دالاس (بهانگلیسی:Dallas)، چهارمین کلانشهر بزرگ آمریکا و نهمین شهر بزرگ درآمریکا (در محدوده شهری)، و سومین شهر بزرگ در ایالتتگزاس (در محدوده شهری) است. دالاس مهمترین نقطه تمرکز کلانشهردالاس-فورت وورث است بهطوریکه بر طبق گزارشاداره آمار آمریکا، جمعیت دالاس در آخرین تخمین اداره سرشماری آمریکا در سال ۲۰۲۱ برابر بود با ۱٬۳۰۴٬۳۷۹ نفر (در محدوده دالاس کانتی) و جمعیت کلانشهر دالاس روی هم در همان سال برابر ۷٬۶۳۷٬۳۸۷ نفر تخمین زده شدهاست.
معمولاًمنطقه شهری دالاس و مناطق شهری همجوار، به صورت پیوسته تحت نام کلانشهردالاس-فورت وورث شناخته میشوند و اکثر اهالی این کلانشهر خود را ساکنان «دالاس» مینامند. برخی از این شهرهای مجاور مهم عبارتند از: پلینو، فریسکو، ریچاردسون، اروینگ، آرلینگتون و فورت وورث.
دالاس از نظر قدرت مالی-اقتصادی و امکانات رفاهی در مقیاس شهرهای جهانی در سطح شهرهای ردهٔ «بتای مثبت» قرار دارد (همردیف با رم، برلین، و واشینگتن).[۸]
دالاس از دوران قدیم بخاطر صنعت نفت، پنبه و خطوط راهآهنش شهر بسیار مهمی در سطح آمریکا محسوب میشده. قسمتهای مرکزی شهر دالاس در سال ۱۸۴۱ شکل گرفت ولی در فوریه ۱۹۵۶ رسماً به عنوان یک شهر معرفی شد.
دالاس امروزه مرکز ۲۴ شرکتفورچون ۵۰۰ میباشد.[۱۰] در سال ۲۰۱۳ و با موفقیت در توسعه اشتغال و کاهش بیکاری، اینمنطقه کلانشهری با داشتن بیش از ۳ میلیون شغل غیر کشاورزی توانست به چهارمین مرکز اشتغال زایی در آمریکا تبدیل شود و امروزه همچنان از مراکز بزرگ اشتغال در آمریکا میباشد.
منطقهای که امروزه شهر دالاس و ایالت تگزاس در آن قرار دارد، در طول سالیان سال، فرهنگهای مختلفی را به خود دیدهاست. در ابتداقبیله کادوها در این منطقه سکونت داشتند و بعد از آنها و در قرن هجدهم، استعمارگران اسپانیایی این منطقه را جزئی ازاسپانیای نو میدانستند. البته بعدها فرانسویان نیز چنین ادعایی را مطرح کردند ولی هیچوقت ساکن منطقه نشدند.
در سال ۱۸۱۹ و بر اساسپیمان فلوریدا که بین آمریکا و اسپانیا امضاء شد، رودخانهای به نام رودخانه سرخ در نواحی جنوبی آمریکا، مرز رسمیای بین آمریکا و اسپانیای نو ایجاد میکرد که بر این اساس، منطقه فعلی شهر دالاس به شکل رسمی جزئی از خاک اسپانیا محسوب میشد. این منطقه همچنان تا سال ۱۸۲۱ تحت حاکمیت اسپانیا بود تا اینکه کشورمکزیک از استعمار اسپانیا اعلام استقلال کرد و بدین ترتیب منطقه فعلی وارد ایالتتیهاس در کشور مکزیک شد. چندی بعد و در سال ۱۸۳۶، تگزاسیها به فکر استقلال افتادند وجمهوری تگزاس در نتیجه از مکزیک اعلام استقلال و رسماً تشکیل میشود. در نهایت در سال ۱۸۴۵ جمهوری تگزاس به خاک کشور آمریکا ضمیمه شده و در ۲ فوریه ۱۸۵۶ شهر دالاس به شکل رسمی تشکیل میشود.
جان اف کندی لحظاتی قبل از کشته شدن در دالاس در سال ۱۹۶۲ میلادی (۱۳۴۱ خورشیدی)
شاید دلیل اصلی توسعه دالاس را بتوان به دلیل وجود راهآهن دانست. خطوط راهآهن باعث شد این شهر تبدیل به نقطه ارتباطی بینهیوستون و چند شهر دیگر که آنها نیز خط آهن داشتند شود. به همین دلیل صنایع کوچک دالاس همچون چرم کمکم روند روبه رشدی را طی کردند. در نتیجه با گسترش راهآهن به دالاس، این شهر شروع به پیشرفت کرده و مرکز ارتباطی بین چندین شهر شد. همچنین با استفاده از موقعیت بهدست آمده، صنایع خود را گسترش داده و تبدیل به یک شهر صنعتی میشود که کارگران زیادی را از سرتاسر ایالت تگزاس به سوی خود جذب میکرد.
شهر دالاس و مناطق حومه بر شهرستانهایکالین،دنتن،کافمن وراکوال گسترده شدهاست. بر طبق اطلاعات اداره آمار آمریکا، خود این شهر مساحتی معادل ۹۹۹٫۳ کیلومتر مربع داشته که از این مقدار حدود ۱۱٫۷۵٪ آن پهنه آبی است. همچنین دالاس جزء منطقه کلانشهریدالاسفورت وورث است که بر این اساس، یکچهارم جمعیت ایالت تگزاس در آن زندگی میکنند. البته اینجای تعجب نیست چرا که کلانشهر دالاس-فورت وورث افزون بر ۲۴۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت دارد که برای قیاس کمی بیشتر از مساحتاستان مازندران میباشد.
میزان بارندگی (آبی) و دمای متوسط دالاس (قرمز) در سال در شهر دالاس
آب و هوای این شهر بسیار گرم اما متغیر است. در یک نگاه کلی عمدتاً دو فصل تابستان و زمستان در آن مشاهده میشود و عمر سایر فصول بسیار کوتاه است. هوای دالاس در تابستان بهشدت گرم است و گاهی حتی بیشینه درجه حرارت به بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد میرسد. اما در زمستان به ندرت برف در دالاس میبارد. با این حال موج سرما از اراضی شمال اوکلاهوما اغلب به دالاس نیز سرایت میکند.
رژیم رطوبتی این کلانشهر به دلیل فاصله نسبتاً نزدیک با خلیج مکزیک، تحت تأثیر آن قرار گرفته و رطوبت نسبی این منطقه اغلب زیاد است. میزان و تواتر بارندگیها نیز نسبتاً زیاد است و معمولاً در هر ماه چند نوبت بارندگی روی میدهد.
تورنادو یاپیچند از ویژگیهای منطقه دالاس فورت وورث است.پیچند عمدتاً در منطقه فورت وورث، دنتون، و فریسکو در فصول گرمتر دیده میشود و حتی در محدوده شهر دالاس ممکن است ایجاد شود.
اما بسیاری از شرکتهای بزرگ در سطح جهان نیز در دالاس شعبات نمایندگی کشوری و قاره ای دایر کردهاند همانند شرکتاریکسون وانایسی و غیره. بهطور نمونه شرکت خودروسازیتویوتا درآمریکای شمالی ۹ کارخانه دارد که خودروهایتویوتا توندرا،تویوتا تاکوما،تویوتا سکویا، وتویوتا سیهنا و قطعات خودروهای دیگرشان را تولید میکنند. مدیریت اداری این تولیدات در جهان از شعبه مرکزی Toyota Motor North America واقع در شهرپلینو هدایت میشود.
دالاس دارای جمعیت قابل توجهی اتباع خارجی و مهاجر است. شاید بزرگترین گروه مهاجرین را آسیاییها (یعنی کره ایها، چینیها، و هندی تباران) به دلیل اقلیم گرم آن تشکیل میدهند. اما همجوار بودن با مرزهای کشورمکزیک نیز باعث حضور جمعیت بالایی از مکزیکیتباران نیز شدهاست.
امروزه به روایتی، افزون بر ۳۰٬۰۰۰ ایرانی فارسیزبان در کلانشهر دالاس سکونت دارند.[۱۲] لیکن برخلاف هیوستون یا برخی شهرهای دیگر، ایرانیهای دالاس در دور و اطراف کلانشهر دالاس پراکنده هستند و یک جا قرار ندارد.
تعداد جراید فارسیزبان دالاس دو تاست: دو خبرنامه هفتگی «شهروند دالاس» بهصورت رایگان از سال ۱۳۷۸ تا کنون هر هفته منتشر میشود. و ماهنامه «پرستو» دیگر نشریه ایرانیان دالاس است. نفوذ و اقتدار ایرانیان دالاس به قدریست که در آوریل ۲۰۱۹ وزیر امور خارجه وقت آمریکامایک پومپئو پشت درهای بسته با افراد سرشناس جامعهایرانیان آمریکا در این شهر دیدار و گفتگو کرد.[۱۳][۱۴]
از مشاهیر ایرانی که در منطقه دالاس زندگی کرده یا میکنند میتوانسارا شاهی وانوشه انصاری را نام برد. از موفقترین و معروفترین صنعتگران شهر دالاس دِوِلوپر (بساز بفروش) فردیست بناممهرداد مؤیدی که ریاست شرکت توسعه شهری Centurion American را بر عهده داشتهاست.[۱۵] یا میتوان به شرکتی چندملیتی بنام Cyrus One اشاره کرد که در مرکز دالاس برجی با همین نام دارد.[۱۶]
فرودگاه بینالمللی دالاس-فورت ورث از بزرگترین فرودگاههای ایالات متحده محسوب میشود.فرودگاه دالاس لاو نیز از پر رفتوآمدترین فرودگاههای داخلی کشور است. و فرودگاه سومی نیز در منطقه أدیسون قرار دارد که بیشتر برای پروازهای خصوصی استفاده میشود.
سیستم حمل و نقل شهری قطاری دالاس و حومهدارت لایت ریل نام دارد و روزانه یکصدهزار مسافر جابجا میکند. این سیستم هماکنون ۴ خط دارد و خط پنجمی نیز در حال ساخت است.
تیم بسکتبالدالاس ماوریکس و مالک میلیاردر آنمارک کیوبن نیز در چند سال اخیر شهرت فراوانی در لیگ بسکتبال حرفهای آمریکا کسب نموده.
تیمفوتبال آمریکایی پر آوازهدالاس کاوبویز نیز در این شهر قرار دارد و در یکی از بزرگترین ورزشگاههای سرپوشیده جهان اقامت دارد.
در ورزش فوتبال، تیماف سی دالاس از فریسکو (حومه شمال این شهر) است، و در ورزشگاه تویوتا بازی میکند، جایی که تالار مشاهیر فوتبال ایالات متحده آمریکا قرار دارد.
مرکز پزشکی دانشگاه تگزاس ساوتوسترن در جنب خود چهار بیمارستان بزرگ تخصصی دارد که در سطح کشور بسیار معتبر و شناخته شده هستند.بیمارستان دانشگاهی زیل لیپشی در زمینه سکته و عوارض مغزی تخصص و فعالیت دارد.مرکز درمانی کودکان دالاس در سطح کشور در زمره ۱۵ بیمارستان برتر آمریکا بودهاست و بهطور نمونه در زمینه ارتوپدی در رتبه دوم کشور قرار دارد.بیمارستان دانشگاهی ویلیام پ. کلمنتس نیز که رتبه دوم برترین بیمارستان عمومی در تگزاس (و بهترین در دالاس) را دارد؛ و بالاخرهبیمارستان پارکلند مموریال بیمارستانیست که جان اف کندی (رئیسجمهور آمریکا) پس از ترور به آنجا آورده شد و یک مرکز درمانی دولتی و مجهز میباشد.
↑مقایسه کنید با ارقام صندوق بینالمللی پول در سال ۲۰۱۸فهرست کشورها بر پایه تولید ناخالص داخلی: بلژیک با ۵۳۶٬۰۵۵ میلیون دلار، اتریش با ۴۵۹٬۴۰۱ میلیون دلار، نروژ با ۴۴۱٬۴۳۹ میلیون دلار، امارات متحده عربی با ۴۳۲٬۶۱۲ میلیون دلار، و ایران با ۴۳۰٬۰۸۲ میلیون دلار