| بخش لاریجان | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کلی | |
| کشور |  ایران |
| استان | مازندران |
| شهرستان | آمل |
| مرکز بخش | گزنک |
| شهرها | گزنک،رینه |
| مردم | |
| جمعیت | ۸،۷۲۱ نفر |
لاریجان یکی از بخش‌هایشهرستان آمل دراستان مازندرانایران است[۱] این بخش جنوبی‌ترین ناحیهاستان مازندران است و در دامنه‌های شمالی رشته کوهالبرز قرار گرفته‌است.کوه دماوند در لاریجان قرار داشته و راه‌های صعود به آن در لاریجان جای دارد. مردم لاریجان ازقومیت طبری هستند[۲] و بهزبان مازندرانی سخن می‌گویند.[۳] لاریجان یکی از منطقه‌های تاریخی و باستانیایران است که جاذبه‌های طبیعی تاریخی زیادی در خود جای داده‌است. این منطقه دارای روستاهای کوهستانی، دشت‌ها و مراتع زیادی می‌باشد. در حال حاضر به دلیل وجودرودخانه هراز که از قله دماوند سرچشمه می‌گیرد بهترین و باکیفیت‌ترین ماهیقزل‌آلاخاورمیانه در این منطقه پرورش داده می‌شود. این منطقه یکی از مناطق اسطورهٔ ایران نیز می‌باشد.
بخش لاریجان دارای دو شهررِینه،گزنک به مرکزیت گزنک است که دارای ۷۳ روستا و آبادی است و از دو دهستانبالا لاریجان وپائین لاریجان تشکیل شده‌است.
کوهدماوند، کوهی در شمال ایران است که بلندترینکوه ایران و بلندترین قلهٔآتشفشانیِ آسیاست. دماوند دومین کوه بلندفلات ایران وخاورمیانه است. دماوند در پارهٔ مرکزیرشته‌کوه البرز در جنوبدریای خزر جای دارد. بر اساس تقسیمات کشوری، این کوه در بخش لاریجان آمل در استان مازندران قرار دارد. این کوه در سی‌ام تیرماه سال ۱۳۸۷ به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست آثار ملّی ایران ثبت شده و از سال ۱۳۸۱ به عنوان «اثر طبیعی ملّی» در شمار مناطق چهارگانهٔ ارزشمند از نظر حفاظت محیط زیست قرار گرفته‌است و امروزه تلاش دوستداران محیط زیست و سازمان محیط زیست کشور بر این است تا این کوه بلند در آثار طبیعی جهان،یونسکو ثبت شود.
.jpg)
استان مازندران پیش ازاسلامتپورستان (بهپهلوی:
) نامیده می‌شد که برگرفته از نامقوم تپوری (بهیونانی: Τάπυροι) می‌باشد که پس از اسلامقوم طبری نام گرفتند و سرزمینشانطبرستان نامیده شد.[۶][۷][۸]
به گفتهواسیلی بارتلدتپوری‌ها در قسمت جنوب شرقی ولایت سکونت داشتند و در قید اطاعت هخامنشیان درآمده بودند و آماردها مغلوباسکندر مقدونی و بعد مغلوب اشکانیان شدند و اشکانیان در قرن دوم ق. م آنها را در حوالی ری سکونت دادند و اراضی سابق آماردها به تصرف تپوری‌ها درآمد و بطلمیوس در شرح دیلم یعنی قسمت شرقی گیلان در ساحل بحر خزر فقط ازتپوری‌ها نام می‌برد.[۹] به گفتهمجتبی مینوی قوم آمارد وقوم تپوری در سرزمینمازندران می‌زیستند و تپوری‌ها در ناحیه کوهستانی مازندران و آماردها در ناحیه جلگه‌ای مازندران سکونت داشتند. در سال ۱۷۶ ق. مفرهاد اول اشکانی قوم آمارد را به ناحیه خوار کوچاند و تپوری‌ها تمام ناحیه مازندران را فرو گرفتند و تمام ولایت به اسم ایشان تپورستان نامیده شد.[۱۰] شهرهای آمل، چالوس، کلار، سعیدآباد و رویان جزئی از سرزمینقوم تپوری بودند.[۱۱]
ویلیام اسمیت درفرهنگ لغت جغرافیای یونان و روم می‌نویسد: تپورها قومی بودند که محل سکونت آنها در دوره‌های مختلف تاریخ به نظر می‌رسد در امتداد فضای وسیعی از کشور ازارمنستان به سمت شرق تا آمودریا گسترش یافته بود.استرابون آنها را در کنار دروازه‌های کاسپین و ری، در پارت و بین دربیک و اسرم هیرکانی و همراه باآماردی‌ها و سایر مردم در امتداد سواحل جنوبیدریای مازندران قرار می‌دهد که آخرین دیدگاه یعنی سکونت در امتداد سواحل جنوبیدریای مازندران مطابق نظرکوینت کورس ودیونیسوس وپلینی هم می‌باشد.بطلمیوس در جایی آنها را در زمره اقوامسرزمین ماد به حساب می‌آورد و در جایی دیگر آنها را بهمارگیانا نسبت می‌دهد. تپوری‌هایی که درپلینی وکوینت کورس به آنها اشاره می‌کند شکی در آن نیست که ناحیه کنونیطبرستان نام خود را از آنها گرفته‌است.آلیان توصیف عجیبی از تپوری‌هایی که در ماد زندگی می‌کردند ارائه می‌دهد.[۱۲]
مورخان اسلامی لاریجان را لارز نوشته‌اند که معرب واژه طبری لارج می‌باشد.ابن فقیه همدانی لارز را بخشی ازرویان ذکر نموده‌است که درطبرستان واقع شده بود.ابن فقیه همدانی می‌نویسد: رویان از کوره‌های طبرستان است و از شهرهای رویان: چالوس، لارز، شرز و بذشوارجر است.[۱۳] به گفته به اعتقاد محققین لاریجان یا لارجان در اصل لای ریژان یا لای ریزان بود؛ به معنی جایی که «لای» یا «رسوب» از آن ریزش دارد و از سه جز «لای»، «ریز» و «ان» ساخته شده‌است. جز لای همان رسوب و ریز از مصدر ریزش و ریختن و ان علامت نسبت و قید مکان هست. همچنین لار در زبان طبری به معنای خوش آب و هوا می‌باشد. بنابر روایت دیگر، لاریجان، از دو جز «لارج» و «ان» ترکیب شده‌است. لارج شکل دیگری از لاریک است که در زبان طبری لاری می‌گویند. طاهرا پس از ویرانی دهکده‌های قصران و درهٔ لار، معروف به «لار رستمدار»، مردم آن نواحی به نواحی گرم تر در کنار رودخانهٔ هراز آمده‌اند و حتی نقل شده‌است که بر اثر سرما و طوفان شدید، که در شده‌های گذشته در منطقهٔ لار ورستمدار اتفاق افتاده، شماری از ساکنان معدوم شده‌اند و عده ای که جان سالم به در برده‌اند از ترس سرما به مناطق به مناطق جنوبی کشور، یعنی لار فارس مهاجرت نموده و منطقهٔ آباد شده را به نام اجداد خود به ناملار دراستان فارس نام گذاری نمودند.تاریخ نویسان عهد قدیم مطالبی دربارهٔ لاریجان، از نظر سیاسی، اجتماعی و جغرافیاییی بیان کرده‌اند. از جمله لاریجان یک از قدیمی‌ترین نواحی طبرستان است که قریه ورکه محل تولدفریدون و زندانی شدن ضحاک در آن واقع شده‌است. ابن اسفندیار (مورخ قرن ششم) در تاریخ طبرستان، فریدون را اهل روستای ورک لاریجان معرفی می‌کند.[۱۴] ناحیه ای به نام وَرِن دردهستان هرازپی جنوبیشهرستان آمل قرار دارد.[۱۵]
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت بخش لاریجان شهرستان آمل در سال ۱۳۸۵ برابر با ۸۷۲۱ نفر بوده‌است.[۱۶] مردم لاریجان به زبانمازندرانی صحبت می‌کنند.[۱۷]
تقریباً در همه نقاط لاریجان چشمه و رودخانه‌های فراوانی وجود دارد که در نواحی کوهستانی در فصل زمستان و اوایل بهار پرآب و در تابستان کم‌آب و گاهی خشک است. از دیگر منابع آب این منطقه دریاچه‌های کوچک محلی است که به هنگام طغیان رودها در قسمت‌هایی که سطح آب‌های زیرزمینی بالا است به وجود می‌آید و برای کشاورزی، صید و شکار مورد استفاده قرار می‌گیرد. رودی که از جنوب به شمال جریان دارد رود هراز است که به دریای مازندران می‌ریزد. نوع دیگر ذخایر آبی که در آن ماهی پرورش می‌یابد و از جاذبه‌های گردشگری استان است. در لاریجان چشمه‌های آب معدنی فراوانی یافت می‌شود که خاصیت درمانی دارد و در معالجه امراض پوستی، مفصلی، عصبی و گوارشی موثرند که چشمه‌های (آب اسک) (آبگرم لاریجان) و (استراباکو) حمام‌های آب معدنی (گوگردی) از آن جمله‌اند. چشمه‌های آبگرم در سراسر ایران و به ویژه در دامنة کوه‌های البرز و زاگرس پراکنده‌اند و بسیاری از آبادیها به علت داشتن این‌گونه چشمه‌ها، شهرت و اهمیت یافته و آبگرم نام گرفته‌اند. برخی از این آبها به علت دربرداشتن پاره‌ای مواد شیمیایی، دارای رنگ، بو یا مزه خاصی می‌شوند. برخی ترکیبات گوگرد (سولفور و سولفات) به آب رنگ شیری یا آبی می‌دهند و آبی که هیدروژن سولفوره داشته باشد، بوی تخم‌مرغ فاسد دارد. آبگرمهای دارای ترکیبات آهن، رنگ سرخ یا اُخرایی و مزه گس دارند. نمکهای دیگر، مانند کلرور سدیم (نمک طعام) و یدور سدیم، آب را شور یا تلخ می‌سازند.
روستاهای نوسر، پردمه، بایجان، بوالقلم، هفت تن،آب اسک،نمارستاق،شاهاندشت، هاره، لاسم، نیاک، نوا، ناندل، آب گرم، گزانه، کهرود و پلور از روستاهای دیدنی مناطق ییلاقی و قشلاقی این بخش هستند.
لاریجان از نظر محصولات کوهستانی و درختی غنی می‌باشد که مهمترین محصولات آن عبارت‌اند از: گیلاس، گردو، هلو، زردآلو، ولیگ، تمشک، آلبالو، انجیر، به و گلابی.
|شابک= را بررسی کنید: checksum (کمک).| مرکز |     .jpg) | |
|---|---|---|
| شهرستان‌ها | ||
| شهرها |
| |
| دیدنی‌ها |
| |
