی درزندان گذراند. او مدتی را نیز در بهطور مخفیانه زندگی زندگی کرد. در سالهای ۱۹۴۲ تا ۱۹۴۶ میلادی طی سفرهایی برای تجمیع نیروهای ملی تلاش کرد. او پس از استقلال هند از بریتانیا همچنان به فعالیت سیاسی پرداخت. در ۱۹۵۸ نخستین شهرداردهلی شد.[۵۵]راجکومار آمریت کاور درجنبش استقلالطلبی هند فعال بود، بعد از استقلال هند به عنوان نخستین وزیر بهداشت این کشور منصوب شد و از ۱۹۴۷ تا ۱۹۵۷ این سمت را در اختیار داشت.
نور عنایت خان افسر زن بریتانیایی بود که در زمان جنگ جهانی دوم در فرانسه اشغالی به عنوان جاسوس فعالیت میکرد. وی سرانجام توسط مأموران رژیم آلمان نازی دستگیر شد و پس از مدتی تیرباران شد.
یولاند بیکمن به زبانهای انگلیسی، آلمانی و فرانسوی مسلط بود. با شروعجنگ جهانی دوم، او به نیروی هوایی زنان پیوست و در آنجا اپراتوری بیسیم را یادگرفت. به دلیل مهارتهای زبانیاش و توانایی کار با بیسیم به فرانسه اعزام شد و بعدها توسط نازیها تیرباران شد.
ماشا بروسکینا دختر شجاعی اهلبلاروس بود که به عنوان پرستار داوطلب کمک به سربازان زخمی ارتش سرخ شد. او پس از مداوای بیماران به آنها برای فرار کمک میکرد. پس از شناسائی او را در مرکز شهر «مینسک» به دار آویختند.
آریادنا اسکریابیناموسیقیدان،شاعر، ونویسنده اهلامپراتوری روسیه فعالمقاومت فرانسه بود که در ۲۲ ژوئیه ۱۹۴۴ توسط یک مأمور شبه نظامیفرانسه به قتل رسید. در اشغال فرانسه توسط آلمان، او سازمانده و همچنین عضو فعال مقاومت یهودی فرانسه در جنوب این کشور بود. او در شهرتولوز توسط یک مأمور شبه نظامی فرانسه کمی قبل تر از سقوط رژیم ویشی کشته شد.
ویرجینیا هال یک جاسوس آمریکایی که برای اداره عملیات ویژهبریتانیا در طولجنگ جهانی دوم و پس از آن برای اداره خدمات راهبردی و بخش فعالیتهای ویژهسیا فعالیت میکرد. او اولین زن و اولینغیرنظامی بود که به خاطر خدمات او در طول جنگ جهانی دوم، توانست نشانصلیب خدمات برجسته را دریافت کند.[۵۸] آلمانیها وباربی به هال لقبآرتمیس را داده بودند.[۵۹]گشتاپو گزارش داد که او «خطرناکترین جاسوسمتفقین» است.[۶۰]
هنگامی که جنگ در اروپا آغاز شد، او خود را به فرانسه رساند و به عنوان راننده آمبولانس در فرانسه مشغول به خدمت شد، تا اینکه فرانسه در اواسط سال ۱۹۴۰ تسلیم شد؛ بنابراین او بهبریتانیا رفت و به اداره عملیات ویژه پیوست. او از اوت ۱۹۴۱ تا نوامبر ۱۹۴۲ تحت عنوان گزارشگر روزنامهنیویورک پست و با اسم رمز «ماری» به جاسوسی در فرانسه مشغول بود. هال از پای مصنوعی خود برای مخفی کردن اسناد و مدارک استفاده میکرد. در این مدت او در ایجاد مراکز مقاومت علیه نیروهایویشی کمک شایانی نمود. در ژوئیه ۱۹۴۳، پس از بازگشت به بریتانیا، بهطور مخفیانه عضو افتخارینشان امپراتوری بریتانیا شد. در سال ۱۹۴۴، هال به منظور بازگشت به فرانسه به اداره خدمات راهبردی ایالات متحده اداره خدمات راهبردی، شاخه پیشین سازمان سیا پیوست. هال با اسم رمز «دایان» و در نقش پیرزن سالخورده در یک مزرعه به سازماندهی عملیات خرابکاری، پشتیبانی از گروههای مقاومت به صورت اپراتور رادیویی، نقشهبرداری از مناطق و خرابکاری در جابجایی ارتش آلمان کمک کرد.[۶۱]
اودت هالوز فرد نظامی اهلفرانسه بود. دریافت کننده نشانصلیب جرج از انگلستان و نشانامپراتوری بریتانیا، که همچنین به نام اودت چرچیل شناخته میشود، افسر اطلاعاتیمتفقین درجنگ جهانی دوم بود.[۶۲] موفقیتها و استقامت او در برابر بازجوییهای وحشیانه در زمان جنگ جهانی دوم، که همچنین در کتاب و یک فیلم به ثبت رسید، او را تبدیل به یکی از معروفترین اعضای هیئت رئیسهعملیات ویژه، سازمان خرابکاری و جاسوسیبریتانیا، کرد. او همچنین در بین افراد کمی بود که از زندانهای نازیها جان سالم بدر برد.
نانسی ویک فرد نظامی اهلنیوزیلند بود. نانسی ویک به عنوان جنگجویی بیرحم و میخوارهای قهار شهرت داشت. توانایی گریز نانسی باعث شدگشتاپو لقبموش سفید را به او بدهند.
ایرنا سندلروا یکمددکار اجتماعی اهللهستان و یککاتولیک بود که در سازمان زیرزمینی لهستانی و مقاومت زگوتا (Żegota) درورشو تحت اشغالآلمان نازی درجنگ جهانی دوم خدمت میکرد. ایرنا سندلر با کمک برخی از اعضای دیگر زگوتا جان ۲۵۰۰ کودک یهودی را از راه انتقال قاچاقی آنها به خارج از محله یهودینشین ورشو نجات داد. او آنها را با ارائه مدارک جعلی، و پناه دادن در خانههای فردی و گروهی در خارج از محله یهودینشین از دسترس نیروهای آلمانی نجات داد.
در سال ۱۹۵۲الیزابت دوم با درگذشت پدرش در فوریه ۱۹۵۲ رئیساتحادیه کشورهای همسود و ملکه سلطنتی هفت کشور مستقل مشترکالمنافع شد: بریتانیا،کانادا،استرالیا،نیوزیلند،آفریقای جنوبی،پاکستان و سیلان. در دوره فرمانروایی او به عنوان یک ملکه مشروطه، تغییرات سیاسی عمدهای به وقوع پیوستهاند، از جمله تفویض قدرت به دولتهای محلی در بریتانیا، انتقال حاکمیت ملی کانادا به این کشور از بریتانیا، واستعمارزدایی ازآفریقا.
در تاریخ ششم بهمن ۱۳۴۱قانون انتخابات در چهارچوبانقلاب سفید اصلاح شد و دستاورد اصل پنجمانقلاب شاه و مردم شرکت زنان در انتخابات در شرایط حقوقی مساوی با مردان بود چه برای انتخاب شدن و چه برای انتخاب کردن بود. زنان چون مردان توانستند درتعیین سرنوشت خودشان برای نخستین بار نقشی مهم بازی کنند وحق رای به دست آورند.
در ۱۳۴۶قانون حمایت از خانواده تصویب شد. این قانون طلاق یکطرفه را لغو میکرد.چندهمسری به سختی انجام میگرفت. زنها حق درخواست طلاق گرفتند و برای سرپرستی کودک نیز مادر به حساب آمد، کودک پس از درگذشت پدر به مادر سپرده میشد. اصلاحات دیگری که اصل پنجمانقلاب شاه و مردم در قوانین انتخابات و تدوین قانون به وجود آورد، شرکت در انتخابات و تشکیل انجمنهای استان و شهرستان، انجمنهای شهر و ده، قانون نظام صنفی و ایجاد شوراهای آموزش و بهداری بود که مستقیم یا غیرمستقیم حاصل شد.
سید روحالله خمینی این تصویبنامه قانون انتخابات که دو شرط مرد بودن و مسلمان بودن از آن حذف شده بود، دسیسهٔ خطرناکی برای لطمه زدن به اسلام و روحانیت خواند و در سخنرانیاش در قم گفت: «دولت تصویبنامهٔ خلاف شرع صادر میکند، به زنها حق رای میدهد، نوامیس مسلمین در شرف هتک است، میخواهند دختران نجیب هجده ساله را به نظام اجباری ببرند، دختر و پسر در آغوش هم کشتی میگیرند، دختران عفیف مردم در مدارس زیر دست مردها درس میخوانند، مردم از گرسنگی تلف میشوند و آنها برای استقبال از اربابان خود ۳۰۰٫۰۰۰ تومان گل از هلند میآورند، قرآن اسلام در خطر است، اسرائیل نمیخواهد در این مملکت قرآن باشد، خطر امروز بر اسلام کمتر از خطر بنی امیه نیست، اهل منبر را تهدید میکنند، اسرائیل زراعت و تجارت ما را قبضه کردهاست، دولت روز ننگین هفدهم دی را جشن میگیرد، به فرقه ضاله همراهی میکند، مطبوعات به روحانیون اهانت میکنند»[۶۵]مارگارت تاچر مارگارت تاچر نخستین نخستوزیر زن تاریخ بریتانیا و همچنین رهبر سابقحزب محافظهکار بریتانیا بود. وی در سال۱۹۷۵ به رهبری این حزب برگزیده و چند سال بعد در۱۹۷۹ با شعار بهبود اوضاع اقتصادی از سوی محافظهکاران نامزد شد و به نخستوزیریبریتانیای کبیر رسید و تا سال۱۹۹۰ در هر دو سمت باقیماند. از نظر صلابت سیاسی وی را هم ترازوینستون چرچیل نخستوزیر مشهور و با نفوذ دهههای ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ بریتانیا میدانند. حمایت تاچر از بازار آزاد، کاهش خدمات دولتی و واگذاری سازمانهای دولتی به بخش خصوصی، برخی از سیاستهای مشهور او بود که به «تاچریسم» معروف است. پافشاری بر سیاستهای اقتدارگرایانه و محافظهکارانه وی که منتقدان بسیاری داشت و مقابله او با قدرت گرفتن اتحادیههای کارگری در بریتانیا او را به «بانوی آهنین» مشهور کرد.
اتو کردن پستان
اتو کردن پستان بیشتر در کشورکامرون برای کاهش جذابیت جنسی دختران کمتر در معرض تجاوز و ازدواج زودهنگام قرار بگیرند، انجام میشود.
آلت دوزی
آلتدوزی توسطسازمان بهداشت جهانی به عنوان برداشتنلبه کوچک ولبه بزرگ و بخیه زدنفرج تعریف شدهاست.[۶۶] هماکنون این کار بیشتر در شمال شرقی آفریقا، به ویژه جیبوتی، اریتره، اتیوپی، سومالی و سودان صورت میپذیرد.[۶۷] در زمان ازدواج، آلت زنی که این عمل بر روی وی انجام گرفته، توسط کیر شوهر یا توسطچاقو باز میشود و در زمان زاییدن نیز سوارخ را عمیقتر میکنند و پس از آن دوباره آن را میبندند که به آن «آلتدوزی دوباره» نیز میگویند. این عمل سبب دردهای شدید مزمن، اختلالات ادراری، عدم باروری، دشواری زایش، فیستول زایمانی و خونریزی منجر به مرگ میشود.[۶۸]
جنگ بوسنی
در طولجنگ بوسنی، نیروهایصرب استراتژی سوءاستفاده جنسی از هزاران زن و دختر مسلمان در جنگ (تجاوز جنسی در جنگ) بوسنیایی را در پیش گرفتند. اطلاع دقیقی از تعداد قربانیان تجاوز سیستماتیک صربها در دست نیست اما تخمینهایی در حدود ۲۰ تا ۵۰ هزار مورد موجودند. تجاوزهای دستهجمعی بیشتر در شرقبوسنی وسارایوو صورت گرفتند. تعداد زیادی از درجهداران و سربازان صرب بعدها در دادگاه به انجام جنایت جنگی متهم گشتند.
آموزشگاه خیاطی سوزنطلا
آموزشگاه خیاطی سوزنطلا یک مدرسهٔ دخترانهٔ زیرزمینی و پنهان درهرات و دروران حاکمیتطالبان بود. بر اساس تفسیر صریح طالبانی ازشریعت، زنان و دختران اجازه تحصیل و کسب علم را ندارند.[۶۹] این شهر به دلیل فرهنگی بودن و حضور شیعیان در آن، تحت شدیدترین کنترلهای عقیدتی طالبان قرار داشت.[۷۰]
در قرن بیست و یکم
آیلین وورنوس یکقاتل زنجیرهای اهلایالات متحده آمریکا بود. او در سال ۲۰۰۲ میلادی به جرم کشتن حداقل ۷ مرد در اواخر دهه ۱۹۸۰ و اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی اعدام شد. وی یکی از چهرههای ترسناک میان جامعه زنان است.
ممنوعیت روبنده
روبنده در ابتدای قرن بیست و یکم توسط بیشتر کشورهای اروپایی منع و محدود شد. همچنین گزارشهای تخلفات سرقت از مغازهها با جاساز اجناس زیر چادرها، به این محدودیتها افزود.
روز ملی چاک سینه
روز ملی چاک سینه رویدادی سالانه است که در آن زنان با پوشیدن لباسهایی یقه بازچاک سینه خود را نمایان میکنند[نیازمند منبع]. این روز نخستین بار در آوریل ۲۰۰۲ درآفریقای جنوبی برگزار شد.[۷۱] یکی از هدفهای این روز تشویق بانوان به نشان دادن چاک سینهشان و زیباییهای این بخش بدنشان است. همچنین بخشی از پول جمع شده در این روز صرف پژوهشهایی در ارتباط با درمانسرطان سینه میشود.[۷۲]
از سال ۲۰۰۳ به ابتکارکمیته بین آفریقایی مناسک سنتی اثرگذار بر سلامت زنان و کودکان[پانویس ۱] و با تصویب کمیسیون حقوق بشرسازمان ملل روز۶ فوریه هرسال به عنوانروز بینالمللی عدم هرگونه مدارا با مثله کردن جنسی زنان نامگذاری شدهاست.[۷۳] به گفته مدیربنیاد جمعیت سازمان ملل، تورایا احمد عبید، این بنیاد خواستار تعهد جدیتر دولتها برای سرمایهگذاری و اجرای برنامههایی جهت پیشگیری از این عمل است و تأیید میکند که بین ۱۲۰ تا ۱۴۰ میلیون زن در سراسر جهان، ناقصسازی جنسی شدهاند و سه میلیون دختر هر ساله در معرض خطر آن قرار دارند.[۷۴]
آمینه تایلر
آمینه تایلر یکوبلاگنویس، ودانشآموز اهلتونس است. وی یکی از اعضای خیزشفمن است که مارس ۲۰۱۳ تصویر از سینههای برهنهٔ خود درفیسبوک پخش کرد و روی آن نوشت «جسدم مال من است و شرف کسی نیست» (جسدی ملکی لیس شرف أحد). به دلیل اینکه این نوع کار در تونس سابقه نداشتهاست کار وی در تونس باعث ایجاد جنجال در میان مردم شد. اما این کار توسط گروههای لیبرال تونسی مورد حمایت قرار گرفت.[۷۵]
کارزار ممهلرزه
کارزار ممهلرزه نامکارزاری بود که درآوریل۲۰۱۰ در واکنش به سخنانکاظم صدیقی، امام جمعه موقت تهران، در موردزمینلرزه و نقش زنان بدحجاب در وقوع آن، در شبکهٔ اجتماعیفیسبوک به راه افتاد. حدود ۲۰۰ هزار نفر در ۲۶ آوریل در «سینه لرزه» شرکت کردند.[۷۶][۷۷][۷۸] بعضی از زنها با لباسهایی که شکاف بین سینههایشان را در معرض دید قرار میداد به فعالیتهای روزانه خود پرداختند اما بعضی دیگر در سرتاسر آمریکا دست به تجمعاتی زدند که توجه رسانهها را به خود جلب کرد. آنهاپلاکاردهایی در دست داشتند که بر روی آنها نوشته بود «خط سینه برای علم»، «عفو عمومی» و «خدا از سینه متنفر است».
باند صورتی
در سال ۲۰۱۰باند صورتی گروهی ۱۴۰ هزار نفری از زنان هندی بود که با بیعدالتی علیه زنان -از قبیلخشونت جنسی و جسمی، بیسوادی، ازدواج در سن پایین، زورگویی خانواده شوهر و نابرابری اجتماعی مبارزه کردند.
اکا شانتی، مؤسس انجمن زنان مسلمان و بنیانگذار مراسم دختر شایسته جهان اسلام، هدف از راهاندازی چنین رقابتهایی را ایجادآلترناتیو اسلامی در مقابل رقابتهایدختر شایسته جهان توصیف میکند.[۷۹] اکا شانتی تا سال ۲۰۱۰ گوینده خبر تلویزیون اندونزی بود اما بعد از آنکه در مقابل درخواست مدیران خود برای برداشتن حجابش مخالفت کرد، از کار اخراج شد و بعد از آن تصمیم گرفت با همکاری انجمن زنان مسلمان اندونزیدوشیزه مسلمان دنیا را راهاندازی کند.[۸۰]
فرهنگ تجاوز
در سال ۲۰۱۱ درتورنتو، پس از اینکه یکافسر پلیس تورنتو برای پیشگیری از تجاوز جنسی پیشنهاد کرد که زنان باید از پوشیدن لباسهای نامناسب مانندسلیطهها خودداری کنند.[۸۱] بعد از کانادا، تظاهرات متعاقبی در سر تا سر جهان در اعتراض بهفرهنگ تجاوز رخ داد.[۸۲]
تجاوزات در دهلی
در طیتجاوز گروهی ۲۰۱۲ دهلی دختری ۲۳ ساله، سوار یک اتوبوس میشود و مورد حملهٔ ۶ مسافر مست و رانندهٔ اتوبوس قرار میگیرد. این ۶ مسافر که یکی از آنها یک پسر ۱۷ ساله بودهاست[۸۳] همراه با رانندهٔ اتوبوس به مدت یک ساعت به این دختر جوان تجاوز میکنند و پسر همراه وی را کتک میزنند.[۸۴] سپس وی را همراه با پسری که همراهش بودهاست با میلهٔ آهنی کتک میزنند و آنها را از اتوبوس به بیرون پرت میکنند.[۸۵]
ابتلا به سرطان تخمدان
در سال ۲۰۱۲، شمار ۲۳۹۰۰۰ زن در سطح جهان بهسرطان تخمدان مبتلا شدند که ۱۵۲۰۰۰ مورد تلفات به همراه داشت. طبق این آمار، این بیماری به عنوان هفتمین-نوع رایج سرطان و-هشتمین عامل مرگ ناشی از سرطان در زنان شناخته شد. این بیماری نسبت بهآفریقا وآسیا، درآمریکای شمالی واروپا رایج تر است.[۸۶]
آزادی پستان یک کارزار تساویطلبانه جنسیتی است کهلینا اسکو پس از ساختفیلم آزادی پستان در سال ۲۰۱۴ آن را آغاز نمود.[۸۷] این کارزار بر آن است که قانون میبایست آزادی و حمایت یکسانی برای زنان و مردان قائل باشد. این جنبش قصد داردبرابری جنسیتی را گسترش و با فتیش پستان وشیءانگاری جنسی مقابله کند. هدف این کارزار برابری نمایش عضو پستان مانند مردان و برداشتنسانسور اینترنتی است.
شکنجه فرخنده
فرخنده ملکزاده دختر ۲۷ سالهٔ تاجیکتبار افغانستانی، از اهالیکابل که به اتهام سوزاندنقرآن درمسجد شاه دوشمشیره در تاریخ ۲۸ حوت (اسفند) ۱۳۹۳ در پی حملهٔ صدها تن از مردان خشمگین کشته و سپس جسدش در بستر خشکدریای کابل سوزانده شد.[۸۸] انتشار فیلمهای کوتاهی از لحظات حمله به وی که بیشتر با تلفن همراه گرفته شدهاست، بازتابهای فراوانی در رسانههای جهان بهدنبال داشت.
در پی قتل این دختر اعتراضات زیادی در فضای مجازی افغانستان شکل گرفت. فرخنده سه روز بعد در حالی که تعدادی از زنان تابوت او را بر دوش داشتند به خاک سپرده شد.[۸۹]
جنبش من هم
جنبش من هم یک جنبش و هشتگ اینترنتی بود که رسانههای اجتماعی در اکتبر ۲۰۱۷ گسترش پیدا کرد و بارها به اشتراک گذاشته شد. این هشتگ برای نشان دادن شیوع گستردهٔ تجاوز و آزار جنسی، به ویژه در محیط کار و محکوم کردن آن مورد استفاده قرار گرفت. این هشتگ در ایجاد اتهاماتی مبتنی بر اذیت و آزار جنسیهاروی واینستین تهیه کنندهٔ آمریکایی آغاز شد.[۹۰][۹۱][۹۲]
تجاوز گروهی در حیدرآباد
در سال ۲۰۱۹ طیتجاوز گروهی در حیدرآباد به زن مرد دامپزشک، پس از تجاوز به زن جوان وی، با ریختن بنزین به روی بدنش آن را سوزانده و به قتل رساندهاند.[۹۳]
در حال حاضر اصل ۱۱۵قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ایران رجال را واجد شرایط برای مقامهای بلند دولتی میداند و مراد از آن را فقط مردان تفسیر میکنند،[۹۸] و نظام عدالت ایران شهادت زن را برابر نصف شهادت یک مرد میداند.[۹۹] برخی روحانیون حضور یک زن به عنوان ورزشکار جلودار تیم ملی المپیک ایران در مراسم افتتاحیه المپیک ۲۰۰۸ پکن را مورد انتقاد قرار دادهاند.[۱۰۰][۱۰۱]یوسف صانعی با قوانینی همچونقانون حمایت از خانواده ۱۳۹۱ که برخی آن را زنستیز نامیدهاند،[۱۰۲][۱۰۳] به مخالفت برخاست.[۹۵][۱۰۴][۱۰۵]
جداسازی جنسیتی در ایران یا تفکیک جنسیتی در ایران دارای سابقهٔ طولانی و پیچیدهاست و در دوران مختلف نوسان داشتهاست و پس ازانقلاب ۱۳۵۷ ایران تفکیک بین زنان و مردان درفضاهای عمومی، پررنگتر شد.
امروزه در بعضی از مکانها مانند مدارس بین دانشآموزانجدایی جنسیتی وجود دارد اما در بعضی از مکانها مثل دانشگاهها جدایی جنسیتی وجود ندارد.جداسازی جنسیتی در مکانهای عمومی مثلسواحل واستخرهایشنا در قانون تصریح و تکلیف شدهاست، برای زنان در اتوبوس ومترو قسمتهای جداگانهای قرار داده شدهاست و به مردان اجازه نمیدهند وارد سمت زنانه بشوند. در مترو این اقدام مرد، ایجاد مزاحمت برای بانوان تلقی میشود وجرم است.
تفکیک جنسیتی در مدارس تنها به دانشآموزان محدود نمیشود بلکه به معلمان به خصوص مردان نیز در اکثر مواقع اجازه تدریس در مدارس جنس مخالف داده نمیشود.
تفکیک جنسیتی بهگونهای بودهاست که رابطه دختر و پسر در ایران با گذشت سه دهه از انقلاب اسلامی همچنان به عنوان یکی از نیمههای تاریکروابط اجتماعی خودنمایی میکند. عدم شناخت پیش از ازدواج به عنوان از دلایلطلاق در ایران مطرح میشود[۱۰۶] به نظر میرسد تفکیک جنسیتی بر کاهش ازدواج و افزایش طلاق اثرگذار است، چرا که امکان شناخت درست دو جنس از یکدیگر را خواهد گرفت.[۱۰۷] با این وجود در کشورهای دارای فرهنگ «روابط دختر و پسر» تعداد طلاقهای به مراتب بیش تری صورت میگیرد.[۱۰۸] صحبت کردن و حتیچت کردن دختر و پسر در ایران باید محدود باشد[۱۰۹][۱۱۰] و دست دادن، لبخند زدن یا بوسیدن مطلقاً ممنوع است.[۱۱۱] حتی کوچکترین تماس فیزیکی با اعضای غیر خانواده از جنس مخالف ممنوع است به استثنای کودکان.[۱۱۲] گاه خانوادهها نوجوان خود را از هرگونه برخورد با جنس مخالف محروم کرده و آنها را به شدت از این امر بازمیدارند زیرا هر گونه ارتباطی با جنس مخالف را برخلاف شرع و گناه میدانند.[۱۱۳][۱۱۴] در گذشته مادران در مهمانیهای زنانه یا حمامها برای پسرانشان همسر انتخاب میکردند.[۱۱۵]
جداسازی جنسیتی علاوه بر آرایشگاههای زنانه در لباسفروشیهای زنانه، پارک بانوان، تاکسی بانوان، سواحل، مکانهای ورزشی دیده میشود.[۱۱۶]
حادثه اسیدپاشیهای زنجیرهای در اصفهان مربوط بهاسیدپاشیهای پیاپی به ناحیه صورت زنان بدون چادر[۱۱۷][۱۱۸] در شهراصفهان است که در مهرماه ۱۳۹۳ خورشیدی به وقوع پیوست. در جریان این اسیدپاشیها، حداقل چهار دختر یا زن جوان[۱۱۹] مورد حمله قرار گرفتهاند که منجر به مرگ یکی از آنها گردیدهاست. برخی گزارشها شمار قربانیان اسیدپاشی در اصفهان را ۱۵ نفر اعلام کردهاند.[۱۱۷][۱۱۸][۱۲۰][۱۲۱] خبرهای اسیدپاشی در اصفهان، امنیت مردم شهر را مختل کرد، زنان و دختران شهر کمتر در معابر عمومی پدیدار میشدند.[۱۲۲] خبر این حوادث نخستین بار به صورت رسمی از خبرگزاریایسنا منتشر گردید.[۱۲۳] این اولین بار نیست که اسیدپاشی در ایران رخ میدهد و این اتفاق پیش از این نیز بارها تکرار شدهاست اما نکتهای که این بار مردم را به شدت پریشان کرده وجهتروریستی این حادثه است.[۱۲۴] در سال ۱۳۹۳ اسید پاشی به صورت زنان زمانی اوج گرفت که مقامات حکومتی در مجلس تصویب طرحامر به معروف و نهی از منکر را به پیش بردند. این طرح اختیارات زیادی به بسیجیها و مأمورانلباس شخصی رژیم میداد.[۱۲۵]
بر اساس قوانین ایران، سن ازدواج برای دختران ۱۳ سال و برای پسران ۱۵ سال است ولی قانون این اجازه را به پدر یا جد پدری دختر داده که به تشخیص خود و با مصلحت کودک، او را قبل از ۱۳ سالگی نیز به عقد ازدواج درآورد. این در حالی است که بر اساسکنوانسیون بینالمللی حقوق کودک که ایران نیز آن را امضا کرده، تمامی افراد زیر ۱۸ سال کودک محسوب میشوند. این میثاق بینالمللی همچنین ازدواج کودکان را ممنوع اعلام کردهاست. بر اساس آخرین آمار ارائه شده از سویسازمان ثبت احوال ایران، در ۹ ماه نخست سال ۱۳۹۲، ازدواج ۳۱ هزار دختربچهٔ زیر ۱۵ سال ثبت شدهاست. بر مبنای این آمار بیش از یک سوم ازدواجهای این مدت، مربوط به دختران زیر ۱۹ سال است.[۱۲۶]
حضور زنان در تمرینات تیمها هم با محدودیتهایی روبرو است.
سحر خدایاری (زادهٔ ۱۳۶۹ درسلم،چهار محال و بختیاری – درگذشتهٔ ۱۸ شهریور ۱۳۹۸ درتهران) که درشبکههای اجتماعی ورسانهها با لقبدختر آبی شناخته میشود، از هواداران تیمتیم فوتبال استقلال تهران بود که در اعتراض به دستگیری و محکومیت خود به زندان بابت تلاش برای ورود بهورزشگاه و تماشای مسابقاتفوتبال، اقدام بهخودسوزی کرد و در ۱۸ شهریور ۱۳۹۸ درگذشت. وی دارای مدرک کارشناسی بودهاست و در آخرین مراجعه به دادگاه، آگاه میشود که باید برای تحمل حکم شش ماه حبس، زندانی شود. واقعهٔ درگذشت او، بازتاب گستردهای را در سطح جهانی و در میان هواداران ورزش فوتبال در پی داشت. این رویداد منجر به نخستین حضور ناگزینشی بانوان ایرانی در ورزشگاههای فوتبال برای تماشای یک بازی ملی پس ازانقلاب ۱۳۵۷ شد.
زنان و قیام آبان ۹۸
درروزهای آبان ۹۸ دیده شد که هدایت بسیاری از صحنهها در دست زنان بود. به گفته برخی از خبرگزاریها بسیاری از آنانی که مردم را به قیام دعوت میکردند زنان بودند یا فیلم و عکس میگرفتند تا صدای مردم ایران را به دیگر نقاط عالم برسانند.[۱۲۷]
حقوق زنان درافغانستان به علت آشفتگیهای زیادی که در سه دهه گذشته در افغانستان حاکم است، همیشه در حالت وخیم بودهاست. از طریق حاکمان مختلف از جملهمجاهدین وطالبان، زنان تلاش برای به دست آوردن آزادی و اصلاح یک جامعهمردسالار نمودند. حتی امروز، میزانخشونت علیه زنان در افغانستان بسیار بالا است، اگرچه این وضعیت به آرامی با تلاشجنبش زنان در افغانستان، پیشرفت کشور و با کمک جامعه بینالمللی در حال بهبود است.
وضعیت زنان درعربستان سعودی را، بسیاری از پژوهشگرانعلوم اجتماعی، به وضعیت سیاهان در نظامِتبعیض نژادیآفریقای جنوبی مانند کرده اَند؛ چرا که در هر دو نظام حقوق نابرابر، دسترسی نابرابر به امکانات و مشاغل، جداسازیمدارس و فضاهای عمومی وجود دارد؛ با این تفاوت که در آفریقای جنوبی، سیاهان با محدودیت و محرومیت روبه رو بودند و در عربستان سعودی کمابیش زنان چنین وضعیتی دارند.
با گسترش مفهومهای حقوق بشری و برابری، حق دفاع یا مصونیت از تجاوز زناشویی بیشتر به عنوان ناهنجاری دیده شد. فمینیستها از دهه ۱۹۶۰ برای براندازی قانون مصونیت تجاوز زناشویی و اعلام آن به عنوان جرم کیفری بهطور سیستماتیک تلاش کردند.[۱۲۸] غیرقانونی شدن رو به افزایش تجاوز زناشویی بخشی از طبقهبندی مجدد جرائم جنسی در جهان است «از زیر پا گذاشتن اخلاقیات، خانواده، عادتها و سنتهای خوب، احترام یا عفت و نجابت گرفته تا تعرض به آزادی، تعیین سرنوشت خود، یا درستکاری فیزیکی یا اخلاقی.»[۱۲۹] در دسامبر ۱۹۹۳،کمیساریای عالی حقوق بشرسازمان ملل متحداعلامیه رفع خشونت علیه زنان را منتشر کرد. این اعلامیه تجاوز زناشویی را به عنوان یک نوع تجاوز بهحقوق بشر عنوان کرد. در سال ۲۰۰۶ نیز گزارش دیگری از سویدبیرکل سازمان ملل متحد با عنوان پایان خشونت علیه زنان منتشر شد.[۱۳۰]
فمینیسم گسترهای ازجنبشهای سیاسی،ایدئولوژیها وجنبشهای اجتماعی است که به دنبال تعریف، برقراری و دستیابی بهحقوق برابر جنسیتی در مسائلسیاسی،اقتصادی، شخصی واجتماعی است.[۱۳۱][۱۳۲][۱۳۳][۱۳۴] فمینیستها بر این باورند کهجوامع دیدگاهمردان را در اولویت قرار میدهند و با زنان در این جوامع به صورت منصفانهای رفتار نمیشود.[۱۳۵] تلاشها برای تغییر این وضعیت شامل مبارزه با کلیشههای جنسیتی و تلاش برای فراهمآوری موقعیتهای تحصیلی و شغلی برابر با مردان برای زنان میشود.
برخی از محققان فمینیسم را محرک اصلی در پستغییرات اجتماعی برای حقوق زنان در طول تاریخ میدانند؛ این موضوع به خصوص درغرب، جایی که این جنبش را تا حد زیادی زمینهساز دستیابی به حق رای زنان،زبان فراگیر،حقوق باروری (شامل دسترسی بهراههای پیشگیری از بارداری وسقط جنین قانونی)، حق امضای قرارداد ومالکیت میشناسند، پررنگتر است.[۱۳۸] با وجود اینکه تمرکز اصلی فمینیسم بر روی حقوق زنان بوده و هست، برخی فمینیستها مانندبل هوکس محدودیت در آزادیهای مردان را بخشی از اهداف خود میدانند؛ زیرا باور دارند مردان نیز از نقشهای سنتی جنسیتی آسیب میبینند.[۱۳۹]نظریه فمینیست، که از دل جنبشهای فمینیستی برخاستهاست، به دنبال درک ماهیت نابرابری جنسیتی با استفاده از تجزیه و تحلیل نقش اجتماعی زنان و تجربه زندگی آنان است.[۱۴۰][۱۴۱]
تاریخجنبشهای برابریخواهانه در ایران به اواخر دورهقاجاریه بازمیگردد. حقوق زنان درایران با انطباق این کشور با ارزشهای غربی در اواخرقرن نوزده و اوایلقرن بیست دستخوش تغییراتی شد و رو به بهبود نهاد. در طول قرن بیستم، جنبشهایسکولار،لیبرال،ناسیونالیست وچپگرا معمولاً حقوق زنان را به عنوان بخشی از دغدغههای خود مطرح میکردند، اما واکنشی که بنیادگران و محافظهکاران مذهبی از خود نشان دادند تا به امروز مانع اصلی بر سر بهبود حقوق زنان در ایران بودهاست. از زمانانقلاب ۱۳۵۷، فمینیسم در دیدنظام حاکم بر ایران برابر با «بیعفتی» در نظر گرفته میشود. اما سیاستهای جمهوری اسلامی، به صورت ناخواسته منجر به افزایش آگاهی جنسیتی در میان مردم ایران شدهاست.[۱۴۲]
طرب عبدالهادی طرب همسر فعال سیاسی و رئیس حزب استقلال، عونی عبدالهادی بود. او با گروهی از زنان دربیتالمقدس دیدار داشت تا اتحادیه عرب زنان فلسطین را به مخالفت با حضوراسرائیل در فلسطین و حمایت از مبارزه فلسطینی برای استقلال کمک کند. وی اولین نشست فدراسیون فلسطین زنان عرب در ۲۶ اکتبر ۱۹۲۹ «خانه نشاط» واقع در شهرستان بیتالمقدس برگزار کرد. این جلسه منجر به ورود زنان فلسطینی به عرصه سیاسی برای اولین بار شد پس از این نشست، یکی فدراسیون عضو کمیته اجرایی شکل گرفت؛ تعداد اعضای کمیته ۱۴ زن از خانوادههای برجسته بیتالمقدس مانند خانواده حسینی، والنشاشیبی و دیگران بودند. طرب نخستین تظاهرات زن را در اعتراض به آنچه که در کشورهای عربی در جریان اعمال سوء استفاده و حمایت از مهاجرت یهودی انجام شد، رهبری کرد و همین رهبری درجریان تظاهرات ملی را در سالهای ۱۹۳۳ و ۱۹۳۶ تکرار کرد. طرب؛ مرکزیت رهبری در بسیاری از موسسات زنان بوده و یک سخنگوی کنفرانس زنان عرب بود و به عنوان رابط میان زنانمصر و زنان در سایر کشورهای عربی کار میکرد.[۱۴۸][۱۴۹][۱۵۰]
در دستگاههای جاسوسی و اطلاعاتی برای دستیابی به اسرار پنهان، زنانی را استخدام میکنند تا براساس یک رابطه صمیمی، از سیاستمداران و نظامیان بلندپایه اطلاعات به دست آورند که بهپرستو معروف هستند.[۱۵۱]
به معنی انجامنزدیکی جنسی با فرد، بدون رضایت او است. تجاوز جنسی تنها یک حمله فیزیکی و جنسی نیست، بلکه آسیب عمیق روحی وروانی نیز به دنبال دارد. این خشونت، هرچند همیشهقتل را به همراه نداشته باشد، عموماً تهدید به قتل را به همراه دارد. یکی از آسیبپذیرترین گروههای اجتماعی که در خطر «تجاوز جنسی» و خشونتهای در پی آن قرار دارند،کارگران جنسی هستند. دایره آمار قضایی آمریکا (۱۹۹۹) تخمین زد که ۹۱٪ از قربانیان تجاوز مؤنث، ۹٪ مذکر و ۹۹٪ متجاوزین مذکر هستند.زهرا کاظمی پس ازتجاوز جنسی به زندانیان در ایران به قتل رسید.
تجاوز به زنان طی اشغال آلمان رویدادی است که پس از ورود و اشغال کشور آلمان بهدستنیروهای متفقین اتفاق افتاد. این رویداد هم در دورانی که نیروهای متفق سعی در اشغال آلمان داشتند افتاد، هم در طی دوران اشغال آلمان. بیشتر این تجاوزها که گزارش شدهاند بهدست نظامیانارتش شوروی انجام گرفتند. شمار این تجاوزها را بین صدها هزار تا ۲ میلیون تخمین زدهاند. هماکنون این رقم که به شدت مورد بحث است، از شمار اندک پروندههای پزشکی که حفظ شدهاند به دست آمدهاست. تجاوز سرنوشت زنان در خانوادهها را در سراسر برلین تحت تأثیر قرار داده بود. پس از پایان جنگ به زنان بین سنین ۱۵ و ۵۵ سال آلمانی دستور داده شد برای تشخیصبیماریهای مقاربتی معاینه شوند. زنان برای گرفتن مواد غذایی نیاز به گواهی پزشکی داشتند. تعدادی که اغلب نقل میشود در حدود ۱۰۰ هزار زن در برلین و دو میلیون در خاک آلمان است.
در الفاظ رکیک داشتن رابطه جنسیمرد با زن به کرار بکار میرود. شخص مؤنث یکی از اشخاص مهم از شخص فحش خور است که اغلب مادر، خواهر و همسر وی میتواند باشد. داشتن هرگونه رابطه جنسی در الفاظ رکیک به منفعت مردان و به ضرر زنان است. هر چقدر مردان رابطه جنسی داشته باشند بهمردانگی آنها افزوده میشود و به مزاح یا جدی مورد تحسین قرار میگیرند یا حداقل مورد تمسخر قرار نمیگیرد و تنها زنان در الفاظ رکیک به بدترین نوع مسخره میشوند.[۱۵۲][۱۵۳]
↑Shapur Shahbazi, “CLOTHING ii. In the Median and Achaemenid periods,”Encyclopaedia Iranica, V/7, pp. 723-737, available online athttp://www.iranicaonline.org/articles/clothing-ii (accessed on 30 December 2012).
↑For "pharaonic circumcision," Ellen Gruenbaum,The Female Circumcision Controversy: An Anthropological Perspective, University of Pennsylvania Press, 2001, pp.43–45.
↑Jill Elaine Hasday (۲۰۰۰). «Contest and Consent: A Legal History of Marital Rape».California Law Review.۵ (۸۸):۱۴۸۲ تا ۱۵۰۵.doi:10.2307/3481263.شاپا0008-1221.
↑«Ending violence against women»(PDF). انتشاراتسازمان ملل متحد، UNITED NATIONS PUBLICATION.۲۰۰۶.شابک۹۲-۱-۱۱۲۷۰۳-۳. بایگانیشده ازاصلی(PDF) در ۱۸ ژانویه ۲۰۱۶. دریافتشده در۲۶ آوریل ۲۰۰۶.Marital rape may be prosecuted in at least 104 States. Of these, 32 have made marital rape a specific criminal offence, while the remaining 74 do not exempt marital rape from general rape provisions. Marital rape is not a prosecutable offence in at least 53 States. Four States criminalize marital rape only when the spouses are judicially separated. Four States are considering legislation that would allow marital rape to be prosecutedبیش از یک پارامتر|ISBN= و|شابک= دادهشده است (کمک)
↑Lengermann, Patricia; Niebrugge, Gillian (2010)."Feminism". In Ritzer, G.; Ryan, J.M. (eds.).The Concise Encyclopedia of Sociology. John Wiley & Sons. p. 223.ISBN978-1-4051-8353-6.
↑Gamble, Sarah (2006) [1998]. "Introduction". In Gamble, Sarah (ed.).The Routledge Companion to Feminism and Postfeminism. London and New York: Routledge. p. vii.