نمایهای برای نشان دادنرمزخوانی یک رمز ژنتیکی استاندارد از چهار اسید آمینه و فرآوری آن به اسیدهای آمینه
کدهایژنتیکی مجموعه قوانینی است که سلولهای زنده برای ترجمه اطلاعات رمزگذاری شده در مواد ژنتیکی (توالیDNA یا mRNA از سه نوکلئوتید یاکدون) به پروتئینها استفاده میکنند. ترجمه توسطریبوزوم انجام میشود، کهاسیدهای آمینه را به ترتیب مشخص شده توسط پیام دهنده RNA (mRNA) پیوند میدهد، با استفاده از مولکولهای RNA انتقال (tRNA) برای حمل اسیدهای آمینه و خواندن mRNA سه نوکلئوتید بهطور همزمان. کد ژنتیکی در بین همه ارگانیسمها بسیار مشابه است و میتواند در یک جدول ساده با ۶۴ مدخل بیان شود.
این کد نحوه تعیین کدونها را نشان میدهد که در مرحله بعدیپروتئین، کدام اسید آمینه اضافه میشود. با استثنائات، یک کدون سهنوکلئوتیدی در یک دنباله اسید نوکلئیک یک اسید آمینه واحد را مشخص میکند. اکثریت قریب به اتفاق ژنها با یک طرح واحد رمزگذاری میشوند (به جدول کدونRNA مراجعه کنید). این طرح اغلب به عنوان کد ژنتیکی متعارف یا استاندارد یا به سادگی کد ژنتیکی شناخته میشود، اگرچه کدهای مختلف (مانند درمیتوکندریهای انسانی) وجود دارند.
اطلاعات درون ژنوم به صورت رشتهها یا کلمات سه حرفی موسوم بهرمز (Codon) منتقل میشوند. هر حرف این کلمه قابل انتخاب از یکی از الفبای چهارتاییاسیدهای نوکلئیک است.
رمزهای شناختهشدهایی وجود دارد که در فرایندرمزخوانی درریبوزوم و تولیداسیدهای آمینه تشکیلدهندهپروتئینها کارایی دارند. در مجموع بیش از ۲۲اسید آمینه «طبیعی» شناخته شدهاست. هر رمز از ۳ نوکلئوتید ساخته میشود، پس با در نظر گرفتن احتمالات آرایش وچیدمان این چهار نوکلئوتید، ۶۴ حالت (۴ × ۴ × ۴) میتوانند داشته باشد. پس به رمزی که این دو را به هم تبدیل میکند افزونگی دارد.
در بیشتر موارد، رمز ژنتیکی که از روی آن اطلاعات ژنوم بهپروتئین تبدیل میشود، درجاندارهای گوناگون یکسان یا همانند است.
A کدون ATG هم متیونین را کد میکند و به عنوان پایگاه اولیه استفاده میشود: اولین ATG یک ناحیه کدیآرانای پیامرسان است که ترجمه به پروتئین را شروع میکند.[۱]
↑Nakamoto T (March 2009). "Evolution and the universality of the mechanism of initiation of protein synthesis".Gene.432 (1–2): 1–6.doi:10.1016/j.gene.2008.11.001.PMID19056476.