این مقالهمی‌تواند با ترجمهٔ متن ازمقالهٔ متناظر در انگلیسی گسترش یابد. (ژوئن ۲۰۲۳)برای مشاهدهٔ دستورالعمل‌های مهم ترجمه روی [گسترش] کلیک کنید.
یک نسخهٔ ترجمه‌شده به‌صورت ماشینی از مقالهٔ انگلیسی‌ببینید.
استفاده از مترجم‌های ماشینی نظیردیپ‌ال یاترجمه‌گر گوگل نقطهٔ آغاز خوبی برای ترجمه است، اما کاربران ترجمه‌کننده باید در صورت نیاز خطاها را برطرف، و دقت ترجمه را بررسی کنند؛ و نباید تنها متن ترجمه‌شده به‌صورت ماشینی را بدون اصلاح در ویکی‌پدیای فارسی قرار داده و منتشر کنند.
متنی که غیر قابل اطمینان یا کم کیفیت به نظر می‌رسد را ترجمه نکنید. در صورت امکان صحت متن را در منابع ارائه‌شده در مقالهٔ خارجی‌زبان بررسی کنید.
شماملزم هستید با ارائهٔ یکپیوند میان‌زبانی به مقالهٔ مبدأ ترجمه،انتساب حق تکثیر را درخلاصه ویرایش به‌همراه ترجمهٔ خود ارائه دهید. یک روش برای انتساب در خلاصه ویرایش می‌تواند استفاده از این عبارت باشد
محتوای این ویرایش از مقالهٔ موجود در ویکی‌پدیای انگلیسی در [[:en:OPEC]] ترجمه شده است؛ برای انتساب، تاریخچهٔ آن مقاله را ببینید. (ابزارهایی نظیرترجمهٔ محتوا وبه ویکی‌فا خلاصه ویرایش و پیوند میان‌زبانی مناسب را به‌طور خودکار تولید می‌کنند.)
پس از ترجمه، الگوی{{صفحه ترجمه‌شده|en|OPEC}} باید بهصفحهٔ بحث افزوده شود.
در سال پایانی دهه‌ی ۱۳۳۰ بهای نفت دو بار کاهش یافت ، کشورهای نفتی برنامه‌ی توسعه‌ی اجتماعی و اقتصادی در دست داشتند و مشکلات پیش میام. اتحادیه‌ی عرب در اندیشه‌ی ایجاد سازمانی برای حفظ منافع کشورهای عربی بود.پرز آلفونسو، وزیر نفت ونزوئلا، به این نتیجه رسیده بود که کشورهای صادرکننده‌ی نفت نیاز به یک حرکت جمعی دارند چون شرکتهای نفتیْ هماهنگ عمل می‌کردند. اتحادیه‌ی عرب کنگره‌ی نفت قاهره را تشکیل داد از ایرانمنوچهر فرمانفرمائیان، مدیر شرکت ملی نفت ایران، در این جلسه شرکت داشت.[۷]
ونزوئلا در سال ۱۹۴۹ با نزدیک شدن بهایران،عراق،کویت، وعربستان سعودی، پیشنهاد تبادل نظر برای برقراری روابط نزدیک‌تر و همیشگی را در راستای بنیانگذاری سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) گام برداشت. در سپتامبر ۱۹۶۰ دولت تازه تاسیس عراق که پس از کودتای قاسم سر کار آمده بود کشورهای ایران، کویت، عربستان سعودی، و ونزوئلا را به نشستی دربغداد دعوت کرد تا در مورد کاهش قیمت مواد خام تولید شده توسط کشورهای متبوع خود به مذاکره بپردازند. ایران دکترفواد روحانی نفر دوم شرکت نفت را به این سمینار فرستاد.[۷] این کشورها با آرمان محافظت از منافع خود اقدام به بنیانگذاری سازمان واحدی موافقت کردند که به اختصار «اوپک» نامیده شد. این سازمان در راستای دفاع شرکتهای بزرگ نفتی مشهور به «هفت خواهر» پدید آمد که به دلیل در اختیار داشتن فناوری تولید نفت و تسلط بر شبکه ترابری نفت خام، از افزایش قیمت نفت جلوگیری می‌کردند و ارزش آن را به صورت مصنوعی در بازار پایین نگه می‌داشتند.
بنیانگذاری اوپک، جان تازه‌ای به همگرایی کشورهایجهان سوم و ایجاد قدرت چانه‌زنی در برابر کشورهای ثروتمند داد؛ زیرا در آن هنگام، بیشتر کشورهای جهان سوم، چیزی جزمواد خام برای صادرات نداشتند.[۸]
فؤاد روحانی ازایران نخستین دبیرکل اوپک بود. روحانی به مدت سه سال این سمت را بر عهده داشت.[۷]
اوپک در دهه نخست عمر خویش تلاش در تداوم بقا و در دهه دوم تلاش در تأثیرگذاری بر بازار نفت و اعاده حقوق کشورهای تولیدکننده داشت.
در دهه‌های اخیر شمار کشورهای صادرکننده نفت که خارج از این سازمان قرار گرفته‌اند رو به افزایش بوده و اوپک مجبور است که برای حفظ بهای نفت خام با آنها که در صدرشانروسیه قرار گرفته‌است کنار آید. با این وجود، دولت‌های عضو اوپک که سران برخی از آنها وابستگی‌های خارجی دارند با سایر اعضای این سازمان هماهنگی کامل ندارند.
اکنون اوپک با افزایش وحدت نظر اعضایش، توانسته‌است تأثیرات مثبتی در جهت جلوگیری از سقوط ناگهانی و نیز افزایش انفجاری قیمت نفت داشته باشد.
آرمان اصلی این سازمان، آنچنان که در اساسنامه بیان شده، به این شرح است: «هماهنگی و یکپارچه‌سازی سیاست‌هاینفت کشورهای عضو و تعیین بهترین راه برای تأمین منافع جمعی یا فردی آنها، طراحی شیوه‌هایی برای تضمین ثبات قیمت نفت دربازار نفت بین‌المللی به منظور از بین بردن نوسانات مضر و غیر ضروری؛ عنایت و توجه ویژه به کشورهای تولیدکننده نفت و توجه خاص به ضرورت فراهم کردن درآمد ثابت برای کشورهای تولیدکننده نفت؛ تأمین نفت کشورهای مصرف‌کننده به صورت کارآمد، مقرون به صرفه و همیشگی؛ و بازده مناسب و منصفانه برای آنهایی که در صنعت نفت سرمایه‌گذاری می‌کنند..»[۹]
این سازمان در سال‌های بعد گسترش یافت وقطر، (۱۹۶۱)،اندونزی (۱۹۶۲)،لیبی (۱۹۶۲)،امارات متحده عربی (۱۹۶۷)،الجزایر (۱۹۶۹) ،نیجریه (۱۹۷۱)،اکوادور (۱۹۷۳)،گابن (۱۹۷۵)،آنگولا (۲۰۰۷)،گینه استوایی (۲۰۱۷) وجمهوری کنگو (۲۰۱۸)به جمع کشورهای اولیه اوپک پیوستند.اگر چه عراق همچنان یکی از اعضای اوپک محسوب می‌شود، اما تولیدات نفتی این کشور از مارس ۱۹۹۸جزء سهام مورد توافق اوپک قرار نداشته‌است. تخمین و برآورداداره اطلاعات انرژی آمریکا بیانگر آن است که یازده عضو کنون اوپک تولیدکننده نزدیک به ۴۰٪ از نفت جهان هستند و نزدیک به دو سوم (۶۵٪) ذخایر نفتی شناخته شده جهان در اختیار آن‌هاست.
کشورهای عضو اوپک قریب به دوسوم ذخایر نفتی جهان را در اختیار دارند. در سال ۲۰۰۵ اوپک ۴۱٫۷٪ نفت جهان را تولید کرده در حالی است که کشورهای عضوسازمان همکاری اقتصادی و توسعه تنها ۲۳٫۸٪ واتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی ۱۴٫۸٪ از تولیدات نفت جهان را به خود اختصاص داده‌اند.[۱۰]
از آنجا که فروش نفت در جهان بر مبنای دلار آمریکا سنجیده می‌شود، تغییر ارزش دلار در برابر دیگر ارزهای رایج جهان بر تصمیم‌ها اوپک در خصوص میزان تولید نفت تأثیر می‌گذارد. برای نمونه، وقتی دلار در مقایسه با دیگر ارزهای رایج افت نسبی دارد، عایدات حاصل از نفت کشورهای عضو اوپک در برابر ارزهای دیگر کاهش می‌یابد و در نتیجه توان خرید آنها تا اندازه معتنابهی کاهش می‌یابد؛ چرا که آنها کماکان نفت خود را به دلار می‌فروشند. پس از عرضه شدنیورو، عراق اعلام کرد که می‌خواهد در ازای نفتی که می‌فروشد به جایی دلار آمریکا، یورو دریافت کند که باعث شد اوپک به فکر بازنگری در ارز فروش نفت و جایگزینی یورو به جای دلار افتد. برخی بر این باورند که این تصمیم عراق علت اصلی بروز جنگ عراق و جنگ احتمالی ایران در آینده بوده‌است. اگر اوپک ارز دریافتی در ازای فروش نفت را به یورو تغییر می‌داد، خسارات شدیدی بهاقتصاد آمریکا وارد می‌شد.
تصمیم‌های اوپک تأثیر بسیار زیادی بر قیمت نفت در جهان دارد. برای نمونه، در زمانبحران نفتی سال ۱۹۷۳ اوپک از ارسال نفت به آن دسته از کشورهای غربی که درجنگ یوم کیپور یا «جنگ اکتبر»، از اسرائیل پشتیبانی می‌کردند خودداری کرد. در آن جنگ، کشورهای غربی به پشتیبانی از اسرائیل بامصر وسوریه وارد جنگ شدند. خودداری اوپک از ارسال نفت به کشورهای غربی باعث شد قیمت نفت در بازارهای جهانی ۴ برابر افزایش بیابد. این رشد قیمت که به مدت ۵ ماه ادامه داشت، در۱۷ اکتبر۱۹۷۳ آغاز شد و در۱۸ مارس۱۹۷۴ به پایان رسید. پس از آن کشورهای عضو اوپک در۷ ژانویه۱۹۷۵ با هم موافقت کردند و قیمتنفت خام را ۱۰٪ افزایش دادند. در آن زمان، کشورهای عضو اوپک، از جمله آن کشورهایی که از قبل صنعت نفت خود را ملی کرده بودند، به اتفاق خواستار برقرارینظم نوین اقتصاد جهان با ائتلاف کشورهای اصلی تولیدکننده نفت شدند. آن کشورها که موفق شدند نخستین اجلاس اوپک را درالجزیره ترتیب دهند، خواهان قیمت ثابت و عادلانه برای کالا، یک برنامه بین‌المللی غذا وکشاورزی، انتقال فناوری از شمال به جنوب و دموکراتیک کردننظام اقتصادی بودند.
این سیاست مفید و کارگر شد و قیمت نفت خام را تا اندازه‌ای بالا برد که پیش از آن تنها یک‌بار قیمت محصولات پالایش شده به آن اندازه بالا رسیده بود. با وجود این، توانایی اوپک برای بالا بردن قیمت نفت محدودیت‌هایی نیز دارد. افزایش قیمت نفت باعث کاهش مصرف می‌شود و در نتیجه درآمد خالص سازمان کاهش می‌یابد. علاوه بر آن، افزایش بی‌اندازه قیمت نفت می‌تواند زمینه‌ساز تلاش برای تغییر نظام‌مند در رفتار کشورها، مانند استفاده از انرژی جایگزین یا بقای انرژی بیش‌ازپیش شود.
صدام حسین رئیس‌جمهور عراق از افزایش قیمت نفت اوپک پشتیبانی کرد. افزایش قیمت نفت به عراق و دیگر کشورهای عضو اوپک کمک کرد سود بدهی‌های خود را بپردازند. بالا رفتن قیمت نفت منجر به بروزجنگ خلیج فارس در سال‌های ۱۹۹۰ و ۱۹۹۱ شد. اما جدایی و دودستگی بین کشورهای عضو اوپک باجنگ ایران و عراق رقم خورد وحمله عراق به کویت باعث شد همبستگی بین آن کشورها به کمترین اندازه خود برسد. هراس و اضطراب قطع عرضه و تأمین نفت که از این درگیری‌ها ناشی شده بود، برطرف شد و قیمت نفت به شدت رو به کاهش نهاد.
پس از آنکه قیمت نفت تا ۱۰ دلار برای هر بشکه کاهش یافت، در سال ۱۹۸۸ یک سیاست مشترک و دسته جمعی با آرمان رساندن تولیدات نفتی به وضعیت پیشین آغاز شد که عده‌ای آغاز این سیاست را بههوگو چاوز، رئیس‌جمهور ونزوئلا نسبت می‌دهند. ونزوئلا در سال ۲۰۰۰ میزبان نخستین اجلاس سران کشورهای عضو اوپک در ۲۵ سال اخیر بود. در اوت ۲۰۰۴ اوپک اعلام کرد که اعضای این سازمان ظرفیت عرضه مازاد را ندارند. این اعلام به معنای آن بود که کارتل دیگر نفوذ و تأثیری بر قیمت نفت خام در بازارهای جهانی ندارد. اندونزی که تبدیل به یکی از واردکنندگان اصلی نفت شده‌است و دیگر قادر به تأمین سهمیه رسمی و تعیین شده خود نیست، به بازنگری در مورد تدوام عضویت خود در این سازمان مشغول است.
در حالی که تاکنون طرفداران حفظ سطح تولید اوپک در درون این سازمان نزدیک به اکثریت بودند اما برخی از اعضای این سازمان از افزایش سطح تولید پشتیبانی کردند. اکثریت اعضای اوپک با رد فشارهای فزاینده کشورهای غربی هر گونه افزایش تولید اوپک در حال حاضر را به صلاح ندانسته و خواهان حفظ تولید اوپک در سطح کنونی شده‌اند. ونزوئلا، الجزایر و لیبی با هر گونه افزایش تولید مخالفت کردند، اما عربستان سعودی خواهان افزایش تولید اوپک به میزان ۵۰۰ هزار بشکه در روز شد.[۱۱]
در سال ۲۰۰۷ اوپک اعلام کرد که از روز ۱٫۱۱٫۲۰۰۷ تولید خود را به میزان ۵۰۰ هزار بشکه در روز افزایش خواهد داد. افزایش تولید نفت به دلیل مقابله با اثرات منفی قیمت ۷۷ دلاری نفت بر اقتصاد جهانی و کاهش ذخایر جهانی نفت انجام شد شد و این ۵۰۰ هزار بشکه بر تولید واقعی کشورهای عضو اضافه شد. به این ترتیب تولید واقعی ده کشور غیر از عراق و آنگولا از روز ۱٫۱۱٫۲۰۰۷ به ۲/۲۷ میلیون بشکه در روز رسید.[۱۲] ولی علی‌رغم اعلام افزایش تولید اوپک بهای یک بشکه نفت خام برای نخستین‌بار از مرز ۸۱ دلار عبور کرد.[۱۳] هم‌زمان با نشستشورای امنیت (گروه ۵+۱) برای بررسی وضعیت ایران، قیمت نفت در بازارهای آمریکا با افزایش دو و نیم درصدی به نزدیک ۸۴ دلار در هر بشکه رسید.[۱۴] در آستانه فصل سرما، بهای نفت در بازارهای جهانی به رکورد کم‌سابقه ۹۳ دلار برای هر بشکه رسید و این در حالی است که قیمت این ماده خام در بازارهای خاور دور به بالای ۹۳ دلار رسید. بازارهای جهانی خود را برای افزایش بهای نفت به میزان صد دلار در هر بشکه آماده کردند.[۱۵] در آخرین روز سال ۲۰۰۷ میلادی قیمت هر بشکه نفت به بالای ۹۶ دلار آمریکا رسید، درحالی‌که در آغاز سال ۲۰۰۷ میلادی قیمت هر بشکه نفت در نزدیک ۶۰ دلار آمریکا بود.[۱۶]
به این ترتیب قیمت نفت در سال ۲۰۰۷ با افزایشی ۵۸ درصدی، بیشترین افزایش قیمت را در یک دهه گذشته داشته‌است. تنش‌های موجود در خاورمیانه، کاهش قدرت دلار آمریکا و کمبود گنجایش ظرفیت کاری پالایشگاه‌ها از عوامل مؤثر در این افزایش قیمت بوده‌است. افزایش قیمت نفت برقدرت خرید مصرف‌کنندگان در بسیاری از کشورها تأثیر محسوسی داشته. قیمت محصولات نفتی با افزایش نسبتاً چشمگیری در سال ۲۰۰۸ میلادی مواجه شد. قیمت نفت در اوایل تابستان ۲۰۰۸ به رقم بی‌سابقه ۱۴۸ دلار رسید اما در اوج گرمای تابستان ۲۰۰۸ با آشکار شدنبحران مالی ۲۰۰۷-۲۰۰۹ دراقتصاد جهانی، قیمت نفت روند نزولی گرفت و به زیر ۴۰ دلار در هر بشکه سقوط کرد.
قیمت محصولات نفتی با افزایش نسبتاً چشمگیری در سال ۲۰۱۰ میلادی مواجه شد. قیمت نفت در اوایل سال ۲۰۱۱ دوباره به رقم ۱۲۰ دلار رسید.
با افزایش تولید و صادرات نفت در دیگر کشورهای جهان، قدرت اوپک در جهان، کاهش یافت.دسامبر ۲۰۱۶ در نشست الجزایر و پس از دو سال سقوط قیمت نفت در بازارهای جهانی، سازمان کشورهای صادرکننده نفت با ۱۰ کشور دیگر تولیدکننده غیر عضو اوپک (روسیه،مکزیک،جمهوری آذربایجان،بحرین،سودان،سودان جنوبی،مالزی،قزاقستان،برونئی، وعمان) برای کاهش تولید به توافق رسید. اوپک پلاس با هدف همراهی دیگر تولیدکنندگان نفت با اوپک، در تنظیم بازار و کنترل قیمت‌ها شکل گرفته‌است.[۲۰]
↑"Comunicado Oficial" [Official Statement] (Press release)(به اسپانیایی). Metropolitan District of Quito, Ecuador: Ministry of Energy and Non-Renewable Natural Resources. 2 January 2020.Archived from the original on 7 January 2020. Retrieved6 January 2020.
↑Ulunma Angela Agoawike."OPEC in the world economy ۲۰۰۵"(PDF).opec Annual report(به انگلیسی). Organization of the Petroleum Exporting Countries Public Relations and Information Department. p. ۱۹. Retrieved8 September 2010.
↑Ulunma Angela Agoawike."OPEC in the world economy ۲۰۰۵"(PDF).opec Annual report(به انگلیسی). Organization of the Petroleum Exporting Countries Public Relations and Information Department. p. ۱۹. Retrieved8 September 2010.
↑Ulunma Angela Agoawike."OPEC in the world economy ۲۰۰۷"(PDF).opec Annual report(به انگلیسی). Organization of the Petroleum Exporting Countries Public Relations and Information Department. p. ۱۰. Retrieved8 September 2010.
↑Ulunma Angela Agoawike."OPEC in the world economy ۲۰۰۹"(PDF).opec Annual report(به انگلیسی). Organization of the Petroleum Exporting Countries Public Relations and Information Department. p. صفحهٔ ۷. Retrieved8 September 2010.
