 | |
 | |
| داده‌های بالینی | |
|---|---|
| نام‌های تجاری | Risperdal |
| AHFS/Drugs.com | monograph |
| مدلاین پلاس | a694015 |
| رده‌بندی داروهای بارداری |
|
| روش مصرف دارو | خوراکی و مدت انتشار طولانیتزریق داخل عضلانی |
| کد ATC | |
| وضعیت قانونی | |
| وضعیت قانونی |
|
| داده‌هایفارماکوکینتیک | |
| زیست فراهمی | ۷۰٪ (خوراکی) |
| متابولیسم | Hepatic (CYP2D6-mediated) |
| نیمه‌عمر حذف | ۲۰ ساعت |
| دفع | ادرار |
| شناسه‌ها | |
| |
| شمارهٔ سی‌ای‌اس | |
| پاب‌کمCID | |
| IUPHAR/BPS | |
| دراگ‌بنک |
|
| کم‌اسپایدر |
|
| UNII | |
| KEGG |
|
| ChEBI | |
| ChEMBL |
|
| CompTox Dashboard(EPA) | |
| ECHA InfoCard | 100.114.705 |
| داده‌های فیزیکی و شیمیایی | |
| فرمول شیمیایی | C23H27FN4O۲ |
| جرم مولی | 410.485 g/mol g·mol−1 |
| مدل سه بعدی (جی‌مول) | |
| |
| |
| (صحت‌سنجی) | |
ریسپریدون (بهانگلیسی:Risperidone) یک دارویآنتی‌سایکوتیک آتیپیکال است که در درماناسکیزوفرنی واختلال دوقطبی کاربرد دارد و علاوه بر آن برای نوسانات خلقی و رفتارهای خشن و خود-آسیب‌زننده طیف اوتیسم هم تجویز میشود. اَشکال دارویی:قرص،مایع حل‌شونده در دهان وآمپولتزریق عضلانی است. ریسپریدون می‌تواند موجب بروز علائملکنت زبان شود. همچنین در حدود ۱۰ درصد مصرف کنندگانتاکی کاردی یابرادی کاردی مشاهده شده است.
ریسپریدون یک داروی ضدجنون آتیپیک است کهاداره مواد غذائی و داروئی ایالات متحده آمریکا در سال ۱۹۹۳ سودمندی آن را برای درماناسکیزوفرنی، در سال ۲۰۰۳ برای درمان کوتاه مدت علائمشیدایی و به‌عنوان درمان کمکی در کنار داروهای اصلی دراختلال دوقطبی و در سال ۲۰۰۶ برای درمان بی‌قراری مبتلایان بهاوتیسم تأیید کرده‌است. ریسپریدون همچون دیگر ضدجنون‌های آتیپیک برای درمان تعدادی از اختلالات روانپزشکی دیگر از جملهاختلال وسواسی جبری،افسردگی،اختلال توره، تحریک‌پذیری شدید مبتلایان به اوتیسم واختلالات مربوط به خوردن استفاده میشود.[۱]
نام‌های تجاری: Risperdal, Risperdal M-Tab, Risperdal Consta
ریسپریدون یک نوع داروی ضدجنون است. این دارو سبب ایجاد تغییراتی در میزانمواد شیمیایی موجود در مغز (نوروترنسمیتر) می‌گردد. این دارو برای درمان اختلالات حاد یا حالات مزمن روانی مثلاسکیزوفرنی و نشانه‌هایاختلال دوقطبی (افسردگی- شیدایی) استفاده میشود. ریسپریدون همچنین برای درمان و کاهش تحریک‌پذیری مفرط کودکاناوتیسم به کار می‌رود. اگر‌چه ناراحتی اصلی را برطرف نمی‌کند اما در کاهش علایم آزاردهنده مؤثر است. این دارو بر علایم مثبت (مانند توهم، هذیان و اختلال فکر) و علایم منفی (مانند انزوا و ناتوانی در ابراز احساسات) مؤثر است. این دارو همچنین می‌تواند در رفع برخی دیگر از نشانه‌های ناشی از اسکیزوفرنی از قبیل افسردگی و اضطراب مفید باشد. ریسپریدون در مقایسه با برخی دیگر ازآنتی‌سایکوتیک اثر خواب‌آوری کمتری دارد و کمتر ایجاداختلالات حرکتی می‌کند.
ریسپریدون به‌عنوان یکداروی کمکی در درمانافسردگی مقاوم به درمان از نوع غیرروانپریشانه (non-psychotic) و در کنار داروهای ضدافسردگی، اثربخشی بالینی از خود نشان داده است.[۲] داروهای آنتی سایکاتیک آتیپیکال (atypical antipsychotics) مانند ریسپریدون، از جمله رایج‌ترین گزینه‌ها برای تقویت اثر درمانی داروهای ضدافسردگی به شمار می‌آیند. با این حال، این نوع کاربرد در اغلب حوزه‌های قضایی (jurisdictions)خارج از چارچوب تأیید رسمی صورت می‌گیرد و بایستی خطر بروز عوارض جانبی از جمله افزایش وزن و اختلالات حرکتی در برابر مزایای بالینی به‌دقت سنجیده شود.[۳] ریسپریدون در درماناختلال وسواسی-جبری مقاوم به درمان، به‌ویژه در مواردی کهمهارکننده‌های بازجذب سروتونین به‌تنهایی کافی نیستند، امیدبخش ظاهر شده است.[۴]
ریسپریدون در درمان پرخاشگری مرتبط بااختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی (ADHD)[۵][۶] یا سایر اختلالات روانی اثربخشی خود را نشان داده است.[۷]
با این حال، شواهدی دال بر اثربخشی ریسپریدون در درمان اختلالات خوردن یا اختلالات شخصیت وجود ندارد، به‌جز شواهد محدودی در مورد اختلال شخصیت اسکیزوتایپی.[۸]
ریسپریدون برای درمان اختلالات ناشی اززوال عقل (دمانس) با احتیاط فراوانی تجویز میشود. در‌صورت داشتن حساسیت به ریسپریدون هرگز این دارو تجویز نمی‌شود. در‌صورت داشتن هریک از موارد زیر حتماً پزشک معالجتان را در جریان بگذارید:بیماری‌های کبدی و کلیوی، ناراحتی‌های قلبی،فشار خون بالا،دیابت، مشکلات مربوط بهضربان قلب سابقهایست وسکته‌های قلبی، سابقهسرطان پستان،تشنج وصرع، سابقه داشتنافکار خودکشی، بیماریپارکینسون و مشکلات بلعی (قورت دادن)
این دارو جزء گروه C می‌باشد و این بدان معناست که اگر‌چه ممکن است برای جنین مضر باشد، اما در‌صورت صلاح دید پزشک و بررسی‌های منظم در طول بارداری قابل مصرف است؛ لذا در‌صورتحاملگی یا تصمیم برای باردار شدن پزشک معالجتان را آگاه سازید. اگر‌چه مقدار اندکی از این دارو درشیر مادر ترشح میشود اما این میزان کمتر از آن است که در اکثر موارد در جریان خون کودک قابل اندازه‌گیری و برای او خطرناک باشد. اما توصیه میشود اگر به کودکتان در حین مصرف این دارو شیر می‌دهید حتماً از پزشکتان اجازه بگیرید.
این دارو را طبق دستور پزشکتان مصرف نمایید. از مصرف دارو بیش از میزان تجویز شده یا در مدت زمانی طولانی‌تر خودداری نمایید. این دارو را می‌توان همراه با وعده‌های غذایی یا بدون وعده‌های غذایی مصرف نمود. برای مصرف قرص‌های ریسپریدون (Risperdal M-Tab) نکات زیر را مد نظر داشته باشید: تا هنگام مصرف قرص آن را از پوشش حفاظتی خارج نکنید. مراقب باشید در هنگام خارج نمودن قرص از پوشش قرص دچار آسیب و شکستگی نشود.
از جویدن قرص اجتناب کنید. برای اخذ بهترین تأثیرات درمانی دارو را طبق برنامه زمانی منظم استفاده کنید. از مخلوط نمودن نوع مایع دارو با چای یانوشابه خودداری کنید. برای بهبودنشانه‌های بیماری حداقل چند هفته باید به مصرف دارو ادامه دهید و برای کسب نتایج درمانی مطلوب دارو را طبق دستور پزشک معالجتان مصرف کنید. اگر بعد از گذشت چند هفته بهبود نیافتید با پزشکتان مشورت کنید. دارو را در دمای معمولی اتاق دور از رطوبت، نور و دما نگهداری نمایید. دارو را در مکانی قرار ندهید که دچار یخ زدگی شود.
به محض یادآوری دوز فراموش شده را مصرف کنید. اگر نزدیک به زمان مصرف نوبت بعدی دارو هستید دوز فراموش شده را مصرف نکنید و طبق برنامه مصرفتان نوبت بعدی را مصرف نمایید. برای جبران دوز فراموش شده مقدار بیشتری دارو مصرف نکنید.
خواب‌آلودگی،افزایش میزان ضربان قلب،احساس سبکی در سر، ضعف و بی‌قراری در عضلات حرکتی چشم‌ها، آرواره، گردن و دهان از نشانه‌های مصرف دوزهای بیش از اندازه هستند.
از قرار گرفتن در هوای بسیار سرد یا بسیار گرم اجتناب کنید. در هوای گرم و هنگام فعالیت، آب زیاد بنوشید. در هنگام رانندگی و انجام کارهایی که مستلزم هوشیاری کامل هستند احتیاط کنید. از نوشیدن الکل در طول دوره درمان خودداری کنید. مصرف الکل می‌تواند باعث تشدید عوارض جانبی ریسپریدون و کاهش اثر آن شود.
نشانه‌هایحساسیت دارویی عبارتند از:کهیر، مشکلات تنفسی،ورم صورت، لبها، زبان و گلو و سفتی عضلات وگرفتگی شدید بینی.
ریسپریدون عمدتاً کم‌خطر است و توسط غالب بیماران مصرف‌کننده، بدون مشکل تحمل میشود اگر‌چه مانند تمامی داروها، دارای عوارض جانبی عمدتاً کم‌خطر و غیر‌کشنده‌ای است که عبارتند از:تب، سفت شدن عضلات،گیجی،تعریق،ضربان قلب سریع یا غیرمعمول، بی‌قراری و تنش در عضلات حرکتی چشم‌ها، زبان، آرواره و گردن و لرزش آنها، مشکلات بلعی،احساس سبکی در سر،خواب آلودگی و بی‌قراری خفیف، خوابیدن و رؤیا دیدن بیش از حد معمول،تاری دید،سردرد وسرگیجه، کاهش وزن، مشکلات ادراری،تهوع،خشکی دهان ویبوست، کاهش میل جنسی و مشکلات ارگاسمی این دارو همچنین می‌تواند در برخی افراد منجر به ترشح شیر از پستان شود. اگر از مواد مخدر استفاده می‌کنید و این دارو را مصرف می‌کنید این دارو حین مصرف باعث ضربان قلب نامنظم و تپش قلب شدید میشود و همچنين ریسپیریدون باعث بیماری‌های قلبی میشود.
توجه داشته باشید مصرف قرص ریسپریدون در برخی از افراد ممکن است باعث ایجاد عارضهپالینوپسیا (دیدن دنباله‌های مداوم یک تصویر پس از حذف آن از میدان بینایی) شود.[۹]
نکته مهم آن است که تقریباً تمام عوارض جانبی ذکر شده توسط روانپزشک قابل درمان و مدیریت هستند یا در‌صورت مقاومت به درمان، با تغییر دارو برطرف می‌شوند. به همین دلیل توصیه میشود در‌صورت مشاهده این عوارض، به‌جای قطع مصرف دارو، به پزشک خود مراجعه کنید.
اگر به‌صورت منظم داروهایی مصرف می‌کنید که باعثخواب آلودگی‌تان میشود (مانند داروهای سرماخوردگی، داروهای ضد حساسیت، داروهای ضد درد حاوی مخدر، قرص‌های خواب، شل‌کننده عضلات و داروهای ضد صرع، افسردگی و اضطراب) قبل از مصرف ریسپریدون این موضوع را با پزشک معالجتان در میان بگذارید. در‌صورت مصرف هرکدام از داروهای زیر پزشکتان را در جریان بگذارید:کاربامازپین،فنی توئین،فنوباربیتال،فلوکستین،ریفامپین و داروهایی که برای درمان بیماریپارکینسون استفاده میشود مانند:لوودوپا
