حشیش،بنگ یاچَرس[۱] مادهایست که ازصمغ گیاهشاهدانه بهدست میآید.[۲] تفاوت حشیش باماریجوآنا در این است که ماریجوانا ازبرگ وگل خشکشدهٔ گیاه شاهدانه حاصل میشود.[۲] گُل یاماری جوآنا همانطور که از نام آن پیداست از گل و برگهای بالای گیاه کاملاً بالغشاهدانهٔ ساتیوا تهیه میشود.برگهای این نوع از شاهدانه سرسوزنی هستند.[۳][۴]نشئگی حاصل ازتدخین ماری جوآنا حدوداً سه تا شش برابر از دیگر بخشهای شاهدانهٔ ساتیوا و دیگر انواع گیاه شاهدانه بیشتر است.[۵][۶]
ترکیبات مؤثر در حشیش کمابیش همان ترکیبات سایر قسمتهای گیاه شاهدانه با خلوص بالاتر است. برگ و جوانه این گیاهگراس نامیده میشود. روغنی که از صمغ شاهدانه تهیه میشود، نوع خالصی از مادهسایکواکتیوتیاچسی محسوب میشود که از شاهدانه به دست میآید. تأثیر حشیش، ناشی ازتتراهیدروکانابینول (THC) است که یکانتئوژن بهشمار میرود.[۷][۸]
روشهای گوناگونی برای مصرف حشیش وجود دارد. کشیدن حشیش با استفاده از چپق، قرار دادن بر روی قاشق داغ، به روشچیلیم و شایعتر از همه به صورت سیگاری در ترکیب باتنباکو یاگراس است. در کشورافغانستان نوعی مخلوط نوشیدنی از مواد مختلف و روغن شاهدانه ماده میسازند و مصرف میکنند که تأثیرات متفاوت از مصرف تدخینی است و از مدت اثر بیشتری برخوردار است.[۹][۱۰]
منگ یابنگ (هندی:भांग،bʱa:ŋɡ) مادهٔ مخدری بوده است که در ایران باستان در پزشکی و نیز در مراسم مذهبی مورد استفاده قرار میگرفته است. دراوستا این واژه به صورت بنگهه و درزبان سانسکریت بهنگا و درزبان پهلوی به منگ برگردانیده شده است. دروندیداد آمده، کسی کنیزی را آبستن کرد و آن مرد گفت چارهٔ کار را از پیرزنی بپرسید و آن زن نیز برای تباه کردن بچه، برای او منگ یا داروی دیگر آورد. هم مرد و هم کنیز و هم پیرزن گناهکار هستند. دربندهشن، منگ داروئی است که نخستین جانور سودمند پیش از آنکه گرفتار خشماهریمن گردد بهوسیلهٔ آن نابود گردید. درارداویرافنامه آمده کهموبدان به ارداویراف مقدس برای سیر در جهان دیگر، می و منگ دادند و او سیر خود را در جهان دیگر آغاز کرد و پس از بازگشت گزارش خود را به همکیشان داد.[۱۷]
در ایران امروزمادهٔ مخدر مصرفی بیشترمعتادانتریاک/شیره تریاک و در کلمشتقاتافیونی مانندمتادون،ترامادول و شربت تریاک یا همانتنتور افیون(بهانگلیسی:Opium Tincture) است برخی جوانان حتی بهکدئین واکسیکدون که البته کمیاب است نیز معتاد شدهاند. حشیش نیز رواج بسیار زیادی یافته است که البته بیش از ۷۰ درصد مصرفکنندگان آنجوان و حتینوجوان بوده و در بازهٔ سنی بین ۱۵ تا ۴۲ سال قرار دارند. مسئلهٔ کاهش سن اعتیاد در ایران اغلب به همین مادهٔ مخدر پیوند میخورد. در چنددههٔ اخیر تقریباً میتوان گفت مصرف حشیش جای مخدرهایی چونشیشه/کریستال و حتیهروئین را گرفته است. امروزه بیشتر افراد معتاد در ایران تریاک مصرف میکنند و میتوان گفت که حشیش در جایگاه دوم قرار دارد.[۱۸]
۲۲۴ هزار هکتار از مساحت ۶۴ میلیون هکتاری افغانستان زیر کشت چرس است. همچنین چرس یکی از اصلیترین منابع تأمین درآمد برای گروههای مسلح این کشور مانندطالبان است.
جزای قاچاق چرس در قانون مبارزه با مواد مخدر افغانستان:
اگر کسی کمتر از ۱۰ گرم چرس انتقال بدهد کمتر از یک ماه زندانی میشود.
اگر بین ۱۰ تا ۱۰۰ گرم انتقال بدهد، یک تا دو ماه زندان میرود.
انتقال بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ گرم چرس، دو تا سه ماه زندان دارد.
برای انتقال ۵۰۰ گرم تا پنج کیلوگرم چرس شش ماه تا یک سال زندان پیشبینی شده است.
انتقال بیش از پنجاه کیلوگرم چرس جزء جرایم سنگین است.
در افغانستان نهادهای متعددی از جمله ادارهٔ پلیس مبارزه با مواد مخدر از بخش معاونیتوزارت امور داخله برای مبارزه با مواد مخدر فعالیت میکنند. این اداره میگوید دلیل اصلی رواج استفاده و قاچاق چرس در افغانستان جزای سبکی است که در برابر آن پیشبینی شده است. همچنین اگر کسی به خاطر انتقال و قاچاق چرس بازداشت شود، زود رها میشود.[۱۹]
اصطلاح وابستگی دیگر برای نشان دادن اعتیاد یا اختلال مصرف مواد (اصطلاح بالینی ترجیحی فعلی) استفاده نمیشود. وابستگی فیزیکی به سازگاری فیزیولوژیکی بدن با حضور دارو اشاره دارد. پس از ایجاد وابستگی فیزیکی، علائم ترک با کاهش سطوح این ماده در سیستم فرد رخ میدهد. اگرچه بسیاری از منابع در گذشته انکار میکردند که محصولات شاهدانه میتواند رفتارهای اعتیادآور جدی ایجاد کند، بسیاری از سازمانهای ملی مانند مؤسسهٔ ملی سوءمصرف مواد مخدر و انجمن روانپزشکی آمریکا اکنون ایجاد اختلالات مصرف مواد مربوط به محصولات شاهدانه را یک واقعیت میدانند. انجمن روانپزشکی آمریکا بهطور رسمی معیارهای تشخیصی مرتبط با اختلال مصرف حشیش (یا اختلال مصرف حشیش) را فهرست میکند. برخی از این معیارها عبارتند از:
تجربههای ناموفق بسیار از تلاشهای ناموفق برای کنترل یا کاهش استفاده از حشیش.
مشکلات مالی مرتبط با مصرف حشیش و خرید محصولات حشیشی.
مشکلات مربوط به شغل، روابط شخصی، یا تحصیل در نتیجهٔ استفاده از حشیش.
مشکلات مربوط به سلامتی جسمی یا روانی فرد در نتیجهٔ مصرف حشیش.
هوس نسبتاً زیاد برای استفادهٔ مجدد از حشیش.
ادامهٔ استفاده از حشیش حتی اگر استفاده از آن پیامدهای منفی زیادی دارد.
هنگامی که به مصرف بیش از حد حشیش اشاره میشود، به شدت عصبانی یا حالت تدافعی میگیرند.
مطالعات و تحقیقات نشان میدهد که رشد طبیعی یکجنین بهوسیلهٔ مصرف مرتب حشیش یاماریجوآنا بهوسیلهٔ مادر دردوران بارداری میتواند بهطور جدی آسیب ببیند. آزمایش بر روی حیوانات نشان داد که نوزادان حیوانات آزمایشگاهی که در دوران بارداری تحت مصرف این ماده قرار گرفته بودند، دارای برخی از ناهنجاریها و رفتار غیرعادی بودند.[۲۱]