Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


پرش به محتوا
ویکی‌پدیادانشنامهٔ آزاد
جستجو

زبان پشه‌ای

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
زبان پشه‌ای
زبان بومی درافغانستان
قومیتمردم پشه‌ای
شمار گویشوران
ناشناخته (۴۰۰۰۰۰ اشاره‌شده 2000–2011)[۱]
کدهای زبان
ایزو ۳–۶۳۹در زمان‌های گوناگون:

aee – Northeastern

glh – Northwestern

psi – Southeastern

psh – Southwestern
گلاتولوگpash1270[۲]
زبان‌شناسی59-AAA-a
زبان‌های افغانستان

زبان پشه‌ای یکی از زبان‌های گروهداردی از زیرشاخههندوآریایی شاخههندوایرانی خانواده زبان‌هایهندواروپایی است که در بخش‌هایی ازافغانستان به آن سخن می‌گویند.[۳]

سخنوران این زبان بیشتر در ولایت‌هایلغمان وننگرهار که ولایاتیپشتون‌نشین هستند، متمرکز شده‌اند. بسیاری ازپشه‌ای ها خود راپشتون‌هایی می‌دانند که به یک زبان خاص سخن می‌گویند و اکثراً بهپشتو وفارسی نیز مسلطند. به دلیل همسایگی، زبان پشه‌ای از زبان‌های فارسی و پشتو تأثیر زیادی پذیرفته‌است.[۴]

اتنولوگ سخنوران این زبان را (۱۹۸۲) حدود ۲۱۷٬۰۰۰ تخمین می‌زند. درصد باسوادی در بین پشه‌ای‌ها کمتر از ۱۰٪ است.چهار گونه شمال غربی، شمال شرقی، جنوب غربی و جنوب شرقی از این زبان وجود دارد که هرکدام دربرگیرنده چند لهجه (گویش) هستند.[۳]

زبان پشه‌ای در چند دهه گذشته دارایرسم‌الخط (الفبا) شده‌است. پشه‌ای ۴۷واج دارد که برخی واج‌های آن با واج‌های دیگر زبان‌های هندوآریایی تفاوت‌هایی دارند. به‌طور مثال در این زبان حرفی وجود دارد که شبیه شین است ولی دقیقاً شین نیست و متفاوت است که در زبان‌هایعربی وفارسی وپشتو وجود ندارد یا الفی که در زبان پشه‌ای است به چندین لحن گفته می‌شود.[۴]

هندواروپایی/
هندوایرانی
ایرانی
شمال شرقی
پشتو (رس) • زبان‌های پامیری:-شُغنی (مح) • -روشانی (مح) • -اِشکاشمی* (مح) • -سَنگلیچی* (مح) • -مُنجی* (مح) • -واخی (مح)
شمال غربی
بلوچی (مل)
جنوب شرقی
پراچی* (ان) • اورمُری (ان)
جنوب غربی
فارسی (رس)
نورستانی
که‌ته* (مل) • ویگلی* (مح) • اَشکویی* (مح) • پارونی* (مح)
هندوآریایی
داردی
پشه‌ای* (مل) • گَوَر-باتی (مح) • تیرو (تیراهی)* (ان)
هندی نو
پنجابی (ان) • سِندی (ان) • هِندکو (لاندها) (ان)
آلتایی
ترکی
اویغور
ازبکی (مل) • اویغوری (ان)
اُغوز
قبچاق
مغولی
مغولی (ان)
سامی
عربی (ان)
دراویدی
غیره
عامیانه (argot)
زرگری (مح)
ساختگی (sabir)
لازمی (مح)
متنوع
گویش‌هایی با خاستگاه‌های مختلف (گروه‌های سیار از قبیل «جَت» و غیره)
  • در خارج از افغانستان گویشور ندارد؛ رس: رسمی؛ مل: ملی؛ مح: محلی؛ ان: گویشور بسیار کمی دارد (پراچی) یا بسرعت در حال انقراض است (اورمُری، مغولی و اویغوری) یا زبان مُرده است (تیرو و عربی)

منابع

[ویرایش]
  1. Northeastern atاتنولوگ (18th ed., 2015)
    Northwestern atاتنولوگ (18th ed., 2015)
    Southeastern atاتنولوگ (18th ed., 2015)
    Southwestern atاتنولوگ (18th ed., 2015)
  2. Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013)."Pashayi".Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.{{cite book}}:Invalid|display-editors=4 (help)
  3. ۳٫۰۳٫۱Ethnologue report for Dardic
  4. ۴٫۰۴٫۱BBC فارسی - افغانستان - زندگی زبان‌ها ۴: زبان پشه‌ای
زبان‌های هندوایرانی
داردی
کشمیری
شینا
پشه‌ای
کونار
چیترال
کوهستانی
شمالی
شرقی
مرکزی
غربی
شمال غربی
پنجابی
شرقی
زبان‌های لندا
سندی
غربی
گجراتی
راجستانی
بهیل
دیگر
مرکزی
غربی
شرقی
دیگر
شرقی
بیهاری
بوجپوری
ماگهی
مایتهیلی
سادانی
تهارو
دیگر
بنگالی–آسامی
بنگالی
کومپاری
چیتاگونی
اوریه
هالبی
جنوبی
مراتی–کونکانی
مراتی
کونکانی
جزیره‌ای
قدیم
میانه
اولیه
(پراکریت) میانه
(اپبرمشه) متاخر
نیازبان‌ها
دسته‌بندی
نشده
پیجین‌ها و
کریول‌ها
باستان
شرقی
بینابینی
غربی
میانه
شرقی
غربی
شمال غربی
جنوب غربی
نو
شرقی
پامیری
سایر
غربی
شمال غربی
کردی
زازا-گورانی
کاسپینی
بلوچی
ایران مرکزی
مرکزی شمال غربی
مرکزی شمال شرقی
مرکزی شمال غربی
مرکزی جنوب شرقی
کویری
تفرش
دسته‌بندی‌نشده
جنوب غربی
واژگانخوابیده زبان‌های منقرض‌شده را نشان می‌دهند.

الگو:کد زبان‌های معرفی‌شده در ایزو ۶۳۹-۳ که حرف اول عنوان بین‌المللی آن‌ها حرف P استالگو:کد زبان‌های معرفی‌شده در ایزو ۶۳۹-۳ که حرف اول عنوان بین‌المللی آن‌ها حرف G استالگو:کد زبان‌های معرفی‌شده در ایزو ۶۳۹-۳ که حرف اول عنوان بین‌المللی آن‌ها حرف A است

زبان‌های رسمی
زبان‌های محلی (زبان‌های سوم رسمی)
زبان‌های اقلیت
زبان‌های اشاره
داردی
کشمیری
شینا
پشه‌ای
کونار
چیترال
کوهستانی
شمالی
شرقی
مرکزی
غربی
شمال غربی
پنجابی
شرقی
زبان‌های لندا
سندی
غربی
گجراتی
راجستانی
بهیل
دیگر
مرکزی
غربی
شرقی
دیگر
شرقی
بیهاری
بوجپوری
ماگهی
مایتهیلی
سادانی
تهارو
دیگر
بنگالی–آسامی
بنگالی
کومپاری
چیتاگونی
اوریه
هالبی
جنوبی
مراتی–کونکانی
مراتی
کونکانی
جزیره‌ای
قدیم
میانه
اولیه
(پراکریت) میانه
(اپبرمشه) متاخر
نیازبان‌ها
دسته‌بندی
نشده
پیجین‌ها و
کریول‌ها
کد زبان‌های معرفی‌شده درایزو ۶۳۹-۳ که حرف اول عنوان بین‌المللی آنها حرفG است
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=زبان_پشه‌ای&oldid=40689165»
رده‌ها:
رده‌های پنهان:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp