| باسمنج واسمش | |
|---|---|
 | |
| کشور |  ایران |
| استان | آذربایجان شرقی |
| شهرستان | تبریز |
| بخش | باسمنج |
| نام(های) پیشین | «وهوسفنج»، «فهوسفنج»، «اوسبنج» و «اسفنج» |
| سال شهرشدن | ۱۳۳۶ خورشیدی |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۲٬۶۹۲ نفر (۱۳۹۵) |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع | ۱٬۷۹۱ متر |
| اطلاعات شهری | |
| ره‌آورد | خیار وقالی |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۴۱۳ |
| شناسهٔ ملی خودرو | ایران |
| کد آماری | ۱۲۱۳ |
  باسمنج | |
باسمِنْج شهری دربخش باسمنجشهرستان تبریز استان آذربایجان شرقی ایران است. با ایجاد بخش باسمنج در تاریخ ۲۷ تیر ۱۴۰۰، این شهر صاحب نهادبخشداری شده و به عنوان مرکز اداری بخش باسمنج شناخته شد.[۱][۲][۳]
باسمنج در ۱۰ کیلومتری جنوب شرق مرکز استان قرار گرفته است و با ۱۲٬۶۹۲ نفر جمعیت در سال ۱۳۹۵ خورشیدی، بیست و دومین شهر آذربایجان شرقی از نظر جمعیتی محسوب می‌شود.[۴] پیش‌تر الحاق باسمنج به تبریز مطرح شده بود و در همین راستا جادهٔ مواصلاتی این شهر و مرکز استان تعریض گردید و شهرک آینده دارخاوران، در این جاده قرار دارد.[۵][۶]شورای اسلامی تبریز نیز این طرح را تصویب کرده و آن را جهت اجرا به فرمانداری این شهرستان ارسال کرده بود.[۷] اما با ارتقای باسمنج به مرکزیت بخش، الحاق آن به تبریز منتفی شد.[۵]
شکل اصلی نام این محل، وهوسپنگ بوده است و «وُهو سپَنگهه» در زبان‌های ایرانی باستان به معنی «آسایشگاه خوب» است. از قرن هشتم به بعد، نام این روستا به‌صورت‌های «وهوسفنج»، «فهوسفنج»، «اوسبنج» و «اسفنج» در بعضی متون دیده می‌شود.[۸] باسمنج هم تغییریافته همین نام است.
به نوشتهٔرشیدالدین فضل‌الله در دورهٔ او، قریهٔاوسبنج مشهور بهترک‌دیه از دیه‌های ناحیهٔ مهران‌رود شمرده می‌شد و حدودش متصل به شارع خراسان و به اراضی زرنق و شادباد علیا و شارع قریهٔ مرده‌ناب و فتح‌آباد بود.[۹] در یکی از قباله‌های مربوط به سال ۹۸۷ هجری از همنام آن -مزرعه یا دهاُسفنج- در ناحیهٔ بروانان (بخش ترکمانچای) نام برده‌شده است.[۱۰] در منابع تاریخی دورهٔصفویان نیز نام فهوسفنج آمده است. به نوشتهٔ اسکندرمنشی در سال ۹۸۹ هجری،شاه محمد خدابنده از سعیدآباد کوچ کرد و وارد فهوسفنج شد.[۱۱]
در زمان سلطان محمد خدابنده در جنگ میانقزلباش‌ها و سپاهیانامپراتوری عثمانی در کنار رود فهوسفنج، عثمانی‌ها شکست خوردند و عقب‌نشینی کردند.[۱۲]شاه عباس یکم که در سال ۹۹۸ هجری بر اثر صلح با عثمانی، قسمت‌هایی ازآذربایجان وشیروان و بنادردریای خزر وکردستان ولرستان (متصرفات عثمانی‌ها در فاصلهٔ سال‌های ۹۸۵ و ۹۹۸ هجری) را به آن دولت واگذار کرده بود، در سال ۱۰۱۲ هجری برای بازپس‌گیری آذربایجان از عثمانی‌ها، پیش از ورود به تبریز و پس از اقامت در کاروانسرای شبلی، وارد فهوسفنج شد.[۱۳] در سال ۱۰۲۷ هجری، قوای عثمانی به سرداری خلیل پاشا، شهر تبریز و در پی آن قریهٔ فهوسفنج را تسخیر نمودند.[۱۴]
در جنگ‌های ایران وروس در زمانفتحعلی‌شاه قاجار، قشون روس پیش از معاهدهٔترکمانچای باسمنج را تصرف کرند؛ ولی پس از مدتی عقب نشست. به نوشتهٔاعتمادالسلطنه در ۱۹ شوال سال ۱۲۶۴ هجری،ناصرالدین‌شاه قاجار با اردویی مرکب از ۱۰ هزار نفر از تبریز بیرون آمد و وارد باسمنج شد[۱۵] و در سفر بهاروپا (از راه میانه - باسمنج) وارد تبریز شد.[۱۶]
به نوشتهٔ عبدالعلی ادیب‌الملک در دورهٔ ناصری، باسمنج یک حمام و دو مسجد و هفت خانوار رعیت و ده دکان داشت و مالیات دیوانی آن به ۱۶۰ تومان می‌رسید.[۱۷] باسمنج در جریان جنگ‌های انقلابمشروطیت و لشکرکشی قوای دولتی به‌آذربایجان، به لحاظ موضع سوق‌الجیشی، مدتی مقر حکم‌فرماییعین‌الدوله بود و میان قوایستارخان و قشون دولتی، بارها در آن‌جا زدوخورد روی داد. این شهر بعدها مرکز بلوک مهران‌رود شد[۱۸] و جادهٔ تبریز-بستان‌آباد از وسط آن می‌گذشت.
مسجد 《امین آباد》از آثار باقی مانده از دوران حکومتآق قویونلو‌ها در این شهر است که در شهریور ماه سال ۱۳۹۸ بازسازی و مرمت شد.
 | برایتأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. لطفاً با توجه بهشیوهٔ ویکی‌پدیا برای ارجاع به منابع، با ارائهٔمنابع معتبر بهبهبود این مقاله کمک کنید. مطالب بی‌منبع را می‌توان به چالش کشید و حذف کرد. یافتن منابع: "باسمنج" – اخبار ·روزنامه‌ها ·کتاب‌ها ·آکادمیک ·جی‌استور (چگونگی و زمان حذف پیام این الگو را بدانید) |
در گذشته،کشاورزی ودامداری از کارهای پررونق و سودآور مردم این شهر محسوب می‌شد که در ۳۰ سال اخیر، به علت تأمین آب مشروب شهر تبریز از سفره‌های زیرزمینی منطقهٔ باسمنج، این مشاغل رونق خود را از دست داده‌اند. امروزه عدهٔ کثیری از اهالی این شهر، در کارخانجات صنعتی شهر تبریز فعال هستند و کارهای قدیمی از رونق افتاده‌اند. مردم شهر باسمنجشیعه هستند و در مراسمات عزاداری به خوبی ارادت خود را به امامان نشان می‌دهند. شبیه خوانی روز عاشورا در این شهر از استقبال مردم تبریز بهرمند می‌شود. کشتی‌گیر معروفپرویز هادی متولد این شهر می‌باشد.
به خاطر سرسبزی و وجود چشم‌اندازهای طبیعی در کناره‌های رودخانهٔ مهران‌رود، در محور باسمنج به روستایسفیده‌خوان و آب و هوای مناسب و همچنین نزدیک‌بودن این شهر به مرکز استان، در سال‌های اخیر این منطقه از نظر گردشگری اهمیت خاصی پیدا کرده است؛ به طوری که در چند سال گذشته ساخت و ساز ویلاها و سایر مکان‌های تفریحی در کناره‌های رودخانهٔ مهران‌رود چند برابر شده است.
به منظور اسکان سرریز جمعیت تبریز و تصمیم مسئولان امر برای احداث شهرک‌های مسکونی از جمله شهرک‌های آذران،خاوران و مهران‌شهر در مابین حوزهٔ استحفاظی شهرداری‌های تبریز و باسمنج، بر اهمیت این شهر افزوده شده است. چرا که با شروع ساخت و ساز در این ۳ شهرک، شهر باسمنج به مرکزاستان آذربایجان شرقی متصل خواهد شد و به‌عنوان یکی از مناطق شهرداری تبریز شناخته خواهد شد. ولی به‌دلیل برخی مشکلات، از جمله طرح تبدیل شهر باسمنج به مرکز بخش، مجوز ساخت و ساز در این شهرک‌های ۳گانه از سوی مقامات استانی و کشوری صادر نمی‌شود.
قبل از احداث جادهٔ جدید تبریز -تهران، راه پایتخت از داخل این شهر می‌گذشت که رونق خوبی هم به شهر داده بود. اما مردم آن زمان باسمنج اجازه عبور جاده را ازشهرباسمنج ندادندکه خود دلیل اصلی پیشرفت نکردن باسمنج می‌باشد. و پس از راه‌اندازی جادهٔ جدید اززمینهای کرکج، شهر باسمنج از توسعه مطلوب بازمانده است. ولی با افتتاح آزادراه تبریز - زنجان - تهران که از حاشیهٔ جنوبی این شهر می‌گذرد، شهر باسمنج هیچ راه ارتباطی با اتوبان ندارد و فاقدورودی و خروجی است و برای تردد در اتوبان باید با چندین کیلومتر رانندگی از طریق خروجی پلیس راه تهران تبریز به اتوبان دسترسی پیدا کنند که از نقاط قابل تأمل و بسیار مهم است امیدواریم با تمهیدات لازم شهرداری باسمنج، این منطقه بار دیگر از رونق خوبی برخوردار شود.
خیار باسمنج از نظر طعم و مزه بهترین خیار تولید کشور محسوب می‌شود که در گذشته قسمت عمدهٔ آن بهخیارشور تبدیل می‌شد. ولی در سال‌های اخیر به علت کاهش شدید تولید، ازشهرهای دیگرمخصوصاهمدان تمامی خیارلازم رابرای تولید خیارشور تأمین می‌نمایند
خیارشور باسمنج وپنیر لیقوان از مهم‌ترین محصولات تولیدی و تجاری این بخش به‌شمار می‌رود.
|   _(14594614317).jpg) | ||||||||||||||
| مرکز | |||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخش‌ها |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
| فهرست‌ها | |||||||||||||||||||||||||||||||||
