زبان بنگالی از ریشهزبانهای هندوآریایی است و خط ویژه خود را دارد. اززبان انگلیسی نیز در آموزش عالی و دادگستری استفاده زیادی میشود و طبقه متوسط و بالا از آن به عنوان زبان دوم استفاده میکنند. ۹۸ درصد از مردم این کشوربنگال هستند.
این کشور که پیش از اینپاکستان شرقی نام داشت، در پیجنگ استقلال بنگلادش، در تاریخ ۲۶ مارس ۱۹۷۱، به کمک هند، از پاکستان غربی (پاکستان امروزی) جدا شده و کشوری مستقل شد.
۹۱٫۰۴ درصد از مردم بنگلادش مسلمان و اکثریت آنها سنیمذهب هستند. ۷٫۹۵ درصد از بنگلادشیها نیز پیروآیین هندو هستند.
بنگلادش هشتمین کشور پرجمعیت جهان و از پرتراکمترین کشورها از نظر جمعیت است. بنگلادش بر روی زمینهای حاصلخیزدلتای رود گَنگ واقع شده و در معرض آسیب سیلها وچرخندهای سالانه قرار دارد.
بنگلادش از نظرجغرافیای سیاسی در محاصره کامل هند قرار دارد و به دلیل واقع بودن درشبهقاره هند شدیداً تحت تأثیر آن است. مهمترین روابط را در نظام بینالمللی با هند دارد و هر آن احتمال ادغام آن با هند بهعنوان ایالت بنگال شرقی (۳۰ اُمین ایالت هندوستان) وجود دارد.[نیازمند منبع] بخش کوچکی از مرزهای زمینی این کشور نیز در اشتراک بامیانمار است.
بنگلادش در موسیقی، معماری و مجسمهسازی و نقاشی پیشینهای غنی دارد. ادبیات بنگالی از زبان و ادبیات فارسی تأثیر بسیاری گرفته است.[۷]
بنگلادش کشوری بسیار فقیر[۸] با درآمد ناخالص سرانه سالانه ۴۵۵۰ دلار میباشد که البته این رقم رو به افزایش است.[۹] این کشور نیز ازکشورهای کمتر توسعهیافته بهشمار میرود.[۱۰]
این کشور با هندوستان ۴٬۱۴۲ کیلومتر و با میانمار ۲۷۱ کیلومتر مرز مشترک دارد و همچنین دارای خط ساحلی به طول ۵۸۰ کیلومتر است.[۱۱]
کشور بنگلادش در جنوب قاره آسیا و در شبه قاره هند قرار گرفته است. این کشور از شمال و شرق و غرب به هندوستان و قسمتی از جنوب شرقی به کشور برمه محدود بوده و در قسمت جنوبی آن خلیج بنگال قرار دارد.
پایتخت این کشور شهرداکا با ۱۲ میلیون نفر جمعیت است.مساحت بنگلادش ۱۴۷٬۵۷۰ کیلومتر مربع و جمعیت آن ۱۶۴ میلیون نفر است که به نسبت وسعت تراکم جمعیت بسیار زیاد است.از شهرهای مهم بنگلادش میتوان به چیتاگونگ ۳٬۹۲۰٬۰۰۰ نفر، خولنا ۱٬۳۴۹٬۰۰۰ نفر و راجشاهی ۷۰۰٬۰۰۰ نفر اشاره کرد.
بنگلادش به دو منطقه طبیعی تقسیم میشود: جلگه آبرفتی وسیعی که ۹۰٪ کشور را تشکیل میدهد و دوسوم بخش شرقی جلگه دلتایی براهماپوترا ـ گنگ، بزرگترین دلتای جهان، است و از خلیج بنگال به طرف شمال امتداد مییابد؛ و منطقه دوم منطقه تپههای چتاگانگ که در گوشه جنوب شرقی کشور قرار دارد و حدود یک ششم سرزمین را در برمیگیرد.
این کشور از نظر طبیعی در جلگهٔ هموار بنگال قرار دارد. نزدیکی این کشور به خطاستوا موجب وجود بارانهای موسمی شده است و نیز دارای رودخانههای بسیاری میباشد که نقش مهمی را در اقتصاد این کشور بر عهده دارند. از نظر آب و هوایی، بنگلادش دارای آب و هوای گرم و مرطوب است و به سبب واقع شدن در کنار خلیج بنگال و اقیانوس هند تابستانها این کشور به شدت در مقابل سیلهای ناشی از جریانهای موسمیاقیانوس هند آسیبپذیر است و سالانه صدها نفر قربانی این بارانهای موسمی میشوند.
رودهای گنگ، براهماپوترا (جمونا)، میگهنا و پدما مهمترین رودهای بنگلادشاند و این کشور را آبیاری میکنند. رودهایگنگ وبراهماپوترا که از کوههایهیمالیا سرچشمه گرفته و بهخلیج بنگال میریزند. رود گنگ و رودهایی که به آن میریزد، ناحیه وسیعی از جنوب غربی بنگلادش را در برمیگیرد. سرچشمه هیچیک از رودهای بنگلادش در داخل این سرزمین قرار ندارد، ازینرو بنگلادش بر جریان رودهایی که سرزمین آن را آبیاری میکند نظارت کامل ندارد؛ برای نمونه، ساخت سدی بر بالای رود گنگ در ایالتبنگال غربی هند، موجب تغییر مسیر مقادیر قابل ملاحظهای آب به نفع این ایالت شده است.[۷]
رودخانههای پرشمار، مهمترین چشمانداز طبیعی بنگلادش است و بهطور چشمگیری بر سبک زندگی مردم آنجا تأثیر گذاشته است. این رودها زمینهای گستردهای را آبیاری کرده و نوعی سامانه ترابری مناسب و ارزان به وجود آوردهاند. تهنشینی رسوباتآبرُفتی این رودها باعث غنای خاک کشاورزی میشود و ذخایر بزرگ ماهی آنها، منبع غذایی مهمی برای ساکنان این کشور است. با اینهمه، به سبب تغییرات پیوسته و بعضاً سریع در مسیر این رودها و طغیان آنها، خسارت زیادی متوجه بنگلادش میشود.[۷]
به هر صورت، سرزمین بنگلادش بسیار حاصلخیز بوده و امکان زندگی را برای جمعیت بزرگی فراهم نموده است. قسمتهای جنوب شرقی این کشور، از جنگلهایخیزران پوشیده شده است.
کشاورزی بنگلادش متکی به بارانهای موسمی است. ۸۲ درصد جمعیت بنگلادش به کشاورزی مشغول هستند[نیازمند منبع] وبرنج وکنف از محصولات آنان است. به تازگی، در اعماقخلیج بنگال منابع گاز طبیعی، کشف شده است. این کشور فاقد منابع معدنی و ذخایر زیرزمینی قابل توجه است.
حزب ملیگرای بنگلادش (BNP) در دهه ۱۹۸۰ با ائتلاف با هفت حزب سیاسی دیگر، جنبش گستردهای را علیه دولت نظامی ژنرال حسین محمد ارشاد آغاز کرد. این ائتلاف که به «ائتلاف هفتحزبی» معروف شد، در نهایت در سال ۱۹۸۳ موفق شد ارشاد را به برگزاری انتخابات آزاد در سال ۱۹۸۶ وادار کند.
در پی این تحولات، خالده ضیا، همسر ژنرالضیاءالرحمن رئیسجمهور پیشین بنگلادش، رهبری حزب ملیگرای بنگلادش را بر عهده گرفت. او در انتخابات فوریه ۱۹۹۱ با ائتلافی از احزاب مختلف، اکثریت کرسیهای پارلمان را به دست آورد و در ۲۰ مارس ۱۹۹۱ به عنوان نخستوزیر سوگند یاد کرد.
در انتخابات اکتبر ۲۰۰۱، حزب ملیگرای بنگلادش با ائتلاف با احزاب اسلامگرا، برای سومین بار به پیروزی دست یافت.
در فوریه ۲۰۰۹، نیروهای شبهنظامی بنگلادش دست به شورش زدند که به «شورش نیروهای مرزبانی بنگلادش» معروف شد. در این شورش، بیش از ۷۰ نفر کشته شدند.
در آگوست ۲۰۲۴،خالده ضیا از حبس خانگی آزاد شد. او در سال ۲۰۱۸ به اتهام فساد مالی به ۱۷ سال زندان محکوم شده بود.
در ژانویه ۲۰۲۴، در پیاعتراضات گسترده دانشجویی،شیخ حسینه، نخستوزیر وقت، از قدرت کنارهگیری کرد و به هند پناه برد. حزب عوامی لیگ تحت رهبری او از فعالیتهای سیاسی منع شده است. در حال حاضر، دولت موقت به رهبریمحمد یونس، برنده جایزه صلح نوبل، مسئولیت امور کشور را بر عهده دارد. انتخابات عمومی در آوریل ۲۰۲۶ برگزار خواهد شد.
۹۸٪ نژاد این کشور را بنگالیها تشکیل میدهند. دین ۸۹٫۷ درصد مردم بنگلادش مسلمان است که اکثریت آنها را اهل تسنن تشکیل میدهند. ۹٫۲ درصد از بنگلادشیها نیز پیرو آیینهندو است. زبان رسمی بنگلادش، بنگالی است، زبان انگلیسی هم اگرچه رسمی نیست ولی به عنوان زبان دوم شناخته میشود،
طبق آخرین گزارشها از بانک توسعه آسیایی، ۹۵ درصد از زنان در بنگلادش زیرخط فقر زندگی میکنند و با شرایط دشواری روبرو هستند.[۱۲]
براساس برآورد انجام شده، بیش از ۷۷ میلیون نفر از مردم بنگلادش یعنی حدود نیمی از جمعیت این کشور، از دهه ۷۰ میلادی و در پی حفر چاههایی که امکان استفاده از منابع آب زیرزمینی را میدهد، در معرض سمآرسنیک قرار گرفتهاند.[۱۳]
دین اصلی و عمده مردم در بنگلادش اسلام اهل سنت است اما تعداد شیعیان در این کشور حدود ۱٫۵ میلیون نفر هستندبنگلادش برخلاف برخی کشورها که دین اسلام از طریق درگیری و جنگ وارد شد؛ از طریق تجار و طریقت و پذیرش خود مردم صورت گرفتاز آنجا که اسلام از نظر تاریخی توسط صوفیان به بنگلادش آوردهشد پیروان طریقتهای صوفی همچوندیوبندی،اهل حدیث (که از فرقه حنفی هستند) نیز در این کشور حضور درخور توجهی دارند
بنگلادش دومین صادرکنندهپوشاک جهان است.[۱۴] کارمزد پایین کارگران، این کشور را به یکی از قطبهای مورد توجه مارکهای شناختهشده جهانی تبدیل کرده است.[۱۴]
یکای پول بنگلادشتاکا بنگلادش با یکای جزء پَیسه است. این کشور از اعضای کشورهای همسود (مشترکالمنافع) است،
بنگلادش با جمعیتی سریعاً در حال رشد یکی از فقیرترین کشورهاست و به کمک خارجی شدیداً وابسته است. کشاورزی و دامداری بیش از ۷۰٪ جمعیت را به خود اختصاص میدهد. برنج در بیش از سه چهارم زمین قابل کشت تولید میشود. با وجود حاصلخیزی زمین، محصول اغلب با سیل و طوفان از بین میرود. در ۱۹۹۲ طرحی بزرگ با عنوان طرح مهار سیل آغاز شد، که طبق آن مسیر رودخانهها تغییر کرده و دیواره آنها مرتفع خواهد شد. کشت تجاری عمده کشور چای و کنف است که بنگلادش ۹۰٪ تولید جهانی کنف را در دست دارد. صنایع معدنی کم است ولی ذخایر گاز طبیعی وجود دارد.[نیازمند منبع]
هماکنون بنگلادش دارای رشد اقتصادی بسیار بالایی است که باعث ارزش بیشتر واحد پول کشور و توسعه زیرساختهای اقتصادی در بخشهایی نظیر کشاورزی و کارخانههای تولیدی شده است.
ورزش در بنگلادش توسعهٔ زیادی نیافته است. اما وجود استعدادهای خوب و کافی مشخص است. علاقه مردم بنگلادش بهکریکت زیاد است و امروزتیم ملی کریکت بنگلادش یکی از تیمهای خوب در جهان است.
در دهه هشتاد میلادی فوتبال ضعیف بنگلادش توسطناصر حجازی بازیکن و مربی ایرانی به شکلی عجیب پیشرفت کرد. حجازی توانست تیممحمدان بنگلادش را که تیم گمنامی در آسیا بود به سطح اول این قاره برساند.
شکستپرسپولیس تهران و حذف از رقابتهای آسیا توسط همین تیم صورت گرفت. حجازی بعد از مدتی همزمان مربی گری محمدان وتیم ملی فوتبال بنگلادش را بر عهده داشت.
دلتای بنگلادش آبشارها و کشتزارهای چای و طبیعتی سرسبز دارد. سواحل کاکس در ۱۵۰ کیلومتری بندرچیتاگونگ و بازار آن و باغ وحش داکا از مناطق دیدنی آن کشور بهشمار میرود.
در شهر داکا،ریکشا (سه چرخههایی که توسط انسان یا موتور حرکت میکنند) از معروفترین وسایل نقلیه به حساب میآمد، اما در سال ۲۰۰۲ دولت استفاده از این وسیله نقلیه را در بسیاری از شهرها ممنوع کرد. از آن زمان به بعد تنها وسیله حمل و نقل اتوبوسهای خصوصی و عمومی برای رفتوآمد جمعیت هفت میلیونی این شهر است.[۱۲]