دولت‌شهر (بهانگلیسی:City-state)دولتی است که تنها در یکشهر و مناطق اطراف آن شهر حاکم است. نخستین آن‌ها در منطقهٔمیان‌رودان به‌وجود آمدند، اما مهم‌ترین دولت‌شهرها دریونان پدیدار شدند.
واتیکان کشوری است مستقل که در درون شهررم در کشورایتالیا جای دارد. واتیکان محل اقامتپاپ، رهبر کاتولیک‌های جهان و مرکزکلیسای کاتولیک است. واتیکان با مساحتی در حدود ۴۴ هکتار کوچک‌ترین کشور دنیا و با جمعیتی در حدود ۸۰۰ نفر، کم‌جمعیت‌ترینکشور مستقل دنیا محسوب می‌شود.[۱][۲][۳]
هنگ کنگ شهری است جزیره‌ای درچین. هنگ کنگ از سال ۱۸۴۲ تا ۱۹۹۷ جزو مستعمرات پادشاهیبریتانیا بود و در سال ۱۹۹۷ به‌خاطر انقضای پیمان قبلی به جمهوری خلق چین پیوست. بر پایهٔ قانون مقرر، قرار است هنگ کنگ تا سال ۲۰۴۷ از درجهٔ بالایی از خودمختاری برخوردار باشد.
شهر سوخته نام بقایای شهری باستانی است که در ۵۶ کیلومتریزابل در استانسیستان و بلوچستان و در حاشیهٔ جادهٔ زابل-زاهدان واقع شده‌است. این شهر در ۳۲۰۰ سال پیش از میلاد پایه‌گذاری شده و مردم این شهر در چهار دوره میان سال‌های ۳۲۰۰ تا ۱۸۰۰ پیش از میلاد در آن سکونت داشته‌اند.
شهری که گفته می‌شود پیشرفته‌ترین شهر جهان قدیم بوده‌است، حتی بسیار پیشرفته‌تر از شهر کرت کهسینوهه در کتاب خود از آن یاد کرده‌است. به اعتقاد برخی باستان‌شناسان اگر بنا باشد به معنای کامل و دقیق شهر توجه شود، این شهر را باید قدیمی‌ترین شهر دنیا دانست، چرا که معدود شهرهای پیش از آن، از نظر امکانات و اصول و پزشکی وشهرنشینی با آن قابل مقایسه نیستند.[۴]
شهر قدیم بابِل یک دولت‌شهر درمیان‌رودان (بین‌النّهرین) بود که برخی اوقات به‌عنوان یک امپراتوری تلقی می‌شد. بقایای این شهر هم‌اکنون دراستان بابِل در شهر الهلالِعراق در ۸۸کیلومتری جنوببغداد یافت می‌شود.
چهارده دولت‌شهر در سراسرسومر واکد وجود داشته که عبارت‌اند از: سپیار،کیش، اکشک، لارک، نیوپور، ادب، شوروپاک، اوم،لاگاش، بدتیبیره،اوروک،لارسا،اور واریدو؛ ضمن آنکه باستان‌شناسان دو آبادی را از زیر خاک بیرون آورده‌اند که نام‌های آنان نامعلوم است.
دولت‌شهرهای سغدی اشاره به دولت‌شهرهای مستقل یا خودمختاری دارد که دردوران باستان متأخر و قرون میانه بر منطقۀ ایرانی سغد حکومت می‌کرده‌اند. بیشتر این دولت‌شهرها توسط یک اخشید (شاه) یا بامبشت (شهبانو) اداره می‌شد که این فرمانروا از جایگاه یکسانی در میان شهروندانش برخوردار بود؛ بااین‌حال خط جانشینی همیشه یکسان نبود و مردم شهرهای سغدی می‌توانستند در انتخاب فرمانروای آینده تأثیرگذار باشند. حملۀ مسلمانان به فرارود به دوران استقلال دولت‌های سغدی پایان داد.
سمرقند و بخارا -شهرهای معروف ادبیات فارسی- بزرگ‌ترین و ثروتمندترین دولت‌شهرهای سغدی بودند.
↑Holy See (Vatican City)(به انگلیسی) (CIA — The World Factbook ed.), archived fromthe original on 10 January 2019, retrieved12 January 2010 Retrieved on 2007-02-22.
