آسیا و تارتاریای بزرگ در نقشهای مربوط به سال ۱۷۵۴ میلادی
تارتاریا (بهلاتین:Tartaria) یاتارتاری (بهفرانسوی:Tartarie) یاتارتاریای بزرگ (بهلاتین:Tartaria Magna)، تاتارستان[۱]، نامی عمومی بوده و اروپاییان به سرزمینهایی ازآسیای مرکزی وشمال وشرق آسیا که برایشان ناشناخته بوده تارتاریا میگفتند.
دردوران مدرن نخستین که اطلاعات جغرافیایی افزایش مییافت، منطقهٔ تارتاری را با جزئیات بیشتری بازشناسی کردند، برای نمونهخانات کریمه راتارتاریای کوچک وسیبری تحت کنترلروسیه راتارتاریای بزرگ میخواندند. همچنینمنچوری راتارتاریای چین و مناطق غربی آسیای میانه راتارتاریای مستقل مینامیدند.
از سال 2016تئوریهای توطئه در مورد تمدن گمشده «تارتاریا» در بخش انگلیسیزبان اینترنت محبوبیت پیدا کرده است. این توطئه مبتنی بر دیدگاهی جایگزین از تاریخ معماری است. طرفداران این نظریه تصور می کنند که ساختمان های تخریب شده مانندساختمان سینگر ، ایستگاه پن ، یا محوطه موقت نمایشگاه جهانی 1915 در واقع کار یک تمدنی به نام تارتاریا بوده است که از تاریخ پاک شده است. ساختمانهای عصر طلاکاری شیک و مجلل اغلب بهعنوان ساختهشده توسط تارتاریای مفروض نشان داده میشوند. ساختمان های دیگر مانند اهرام بزرگ و کاخ سفیدبیشتر به عنوان ساختمان های تارتاری برگزار می شوند. این توطئه فقط به طور مبهم توصیف می کند که چگونه چنین تمدن ظاهراً پیشرفته ای که ظاهراً بهصلح جهانی دست یافته بود، می توانست سقوط کرده و پنهان شود. در این توطئه، این ایده که یک "سیل گلی" بخش اعظم جهان و در نتیجه ساختمان های قدیمی را به زیر گل و لای فرو برده است رایج است، با این واقعیت پشتیبانی می شود که بسیاری از ساختمان ها در سراسر جهان دارای عناصر معماری مانند درها، پنجره ها و راهروهای طاق هستند که چندین فوت زیر زمین فرو رفته اند.طرفداران این نظریه ادعا میکنند ساخت بنا های باستانی بزرگ ماننداهرام مصر،ساختمان سینگر و... نمیتواند کار دست انسان معمولی باشدسوال آنها این است که چگونه انسان معمولی میتوانست هزاران سال قبل بدون وجود هیچ گونه امکاناتی اعم از بالابر،جرثقیل و... آن بنا ها را بنا کنند. همچنین طرفداران این نظریه بر این باورند تکامل انسان ها به این صورت بوده و ما قبل انسان امروزی نژاد تارتاریا نفلیم ها و... در زمین می زیستند و نظریه فرگشت برای به بیراهه بردن انسان هاست.جنگ جهانی اول و دوم به عنوان روشی برای تخریب و پنهان کردن تارتاریا ذکر شده است که نشان دهنده این واقعیت است که کمپین های بمباران گستردهجنگ جهانی دوم بسیاری از ساختمان های تاریخی را ویران کردند. شواهد کلی برای این نظریه این است که سبکهای مشابهی از ساختمانسازی در سراسر جهان وجود دارد، مانند ساختمانهای بزرگ با گنبد، یا قلعههای ستارهای .. همچنین بسیاری از عکسها از آغاز قرن بیستم به نظر میرسد که خیابانهای شهری متروک را در بسیاری از پایتختهای جهان نشان میدهند. وقتی مردم در عکسها ظاهر میشوند، تضاد قابل توجهی بین اسبها و گارینشینان کمتکنولوژیک در خیابانهای گلآلود و سازههای سنگی بسیار پرآذین و استادانهای که بر فراز ساکنان شهرها بر فراز برج بلند شدهاند مشاهده میشود.[۲]