فریدالدین محمد تونی معروف بهحیرتی تونی از شاعران مشهور قرن دهم ه ق که در شهرتون دیده به جهان گشود.[۱] وی معاصر باشاه طهماسب صفوی بوده است.[۲]حیرتی مدتی ملازم شاه طهماسب بود و قصایدی دربارهٔ او سروده است. وی دارای غزل‌های لطیف و دلکشی است و دربارهٔ اهل بیت پیامبر اسلام، اشعار زیادی سروده است. لطف طبع او و ذوق غزل‌سرایی او در چند بیت شعر می‌توان قیاس کرد:
درباره زادگاه حیرتی دربیت تذکره نیسان اختلاف زیادی وجود دارد از تون و بخارا و مرو و کاشان به عنوان زادگاه وی نام برده اند. علیشیر نوایی ارو را از تون می داند که در مرو زندگی کرده است و به حیرتی مروی مشهور شده است.[۳]
| گه دل از عشق بتان گه جگرم می‌سوزد | عشق هر لحظه به داغ دگرم می‌سوزد | |
| همچو پروانه به شمعی سر و کارست مرا | که اگر پیش روم بال و پرم می‌سوزد | |
| من ز خود بی‌خبر و آتش هجران در دل | ره که این شعله شب بی‌خبرم می‌سوزد |
سام میرزا صفوی از معاصران حیرتی تونی در کتاب خود تحفه سامی می‌نویسد:«ملا حیرتی مردی زیبا و خوشگذران و همواره قلندرانه می‌زیسته. وی در همه باب شعر گفته اما در منقبت بسیار کوشیده است. در اوایل جوانی بسیار لاابالی و بی قید بود و اهاجی بین او وحید قمی مشهور است.»حیرتی در حالت مستی به سال۹۶۱ ه ق از بام منزلی در کاشان افتاد و دیده از جهان فروبست.
جوادی، حسین، مشاهیر تون، انتشارات همیاران جوان، ۱۳۸۵
 | این یکمقالهٔ خرد کتاب است. می‌توانید باگسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |