| هراز | |
|---|---|
 رود هراز | |
 | |
| مکان | |
| کشور |  ایران |
| منطقه | مازندران |
| ویژگی‌های ظاهری | |
| طول | ۱۸۵ کیلومتر |
رود هراز رودی دراستان مازندران درشمال ایران است که از درهٔ لار در جنوبکوه دماوند سرچشمه گرفته و پس از گذر از شهرهایآمل وسرخرود بهدریای خزر می‌ریزد. پس از سرازیر شدن رود هراز از درهٔ لار، رواناب‌های درهٔ قاضی‌کلا و جنگل‌دره از کوه‌های شمیم‌کوه، آبزیارو ولاسم از کوه‌های غربی قزقان‌چایفیروزکوه[۱] و آب رودهای جاری از دهکده‌هایدلارستاق، نیز به این رود وارد می‌شود.[۲] دربندهش این‌چنین آمده که رود هراز درتپرستان است و ازکوه دماوند سرچشمه می‌گیرد.[۳] رودخانهٔ هراز در یک درهٔ نسبتاً پهن به طرف شمال جریان یافته‌است و در مسیر آن چندین روستا و محله و حداقل ۸ کارخانهٔ شن و ماسه وجود دارد.[۴]
آب زراعی کشاورزانآمل،فریدونکنار،بابل ونور نیز از این رودخانه تأمین می‌گردد. مهم‌ترین شهرهایی که بر رویمخروط افکنهٔ رودخانهٔ هراز توسعه یافته‌اند آمل و فریدونکنار هستند.شیب رودخانهٔ هراز در محدودهٔکوهستانی بسیار متغیر است. شیب رودخانهٔ هراز از مرز کوهستان تا شمال شهر آمل ۱۳ در هزار و در محدودهٔ شهر آمل ۷ در هزار است. محدودهٔ حوضهٔ آبریز هراز بیش از ۴۱۰۰ کیلومتر مربع است.[نیازمند منبع]
دربندهشن نام «هراز رود» آمده و سرچشمه آن را کوه دماوند دانسته است.[۵] هراز در گذشته به هرهز نیز شناخته می‌شد.[۶]
رودخانهٔ هراز در محدودهٔ کوهستانی، دردره‌ای نسبتاً باریک جریان دارد. با نزدیک شدن به پهنهٔ ساحلی، پهنای آن افزایش یافته و رودخانه به دلیل افت شیب بستر به چندین شاخه تفکیک می‌گردد. هراز یکی از رودخانه‌های مستقل و مهمحوضهٔ آبریز دریای خزر و پرآب‌ترین رود مازندران است. این رودخانه در استان‌هایتهران ومازندران جریان دارد.حوضهٔ آبریز این رودخانه نسبتاً وسیع، مرتفع و کوهستانی است.
در پیرامون روستای درکه، پهنای دره در حدود ۵۰۰ متر و در محل خروج از کوهستان، پهنای مسیر رودخانهٔ هراز به ۱۰۰۰ متر نیز می‌رسد. در محل خروج از کوهستان، رودخانهٔ هراز به ۶ شاخه تقسیم می‌گردد.ریخت‌شناسی رودخانهٔ هراز اگرچه به‌صورت کلی یک دره - رودخانه است ولی در مجموع ریخت‌شناسی آن تلفیقی از شبکهٔ گیسواری (Braided pattern)، بادزنه‌ای (Fan forming) با چندپیچابه (meander) است.
از محلترک‌کلا ودرازان (محدودهٔ پل کمربندی) پهنای بستر رودخانهٔ هراز آمل بار دیگر کاهش یافته و رودخانهٔ هراز به صورت یک یا دو شاخه در یک بستر حفر شده‌است و به سمت شهر آمل به حرکت در می‌آید.
مشخصات رودخانهٔ هراز به شرح زیر است:
دو نهشته در پیرامون رودخانهٔ هراز قابل شناسایی هستند:
در محدودهٔ رودخانهٔ هراز نهشته‌های لس با رنگ قهوه‌ای روشن، با بیش از ۹۰ درصد سیلت تشکیل شده‌است و سپس با شروع فازهای فرسایشی (از ده هزار سال پیش تاکنون)، این نهشته‌ها در دیوارهٔ رودخانهٔ هرازبرونزد یافته‌اند. نهشته‌های لس که بالاترینپادگانه را در محدودهٔ رود آمل تشکیل می‌دهند، تقریباً در بسیاری نقاط مسیر رودخانهٔ آمل قابل شناسایی است.[۷]
مهم‌ترین سرچشمهٔ رود هراز، از قلهٔ ۴۳۷۵ متری پالان گردن در ۶۶ کیلومتری جنوب شرقیچالوس، با نام لار جاری می‌شود و پس از دریافت آب‌های مهم دیگری (مثل: آب سفید، الرم، آب چهل بره، آب سیاه پلاس، آب امام پهنک، سه سنگ، دیو آسیاب، ورارود، دلی چای و چشمه ملک) و عبور از ده پلور با نام هراز، به سمتدریای خزر جاری می‌گردد. البته در راه نیز رودها وچشمه‌هایی به آن می‌پیوندند که مهم‌ترین آن‌ها، لاسم، تلخ‌رود، آب‌رزان، آب مشک انبار، پنجاب (نمارساق)، هراز، آب پردمه، شیرکلارود، چلورود و هلی‌چال) هستند. طول رود هراز ۱۸۵ کیلومتر است و از کنار بلندترین قلهٔ ایران،دماوند می‌گذرد. قسمت زیادی از این مسیر لاریجان نام دارد، که نام خود را از روی سرچشمهٔ اصلی هراز، لار گرفته‌است. در مسیر این رودخانه دوسد لار وهراز قرار دارد.
رودخانه‌های شلود، تجرود، چاله‌رود، لکونی، آبی‌رود، میانرود، کیسه‌رود، پلک، شه‌رود و نفنگاه در فواصل مختلف از پهنهٔ جلگه‌ای و ساحلی از هراز منشعب می‌شوند.
رودخانهٖ هراز جزء رودخانه‌های حفاظت‌شدهٔسازمان حفاظت محیط زیست ایران است که تعداد زیادی از گونه‌هایماهیان بومی و گونه‌های قزل‌آلای رنگین، در این رودخانه ساکن بوده و تعدادی از ماهیان اقتصادی دریای خزر برایتولیدمثل به این رودخانه مهاجرت می‌کنند. در یک تحقیق انجام شده در این رودخانه در مجموع ۲۰گونه ماهی از ۹خانوادهٔ مختلف صید شده که خانوادهٔکپورماهیان با داشتن ۹سرده و ۱۱ گونه متنوع‌ترین خانواده است. خانوادهٔ آزادماهیان دارای ۲سرده و ۲ گونه و سایر خانواده‌ها هر یک دارای یک سرده و یک گونه هستند.
| ریزشگاهدریاچه ارومیه | |
|---|---|
| ریزشگاهخلیج فارس | |
| ریزشگاهدریای عمان | |
| ریزشگاهدریای خزر | |
| ریزشگاهگاوخونی | |
| ریزشگاهدریاچه نمک | |
| ریزشگاهدریاچه بختگان | |
| ریزشگاههامون جازموریان | |
| ریزشگاهبیابان قره‌قوم | |
| ریزشگاهکویر نمک بردسکن | |
| ریزشگاهدشت خارتوران | |
از به هم پیوستن رودهای درون پرانتز، رود بزرگ‌تر تشکلیل می‌شود. | |
| مرکز شهرستان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخش |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Features | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
