دانمارک (بهدانمارکی:Danmark) با نام رسمیپادشاهی دانمارک (بهدانمارکی:Kongeriget Danmark)کشور فراقارهای ونوردیک دراروپای شمالی است وپایتخت آنکپنهاگ است. دانمارک، بخش اصلی و پرجمعیتترین کشور تشکیل دهندهقلمروی پادشاهی دانمارک است. جمعیت این کشور در سال ۲۰۱۹ حدود ۵٫۸ میلیون نفر برآورد شده است. زبان رسمی آندانمارکی است. زبانهایفاروئی،گرینلندی وآلمانی نیز به عنوان زبانهای محلّی در این کشور رسمیت دارند.واحد پول این کشورکرون دانمارک است و با اینکه این کشور در سال ۱۹۷۳ بهاتحادیه اروپا پیوسته اما بهمنطقه یورو نپیوسته است. ۸۰٪ مردم دانمارک مسیحیپروتستان هستند. درازای کشور دانمارک بر مبنای دادههای جغرافیایی در بیشترین حالت ممکن ۳۶۴ کیلومتر است.[۱]
جزایر فارو وگرینلند بخشی از پادشاهی دانمارک بهشمار میآیند اما به ترتیب در سالهای ۱۹۴۸ و ۱۹۷۹ به آنها خودگردانی اعطا شده است. دانمارک جنوبیترین کشوراسکاندیناوی است و تنها مرزی زمینی که دارد با کشور آلمان است. یک تونل زیردریایی و پلی معلق به نامپل اورسوند، دانمارک را به سوئد متصل میکند.
دانمارک از اعضای مؤسسسازمان ملل وناتو است. کشور دانمارک دارای دولت رفاه است و از نظر کم بودن اختلاف درآمد مردم، در رتبه اول جهان قرار دارد. دانمارک از نظر درآمد سرانه در رتبه هفتم جهان قرار دارد و در بررسیهای سالانه، مردم آن همواره به عنوان یکی از شادترین ملتهای جهان انتخاب میشوند و همچنین در سال ۲۰۱۶ شرکت یونیورسام با انتشار شاخص سالانه شادی، کشور دانمارک را در رتبه نخست شادترین و راضیترین نیروی کار در دنیا قرار داد. این کشور به عنوان کشوری با کمترین فساد اداری در جهان بهشمار میآید.
پرچم این کشور که شامل یک صلیب سپید در میان آن است قدیمیترین پرچمی در جهان است که از سال ۱۸۲۱ تا به حال استفاده میشود. صلیب سفید این پرچم را در پرچم کشورهایانگلستان،سوئد،نروژ،فنلاند وایسلند هم میتوان دید.
دانمارک از حدود ۱۲٬۵۰۰ سال پیش مسکونی بوده و پیشینه کشاورزی در این سرزمین به ۳۹۰۰ پیش از میلاد بازمیگردد.
به باور تاریخدانان، پیش ازمهاجرت مردم دانمارکی که گروهی ازژرمنها هستند، قوم دیگری از ژرمنها به نامژوتها به این منطقه آمدهبودند وژوتلند و جزایر پیرامون آن را مسکونی کردهبودند. ژوتها به همراهآنگلها وساکسونها سه قوم نیرومند ژرمن در زمان خود بهشمار میآمدند.
از سده سوم به بعد در این منطقه به مرور سازههای دفاعیدانهویرکه ساخته شد و با ظهور شاهان دانمارکی، تلاشهای ساختوساز در سال ۷۳۷ گستردهتر شد. دانمارکیها از سده هشتم تا دهم میلادی به عنوانوایکینگ شناخته میشدند. دانمارکیها همراه با نروژیها و سوئدیها به اقصی نقاط اروپا حمله برده و به غارت و تجارت پرداختند. وایکینگهای دانمارکی بیشتر در جزایر بریتانیا و غرب اروپا فعالیت داشتند.
بهسال ۱۳۱۹ و در ۱۵ ژوئن، شاه «والدمار دوم» دانمارکی که او را فاتح مینامیدند در تنگنای بدی گرفتار شده بود. در این وضعیت، اسقفهای دانمارکی که همراه لشکر جنگی بودند، بر تپهای گرد آمده و به دعا پرداختند. بنا بر داستانهای در این هنگام، ناگاه ابرها کنار رفتند و پارچهٔ سرخرنگ بزرگی از آسمان به زیر افتاد که صلیب سپید رنگی برآن دیده میشد. به قول داستانها این نشانهای عینی از جانب خداوند بود که نشان میداد او برای دانمارکیها بخشنده و خیرخواه خواهد بود.
تاریخ روشن و آشکار دانمارک به سده دهم میلادی بازمیگردد. در اوایل سده یازدهمکانوت بزرگ فرزنداسون فتوحات زیادی را در اروپا برای دانمارک کسب کرد که از آن جمله انگلستان و نروژ بود.
پس از مرگکنوت، دانمارک مدتها درگیر کشمکشهای داخلی بود. در طی سدههای دوازده و سیزدهم میلادی نیز بر وسعت متصرفات دانمارک افزوده شد و به خاطر وجود پادشاهانی مانند والدمار یکم و دوم بود در قرن چهاردهموالدمار چهارم پادشاه وقت، کوششهای زیادی را برای عظمت دانمارک آغاز کرد که تا اندازهای هم به پیشرفتهایی نایل آمد ولی سرانجام مغلوب رقبای اروپائیش گردید.
در سال ۱۳۹۷ میلادی پادشاه وقتملکه مارگریت (دختروالدمار چهارم)اتحادیه کالمار را بین دانمارک و سوئد و نروژ برقرار ساخت. اتحاد با نروژ تا سال ۱۸۱۴ دوام داشت ولی اتحاد با سوئد در سال ۱۵۲۳ پایان یافت. در سال ۱۴۴۸کریستیان اول به پادشاهی دانمارک رسید. او از خانداناولندنبورگ بوده و نواحیشلسویگ وهولشتاین (دو ناحیه در جنوب دانمارک که در آن زمان دوکنشین آلمانی بودند) را تحت تسلط دانمارک درآورد.
پس از کریستیان اول پسرشژان و سپس پسر ژان،کریستیان دوم به پادشاهی رسیدند. کریستیان دوم در سال ۱۵۱۳ به سلطنت دانمارک رسید. وی در سال ۱۵۲۰ با اقداماتی که انجام داد سوئد را تسخیر و ضمیمه دانمارک کرد. اما سوئدیها در سال ۱۵۲۳ متحد شده و با لغو قرارداد کالمار کشور خود را مستقل اعلام نمودند. در همان سال اشراف دانمارک علیه کریستیان قیام نموده و پس از سرنگون کردن او عمویش فردریک اول را به سلطنت منصوب کردند.
در سال ۱۵۳۴ میلادی پس از مرگفردریک اول (۱۵۳۳)، فرزند اوکریستیان سوم به پادشاهی دانمارک (و همچنین نروژ) رسید. وی با کمکگوستاو اولپادشاه سوئدنیروهای لویک را که به دانمارک تجاوز کرده بودند شکست داد (۱۵۳۶). اومذهب لوتری را در دانمارک تثبیت کرده و به نروژیها نیز تحمیل نمود. در دوران سلطنت او دانمارک به عظمت زیادی رسید. در سال ۱۵۵۹فردریک دوم فرزندکریستیان سوم به پادشاهی رسید. در زمان وی اصلاحات اقتصادی و سیاسی زیادی انجام گرفت و دانمارک دارای نیروی دریایی گردید. پس از وی، پسر اولکریستیان چهارم به پادشاهی کشور رسید (۱۵۵۸). لیکن به علت خردسالی وی، تا سال ۱۵۹۶ حکومت در دست نایب السلطنهاش بود که در آن سال خود حکومت را به دست گرفت. در زمان سلطنت ۶۰ ساله وی، بارها با سوئد جنگید؛ و همچنین درجنگهای سی ساله درگیر شد ولی سیاست اقتصادی وی باعث رونق بازارهای کشور گردید.
در سال ۱۶۴۸ فرزند کریستیان با نامفردریک سوم به تخت نشست. در زمان او نیز جنگهایی با سوئد واقع شد. جانشین کریستیان فرزند وی، فردریک چهارم بود. وی نیز طی جنگهایی با سوئد کوشید تا نواحی شلسویگ و سوئد جنوبی را به دست بیآورد ولی فقط موفق به دست آوردن ناحیه اولی شد. پس از او به ترتیب:کریستیان ششم (۱۷۳۰ میلادی)،فردریک پنجم (۱۷۴۶)،کریستیان هفتم (۱۷۶۶)، و سپسفردریک ششم (۱۸۰۸) به سلطنت دانمارک و نروژ رسیدند.
در زمانفردریک ششم جنگهایی میان دانمارک و انگلستان درگرفت. در سالهای ۱۵ – ۱۸۱۴ برپایه پیمان وین، نروژ از دانمارک تجزیه شد و ضمیمه سوئد گردید؛ ولی سایر مستعمرات همچنان در دست دانمارک باقیماند. پس از فردریک ششم حکومت به دست یکی از خویشان اوکریستیان هشتم افتاد. در این دوره دانمارک پیشرفتهای اقتصادی فراوانی یافت. پس از درگذشت وی (۱۸۴۸) پسرشفردریک هفتم و سپسکریستیان نهم (۱۸۶۳) به سلطنت رسیدند. کریستیان نهم که از خاندانسوندربورگ گلوکسبورگ بود در کنفرانس سال ۱۸۵۲ لندن مقامش در ولایتعهدی تثبت شده بود. او در آغاز سلطنتش در سال ۱۸۶۳ ناحیه شلسویگ – هولشتاین را به دانمارک الحاق نمود. در نتیجه این عمل جنگی میان دانمارک باپروس و اتریش روی داد که موجب از دست رفتن ناحیه نامبرده و چند منطقه دیگر شد. در جنگ ۱۸۶۴ دانمارک با ارتشامپراطوری پروس تا ۴۰ درصد از اراضی ملی خود را از دست داد که حدود ۲۰ درصد آنها پس ازجنگ جهانی اول به این کشور عودت داده شد.[۲] در طول پادشاهی کریستیان نهم فعالیت آزادیخواهان برای تدوین قانون اساسی جدید تشدید شد.
پس از کریستیان نهم فرزندشفردریک هشتم در سال ۱۹۰۶ به سلطنت رسید. وی بیشتر به مسائل نظامی توجه داشت. بعد از ویکریستیان دهم در سال ۱۹۱۲ به سلطنت نشست. دانمارک درجنگ جهانی اول بیطرف باقیماند ولی در طی جنگ جهانی دوم، در سالهای ۴۵–۱۹۴۰ به اشغال آلمان نازی درآمده و کریستیان تحت نظر قرار گرفت. در پایانجنگ جهانی دوم دانمارک از اشغال آلمان نازی خارج شد. در سال ۱۹۴۷ با درگذشت کریستیان دهم،فردریک نهم پادشاه شد. در زمان او دانمارک به حد اعلای پیشرفتهای اقتصادی و سیاسی خویش رسید. در سال ۱۹۷۲ با مرگ فردریک نهم، دختر ویمارگرت دوم به پادشاهی رسید.
ولی در ۱۹۲۰ و طی یک رایگیری، قسمت شمالیشلسویگ به دانمارک پس داده شد. در قرن بیستم، آخرین مستعمرات دانمارک یا فروخته شد (جزایر ویرجین) یا به استقلال رسید (ایسلند) یا خود مختار گشت (گرینلند وجزایر فارو). این کشور در جنگ جهانی دوم به اشغال آلمان نازی درآمد (۱۹۴۰تا ۱۹۴۵) و از آن پس یکی از اعضای اتحاد غربی بوده است. از دههٔ ۱۹۶۰ روابط دانمارک بهطور فزایندهای با آلمان و بریتانیا بوده است تا با کشورهای شمالی (نروژ و سوئد) که با آنها روابط منفی دارد. دانمارک در ۱۹۷۳ به جامعهٔ اروپا ملحق شد، ولی پیامد پیوستن به این بازار مشترک دستهبندی هرچه بیشتر بین احزاب سیاسی کشور بوده و تشکیل دولتهای ائتلافی و اقلیت را فرایندی وقتگیر و مشکل ساخته است. عدم پذیرشپیمان ماستریخت (۱۹۹۲) از سوی رأی دهندگان دانمارکی اقدام برای اتحاد اروپا را زیر سؤال برد.
دانمارک بخشی ازاسکاندیناوی است.دانمارک، ۴۳٬۰۶۹ کیلومتر مربع مساحت دارد و از خاور بهدریای بالتیک، از باختر بهدریای شمال، از جنوب به کشورآلمان و از شمال بهتنگه اسکاگِراک محدود میشود. به دلیل شمار زیاد جزایر، دانمارک دارای خط طولانی ساحلی به درازای ۴۱۳٫۷ کیلومتر است. بیشتر نقاط دانمارک در نزدیکی ساحل دریا قرار دارند و بخش اعظم خاک کشور دانمارک را زمینهای کشاورزی تشکیل میدهند. خاک اصلی دانمارک سرزمینی فاقد کوهستان است و بلندترین نقطه طبیعی آنمولههوی (Møllehøj) نام دارد که ارتفاع آن از سطح دریا ۱۷۰٫۸۶ متر[۳][۴] است.[۵]
دانمارک سرزمینی کم ارتفاع بوده و بر روی هم از جلگهای سرسبز و بسیار حاصلخیز، و مراتع فراوان تشکیل یافته است. رودهای آن کوتاه ولی پرآب است، از جمله استورو، اسکیرن، وارده و گودنا. بلندترین نقطه کشور ۱۷۳ متر ارتفاع دارد. آب و هوای آن معتدل و مرطوب و پرباران است.
خاک اصلی دانمارک از یکشبه جزیره به نام شبه جزیرهیوتلاند (به دانمارکی: یولندjylland) و ۴۰۶جزیره شکل گرفته است. تنها ۷۶ جزیره مسکونی هستند و بسیاری از جزیرهها کوچک هستند و افراد کمی در آنها سکونت دارند. مهمترین آنهاجزیره شیلند (بهدانمارکی:Sjælland)،جزیره فون (بهدانمارکی:Fyn) وبرنهلم (bornholm) (شرقیترین مکان دانمارک) هستند.[۵]
جزایر فارو وگرینلند بخشی از اتحاد مشترک پادشاهی دانمارک بوده، ولی خودمختار میباشند؛ یعنی مردم آنها شهروند دانمارک محسوب شده و نمایندگان خود را برای «پارلمان دانمارک» انتخاب میکنند و علاوه بر آن مجامع دموکراتیک خود را دارند.
در تقسیمات کشوری جدید دانمارک که در سال ۲۰۰۷ انجام شد، خاک اصلی کشور دانمارک به پنج ناحیه ملی (که در دانمارکی Region نامیده میشود) تقسیم گردید.[۶]
خاک اصلی دانمارک به پنج ناحیه ملی و ۹۸ استان تقسیم شده است. هر استان دارای یک شهرداری اصلی است و هر شهرداری از شهرداریهای کوچکتر تشکیل شده است.[۷]نواحی ملی دانمارک عبارتند از ناحیه مرکزیهوودستادن یعنی پایتخت،نوردیولند یعنی یولند شمالی،میدیولند یعنی یولند مرکزی، جزیرهشیلند، وسوددانمارک یعنی دانمارک جنوبی.
گرینلند وجزایر فارو نیز دو قلمرو برونمرزی و خودگردان دانمارک بهشمار میآیند.
این کشور حکومت مشروطهٔ پادشاهی دارد و از سال ۱۹۴۵ درسازمان ملل متحد عضو است. خاندان سلطنت حق دخالت در امور سیاسی را ندارد و نقش ملکه یا پادشاه بجز موارد خیلی اضطراری نقشی تشریفاتی است. نظام سیاسی در دانمارک نظامی پارلمانی است و هر حزبی که بیشترین تعداد کرسی را در انتخابات مجلس ملی بدست بیاورد حق تشکیل دولت را دارد. با این همه دولتها در دانمارک همواره پس از ائتلاف احزاب تشکیل میشوند و امکان تشکیل دولت فقط توسط یک حزب سیاسی تقریباً غیرممکن است.[۸] احزاب سیاسی در دانمارک دارای دو گرایش چپ یا راست هستند و احزاب چپ به سیاستهای سوسیالیستی و بسط و گسترشدولت رفاهی اعتقاد بیشتری دارند و احزاب راست عموماً خواهان ایجاد نظام سیاسی متمایل بهنظام سرمایهداری ولیبرالیسم سیاسی و تجارت آزاد هستند. بزرگترین حزب سیاسی دانمارک حزب سوشیال دموکرات است که سیاستهای چپ میانه را دنبال میکند. از سال ۲۰۱۵ و پس ازجنگ داخلی سوریه و هجوم پناهجویان سوری به کشورهای اروپایی احزاب دست راستی و ناسیونالیستهای افراطی سیاستهای سختگیری علیه مهاجران را در دستور کار خود قرار دادند. با این همه پس از روی کار آمدنمته فردریکسن به عنوان رهبر حزبسوشیال دموکرات در سال ۲۰۱۵، سیاستهای این حزب در قبال پناهجویان و مهاجران تغییر کرد و در حال حاضر یکی از سختگیرانهترین سیاستهای مهاجرتی توسط همین حزب در دانمارک اعمال میشود.[۹]
نظام دموکراسی دانمارک بر اساس قانون اساسی دانمارک در سال ۱۸۴۹ بنیاد گذاشته شده است. این قانون اساسی در تمام این سالها تغییر کرده است که آخرین بار آن سال ۱۹۴۵ بوده، به عنوان مثال در سال ۱۹۱۵، حق رأی به زنان نیز اعطا شد. قانون اساسی کنونی در سال ۱۹۵۳ تعدیل شده است، ولی بیشتر اصول آن از شکل اولیه خود بدون تغییر باقی مانده است.
پارلمان دانمارک کهفُلکِتین (Folketinget) نام دارد قوانین دانمارک را به رأی گذاشته و تصویب میکند. پارلمان دانمارک دارای ۱۷۹ عضو میباشد که از احزاب سیاسی مختلف برخاستهاند. اعضای پارلمان در هر نوبت برای یک دوره خدمت چهار ساله انتخاب میشوند. با این حال نخستوزیر میتواند قبل از این دوره چهار ساله پارلمان را منحل کرده و خواستار انتخابات عمومی شود.
دو تن از اعضای پارلمان دانمارک در گرینلند و دو تن از آنها در جزایر فارو انتخاب میشوند.
در انتخابات سپتامبر ۲۰۱۱ در دانمارکسوسیال دموکراتها به رهبریهله تورنینگ اشمیت، با فاصله اندکی توانستند پیروز شوند و با این کار، دولت راست میانه پس از یک دهه حکومت، جای خود را به احزاب چپ و اولین نخستوزیر زن در دانمارک داد.
هله تورنینگ اشمیت، جایگزینلارس لوک راسموسن شد و راسموسن را متهم کرد که با اعمال سیاستهای غلط باعث افزایش کسری بودجه شده است. هله تورنینگ اشمیت در این انتخابات قول داد قوانین مهاجرتی سختگیرانه را تغییر دهد، سیاستهای مالیاتی و هزینههای عمومی را اصلاح کند.[۱۰]
در دانمارک «حزب مردم» از حدود سال ۲۰۰۱ با نمایندگان خود در مجلس حامی یک دولت اقلیت دست راستی است توانسته با این حمایت تا حدود زیادی بر سیاستهای مهاجرتی دولت تأثیر بگذارد و آن را به سوی سختتر شدن سوق دهد. این حزب در انتخابات سال ۲۰۱۹ شکست بسیار سختی خورد و دچار یک جنگ قدرت داخلی شد. مورتن مس اشمیت رهبری فعلی این حزب متهم به سوءاستفاده مالی و فساد اداری است.[۱۱] ناشر=danmarkshistorien.dk|}}</ref>نخستین قانون اساسی رسمی در دانمارک موسوم به Danmarks Riges Grundlov در سال پنجم ماه جون ۱۸۴۹ نوشته و تدوین شد و پس از آن حکومت مطلقه فردی در این کشور رفته رفته جای خود را به حکومت مشروطه سلطنتی مبتنی بر رای مردم داد. این قانون جانشین حکومت مطلق شد که بر طبق آن پادشاه از سال ۱۶۶۰ اختیار تام را داشت.[۱۲]
پایه آن، قانون اساسی ژوئن ۱۸۴۹ بود که اولین قانون اساسی دمکراتیک دانمارک بود. با وجود تغییرات در قانون اساسی، اصول آن را میتوان هنوز در قانون اساسی فعلی مورخ ۱۹۵۳ یافت. با تغییر قانون اساسی در سال ۱۹۱۵ به زنان حق رأی داده شد.[۱۳]
دانمارک عهدنامههای متعددی را در عرصه بینالمللی به منظور دفاع از حقوق بشر را امضاء کرده است؛ مثلاً قطعنامههای سازمان ملل علیه شکنجه، مبارزه با هر نوع تبعیض نژادی، هر نوع تبعیض علیه زنان و حقوق کودکان را امضا کرده است.[۱۳]
دانمارک با عضویت درشورای اروپا به عهدنامه حقوق بشر اروپا پیوسته است که خود تأثیر فراوانی روی قوانین دانمارک دارد.از سال ۱۹۷۳ دانمارک عضو اتحادیه اروپا – که سابقاً بازار مشترک اروپا نامیده میشد – بوده است. در طی دوران عضویت دانمارک، اتحادیه اروپا در فعالیتهای بیشماری نفوذ پیدا کرده است و مردم دانمارک اغلب در مسائل مربوط به رابطه کشور با اتحادیه اروپا به دو دسته تقسیم شدهاند.[۱۳] دانمارک با عضویت خود در سازمان ملل در کمک به نیازمندان و برقراری صلح و ایجاد رشد و پیشرفت در دنیا و پیشبرد احترام به حقوق بشر کوشیده است.[۱۳]عضویت دانمارک در سازمان نظامیناتو وسازمان همکاریهای اقتصادی و بنیادی جهان غرب (اوایسیدی) این کشور را بهایالات متحده آمریکا،کانادا و یکسریکشورهای اروپایی نزدیکتر کرده است.[۱۳]
دانمارک یکی از کشورهای معدودی است که بیش از میزان تعیین شده سازمان ملل برابر هفت دهم درصد از درآمد ناخالص ملی را صرف همکاریهای بنیادی در کشورهای فقیر قارهآفریقا،آسیا وآمریکای لاتین میکند.[۱۳]این کمک مالی از طریق سازمان ملل و دیگر سازمانهای بینالمللی و همچنین مستقیماً از دانمارک به کشورهای دریافتکننده تقدیم میشود. این کمک بر پایه همکاری با ممالک دریافتکننده قرار دارد تا آنان شخصاً مسئولیت رشد و پیشرفت جوامع خود را به عهده بگیرند.[۱۳]
فراوردههای لبنی و گوشتی، کشتی و نفتکش، توربینهای بادی، پوست سمور و روباه، اسباببازی، دارو و تجهیزات پزشکی مهمترین کالاهای صادراتی دانمارک هستند.
واحد پولی دانمارککرون دانمارک است. هر کرون دانمارک معادل ۰٫۱۴۵ دلار آمریکاست و هر دلار معادل ۶٫۸۵ کرون است. (آوریل ۲۰۲۲).[۱۴]
از نظر شاخص فساد اقتصادی، دانمارک (به همراه کشورهای دیگری همچونفنلاند ونیوزیلند) سالهای زیادی به عنوان کشور نمونه که کمترین فساد اقتصادی را داشته است، معرفی شده است.[۱۵]
دانمارک به عنوان یکی از کشورهای اتحادیه اروپا که از واحد پول یورو استفاده نمیکند.
بیشینهٔ مردم دانمارکاسکاندیناویایی و با مردم سوئد و نروژ خویشاوندند. اسکاندیناویاییها از تباروایکینگها و شاخهای از نژادژرمن هستند. ۸٫۵٪ مردم مهاجرانی هستند که بیشتر از کشورهایجنوب آسیا وخاورمیانه به دانمارک آمدهاند.جمعیت دانمارک بیش از شش میلیون نفر است. ۸۵ درصد از این جمعیت در شهرها زندگی میکنند. تقریباً ۱٬۶ میلیون نفر در پایتخت آنکپنهاگ وحوزه کپنهاگ بزرگ زندگی میکنند. دومین شهر بزرگ دانمارکآرهوس (Århus) با جمعیتی در حدود۳۰۰۰۰۰ نفر میباشد. زبان رایج در سراسر کشور دانمارکی است. تقریباً شانزده درصد از کل جمعیت دانمارک یعنی حدود 960 هزار نفر خارجی هستند - که شامل مردم کشورهایشمال اروپا،اروپای مرکزی،آمریکای شمالی،خاورمیانه وآفریقا وآسیای جنوبی میشوند.[۵]
طبق تحقیقاتسازمان یونسکو مردم دانمارک بعد از مردم کشور نروژ به خوشبختترین مردم روی زمین شهرت دارند ولی طی چندین سال متوالی اخیر مقام اول در رضایتمندی از زندگی را کسب کردهاند.
تحصیل در دانمارک رایگان و برای کودکان ۷ تا ۱۶ ساله (دوره ابتدایی و سیکل اول متوسطه) اجباری است. حدود ۹۰ درصد دانش آموزان ۷–۱۶ ساله در مدارس دولتی و ۱۰ درصد بقیه در مدارس خصوصی که تحت حمایت مالی دولت هستند، تحصیل میکنند.تا کلاس هفتم محتوای آموزش برای همه دانش آموزان یکسان است. اما دانش آموزان ممکن است در پایههای هشتم تا دهم در دروس ریاضی، انگلیسی، آلمانی فیزیک و شیمی، به کلاسهای با سطوح پایه و پیشرفته هدایت شوند. تحصیل در پایه دهم اختیاری است. دانش آموزان میتوانند پس از گذراندن پایه نهم مدرسه را ترک کنند. پایه دهم با دو هدف آمادهسازی دانش آموزان برای زندگی خارج از مدرسه و دادن دانش لازم برای تحصیل در دورههای بالاتر در نظر گرفته شده است.
در تمام مدارس دانمارک، دانش آموزان به صورت طبیعی و بر اساس سن به کلاس بالاتر ارتقاء مییابند. در هفت سال اول تحصیل هیچگونه امتحانی وجود ندارد و هیچگونه نمرهای به دانشآموزان داده نمیشود.
در پایههای هشتم تا دهم نمره در مقیاس ۱۰، ممکن است به دانش آموزان داده شود. در پایان کلاس نهم و در پایان کلاس دهم امتحان وجود دارد که در دروس مختلف به عمل میآید. دانش آموزان در شرکت یا عدم شرکت در این امتحانات آزادند و به هر حال نمره قبولی وجود ندارد.[۱۶]
۸۰٫۴ درصد مردم پیرو کلیسایپروتستان لوتری (لوتران) هستند به غیر از کلیسای مردمی پروتستان، جوامع مذهبی بسیاری در دانمارک هست. برآورد شده است که حدود۱۵۰ جامعه مذهبی بزرگ و کوچک در دانمارک وجود دارد.کاتولیکها،مسلمانان ویهودیان اقلیت جمعیت دانمارک را تشکیل میدهند.
در دانمارک، تمام افراد تا زمانی که قانون را رعایت کنند، میتوانند آزادانه به امور دینی خود پرداخته و عقاید خود در مورد زندگی را دنبال نمایند. تمام افراد آزادند که عقاید یا وابستگیهای مذهبی خود را تغییر دهند - و این کار را میتوانند به عنوان مثال با ترک یک جامعه مذهبی و عضویت در یک جامعه مذهبی دیگر انجام دهند.
به دنبال چاپ کاریکاتورهای پیامبر اسلام در دانمارک و اعتراضهای مسلمانان به این حرکت، مجامع فرهنگی آن کشور برنامههای مختلفی را برای آشنایی بیشتر مردم با اسلام و دیدگاههای آن به اجرا میگذارند که طرح انتخابملکه روسری دانمارک نیز، یکی از برنامههای تشویقی جوانان برای پیوستن به این مباحث است.[۱۷]
یک شبکه تلویزیونی در دانمارک اعلام کرد، خانم هدی فلاح، دختر عراقی مقیم آن کشور را به عنوان نفر برگزیده ملکه روسری دانمارک در سال ۲۰۰۸ معرفی کرد. جایزه نفر اول مسابقه یک دستگاه آی پد، یک روسری طراحی شده بهوسیله Danish fashion boutique و یک سال آبونمان رایگان مجله انگلیسی «دختر مسلمان» است.[۱۷]
مسابقه روسری در حالی انجام میشود که دولت دانمارک در تلاش است، استفاده از نمادهای مختلف مذهبی، از جمله حجاب، صلیب، عرقچین یهودی و عمامه هندی را در کشور ممنوع کند.[۱۷]
بر طبق نظر سنجی ۲۰۱۰یوروبارومتر، ۲۸ درصد از شهروندان دانمارک پاسخ دادند که آنها «باور به وجود خدا دارند»، ۴۷ درصد پاسخ دادند که «آنها معتقدند که نوعی روح یا قدرت حیات وجود دارد» و ۲۴ درصد پاسخ دادند که «باور ندارم که هیچ نوع روح، خدا یا قدرت حیات وجود دارد».[۱۸][۱۹] نظرسنجی دیگر که در سال ۲۰۰۹ انجام شد، دریافت که ۲۵ درصد دانمارکیها باور دارند که عیسی پسر خدا است و ۱۸ درصد معتقدند که او منجی جهان است.[۲۰]
ساندویچ دانمارکی (اسموربرود) بر روی نانچاودار تیره.
در سال ۱۹۶۹ دانمارک نخستین کشور جهان بود که پورنوگرافی را قانوناً آزاد کرد. پارلمان دانمارک در ۱۸ خرداد ۱۳۹۱ (۷ ژوئن ۲۰۱۲) به ازدواج همجنسگرایان رأی مثبت داد.[۲۱]
برابری اجتماعی،میانهروی و وقتشناسی از جنبههای مهم روش زندگی دانمارکی است.[۲۲]
دانمارک متشکل از جمعیتها است و در جهان دانمارک جزو کشورهایی است که بالاترین تعداد عضویت در انجمنها و جمعیتها را دارد. ۷۳٪ افراد دست کم عضو ۲ انجمن یا کلوپ هستند.[۲۳]از دهه ۱۹۹۰ فیلمهای دانمارکی توجه بینالمللی را به خود جلب کرده وکارل تئودور درایر از کارگردانهای معروف این کشور در عرصه بینالمللی است.
فوتبال، پرطرفدارترین ورزش دانمارک است.قایقرانی و دیگر ورزشهای آبی نیز طرفداران فراوان دارد، و همچنینهندبال،بدمینتون وژیمناستیک. گروهی از مردم نیز به ورزشاتومبیلرانی علاقهمندند. یکی از قهرمانانمسابقات ۲۴ ساعته لا مانس،تام کریستنسن اهل دانمارک است.دانمارک یکی از کشورهایی است که در جهان دارای بیشترین تعداد دوچرخهسوار میباشد. در ساعات شلوغی ترافیک شهر، تعداد زیادیدوچرخه سوار- والدینی که فرزندان خود را حمل میکنند - را در راه منزل یا محل کار، مهدکودک و کودکستان مشاهده خواهید نمود.[۵]
آشپزی دانمارکی مانند سایر کشورهای شمال اروپا و همچنین شمال آلمان، عمدتاً شامل گوشت قرمز و ماهی است. این ناشی از پیشینه کشاورزی کشور، و همچنین جغرافیای کشور و زمستانهای سرد و طولانی آن است. با مصرف سرانه ۱۴۵٫۹ کیلوگرمگوشت در سال ۲۰۰۲، دانمارکیها در آن سال گوشتخوارترین مردم جهان بهشمار آمدند.[۲۴]ساندویچهای باز، معروف به عنواناسموربرود (smørrebrød) را میتوان غذای ویژه دانمارک بهشمار آورد. آبجوهایکارلسبرگ وتوبورگ دانمارک معروف هستند.
در دانمارک مزاح در روابط مردمی نقش بسزایی دارد. بهعلاوه بسیاری نیز طعنه میزنند. به این دلیل نحوه صحبت به خصوص در بسیاری از محیطهای کارتند بنظر میآید. افراد میتوانند چیزهایی به یکدیگر بگویند که به گوش شنونده ناخوشایند است و به راحتی باعث ترس و وحشت یک فرد جدید میشود؛ ولی اغلب نشانه رفاقت و احترام متقابل است، گرچه یکدیگر را کمی مسخره میکنند.[۱۶]
معماری دانمارک ریشه در سنتهای کهنوایکینگها دارد که خانهها و سازههای خود را با چوب و مصالح محلی میساختند. با ورود مسیحیت، سبکهای رمانسک و سپس گوتیک در ساخت کلیساها و بناهای مهم رایج شد. از آنجا که سنگ در بسیاری از مناطق کمیاب بود، آجر بهتدریج به مادهٔ اصلی تبدیل شد و در کلیساها، قلعهها و ساختمانهای شهری کاربرد گسترده یافت. در دورهٔ پادشاهان قدرتمندی مانند کریستیان چهارم، سبک رنسانس بهویژه در بناهای سلطنتی شکوفا شد و سپس در قرون بعدی سبکهای باروک و نئوکلاسیک جایگاه ویژهای پیدا کردند.[۲۵]
در قرن بیستممعماری دانمارک به سوینوگرایی وکارکردگرایی حرکت کرد. فرمهای ساده، نورگیری طبیعی، استفادهٔ صادقانه از مصالح و توجه به آسایش ساکنان ویژگیهای شاخص این دوران بود. معمارانی چونآرنه یاکوبسن تلاش کردند معماری، طراحی داخلی و مبلمان را در یک کل منسجم تلفیق کنند. نمونههایی مانند مجموعهٔ مسکونی «درونینگگوردن» که میان سالهای ۱۹۴۳ تا ۱۹۵۸ ساخته شد، نشاندهندهٔ تلاش برای ایجاد زیباشناسی در عین پاسخگویی به نیازهای زندگی شهری بود.[۲۶]
در معماری معاصر دانمارک، پایداری و نوآوری جایگاه اصلی دارد. پروژههای جدید با تمرکز بر صرفهجویی انرژی، بهرهگیری گسترده از نور طبیعی، استفاده از مصالح طبیعی و ایجاد ارتباط نزدیک میان ساختمان و محیط پیرامونی طراحی میشوند. این رویکرد سبب شده دانمارک در عرصهٔ معماری پایدار و زیستمحیطی شهرت جهانی بیابد. چهرههایی مانندبیارکه اینگلس و شرکت او «BIG» با طرحهای نوآورانه در سطح بینالمللی شناخته شدهاند و آثارشان ترکیبی از هویت محلی دانمارک و نگاه معاصر جهانی است.[۲۷]
رنگ دریا به خاطر خون نهنگها قرمز شده.بریدن سر نهنگها
علیرغم غیرقانونی بودن صید نهنگ در دانمارک همه ساله صیادان در جزیره فارو، با هدایت نهنگها به سمت ساحل با چاقو اقدام به سلاخی نهنگهای گیر افتاده در ساحل میکنند.[۲۸][۲۹] طبق این سنت قدیمی اسکاندیناوی ۲۰۰ ساله مردم دانمارک هر سال در ماه اکتبر به کشتار نهنگها و دلفینها میپردازند.[۳۰] بر اساس این سنت قدیمی که با نام گرین دراپ شناخته میشود،[۳۱] سالانه تعداد زیادی ازنهنگهای خلبان ودلفینهای پهلوسفید اطلس درجزایر فارو در کشور دانمارک کشته میشوند. تخمین زده میشود در سه دهه گذشته حداقل شش میلیون نهنگ به این شیوه قتلعام شدهاند. صحنههای این قتلعام بهغایت دردناک و مشمئز کننده بود برای مثال گوشت و خون نهنگها دریا را سرخ کرده بود و حتی یک جنین متولد نشده نهنگ از رحم مادرش بیرون کشیده شده بود اما گردشگران با فاصلهای بسیار کم این تصاویر را میدیدند و حتی هیجان زده شده بودند. بین گردشگران همه گروههای سنی و حتی کودکان نیز حضور داشتند.[۳۲] گوشت نهنگ در قدیم، ذخیره غذای زمستان اجداد ساکنان اسکاندیناوی بوده و اکنون هم این مردم که در رأس شاخصهای رفاه جهان قرارگرفتهاند، همچنان شیفته کشتارند.[۳۰]
راب رید مدیر ارشد سازمان مردم نهاد حفاظت از دریا (NGO Sea Shepherd) با اشاره به میزان بالای جیوه در گوشت دلفین گفت: «چنین شکاری در سال ۲۰۲۱ در یک جزیره متمول اروپایی اتفاق میافتد، بدون نیاز به این مقدار زیاد گوشت آلوده که امر مظلومانه است». این سازمان همچنین مدعی است که شکار این جانداران دریایی ناقض چند قانون است.[۲۹] به علاوه، شرکت کنندگان در این صید بزرگ مجوز ندارند که در جزایر فارو الزامی است، از آنجا که این مسئله شامل آموزش خاص در نحوه کشتار سریع نهنگها و دلفینها میشود.
نکته عجیب این است که اهالی منطقه به هیچ قیمت حاضر از پا پس کشیدن از عقاید خود نیستند. برای مثال در سپتامبر سال ۲۰۱۸، مؤسسه خیریهای برای مدت ۱۰ سال متوالی بدون شکار نهنگ به جزایر فارو (۹۲۰٬۰۰۰ پوند؛ ۱٫۱ میلیون دلار) پیشنهاد داد. اما اهالی جزیره در این مورد به توافق نرسیدند و شکار ادامه پیدا کرد.[۳۲] حتی فراگیری جهانی کرونا و وجود تمام محدودیتها و موانع قانونی بر سر شکار نهنگ هم کشورهای اسکاندیناوی را از کشتار این حیوان باارزش بازنداشت.[۳۰]
بدون شک پرآوازهترین نویسنده دانمارکی در سطح جهانهانس کریستین آندرسن (دانمارکی: H.C. Andersen)، نویسنده افسانههای مشهوری چونپری دریایی کوچولو (دانمارکی: Den Lille Havfrue) وجوجه اردک زشت (دانمارکی: Den Grimme Ælling)، میباشد.
بقیه نویسندگان مشهور دانمارکی عبارتاند از:سورن کیرکه گارد (دانمارکی: Søren Kierkegaard) (نویسنده و فیلسوف)،کارِن بلیکسن (دانمارکی: Karen Blixen) ویوهانس ویلهلم ینسن (دانمارکی: Johannes V. Jensen).