Movatterモバイル変換

[0]ホーム
URL:

پرش به محتوا
ویکی‌پدیادانشنامهٔ آزاد
جستجو

انسان (سرده)

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

انسان
محدودهٔ زمانی: ازپلیوسن تاکنون
انسان ماهر، از نخستین اعضای جنس
رده‌بندی علمی
فرمانرو:
شاخه:
رده:
راسته:
تیره:
زیرخانواده:
تبار:
زیرتبار:
سرده:
انسان

لینه، ۱۷۵۸
گونه
یکی از چندین مدلِ پراکندگی منطقه‌ای و زمانی انواع اصلی انسان

انسان (نام علمی:Homo)سرده‌ای از خانوادهٔکپی‌های بزرگ (انسان‌سایان) است. نوعانسان خردمند (انسان امروزی) یکی از انواع اینجنس است. باور سنتی نزد دیرین‌مردم‌شناسان این بوده است که جنس انسان از تکامل جنسجنوبی‌کپی به وجود آمده است. با یافتِ سنگواره‌هایی از انسان‌سایانی دیگر — به‌طور خاصکنیامردم پَخْتْ‌رخ — این باور سنتی رقیبانی یافته‌است. ویژگی‌ی ممتاز سردهٔ انسان در مقایسه با دیگر سرده‌های تیره‌ی انسان‌سایان، گنجایش بیشتر کاسهٔ سر است. پیش‌تر ابزارسازی را هم از ویژگی‌های ممتاز می‌دانستند، ولی امروز چنین نیست. برخی از گونه‌های سردهٔ انسان از قرار زیر است:

همهٔ این گونه‌ها به جز انسان خردمند منقرض شده‌اند.

نام‌گذاری

[ویرایش]

در علوم زیستی، به ویژه درانسان‌شناسی ودیرین‌شناسی،نام عمومی تمام اعضای جنسهومو واژهٔانسان است. نام‌گذاری علمی دواسمیِ انسان خردمندHomo sapiens رالینه انجام داد (۱۷۵۸). نام‌گذاری انواع دیگر به مرور از اوایل نیمهٔ دوم سدهٔ نوزدهم انجام شد. (انسان نئاندرتالH. neanderthalensis در ۱۸۶۴، انسان راست‌قامتH. erectus در ۱۸۹۲).

به تمام انواع انسان سوای انسان خردورز،نسناس اطلاق می‌شود. با این که همه انواع نسناس‌ها منقرض شده‌اند؛ رد ژنتیکی آنها در نژادهای انسانی کشف شده‌اند.[۱]

گونهٔ متفاوت مردمان چینی

[ویرایش]

برخی چینی‌ها را برای گونهٔ دیگری از سردهٔ انسان‌ها می‌دانند و آن‌ها راHomo sinensis می‌نامند. از زمانی کهچین درپروژه ژنوم انسانی در دهه ۱۹۹۰ شرکت کرد، پیامدهای بحث پیرامون اجداد انسان پکنی هومو ارکتوس برای ناسیونالیسم پیچیده شده در اصطلاحات علمی توسط اقشار مختلف جامعه با افراطیون ملی گرایان و افکار عمومی لیبرال به خوبی درک شده است.در سال ۱۹۹۳، در پاسخ به پروژه بین‌المللی ژنوم انسانی که توسط ایالات متحده پیشگام بود، دولت چین شروع به حمایت از پروژه‌های ملی در ارتباط با تلاش‌های بین‌المللی کرد. نتیجه این تلاش علمی، نتیجه‌گیری ژنتیک‌دانان بین‌المللی را در مورد «منشأ آفریقایی» بسیار جدید همه انسان‌های مدرن یا هومو ساپینس تأیید کرد. این پیشرفت علمی با این باور دیرینه ملی گرایانه روبرو شد که «چینی‌ها» از زمان هومو ارکتوس به عنوان یک گروه انسانی مستقل در «چین» زندگی می‌کردند که توسط مرد ۷۰۰۰۰۰ ساله پکن نمایندگی می‌شد. این مقاله با بررسی کاربردهای سیاسی هنوز فراگیر از یک اجداد فرضی ماقبل تاریخ مردم و همچنین بحث و جدل ناشی از چالش علمی که بحث‌های عمومی را برانگیخته است، یک گفتمان نژادی قوی در ناسیونالیسم چینی معاصر را شناسایی کرده و آن را به یک زمینه بین‌المللی گسترده‌تر مرتبط می‌کند. .فسیل‌هایانسان پکن در دهه بیست میلادی در غاری در نزدیکی شهر پکن در چین پیدا شد. انسان پکن زیرگونه ای از انسان راست‌قامت است که حدود ۶۸۰ تا ۷۸۰ هزار سال پیش می‌زیسته است. انسان لانتیانی که آن نیز یک زیرگونه از انسان راست قامت است معمولاً به عنوان نیای مستقیم انسان پکن از آن یاد می‌شود.پس از کشف این فسیل در چین، نظریات بسیار زیادی در رابطه با ارتباط مردمان چینی با این گونه پدید آمد. به‌طور کلی از آن پس این زیرگونه که شاخهٔ دیگری از انسان راست قامت بود به عنوان نیاکان این اقوام در نظر گرفته شد. یکی دیگر از استدلالات این افراد این است که بسیاری از ابزارها و آلاتی که توسط باستان شناسان در چین یافت شده بسیار قدیمی تر و بدوی تر از یافته‌های مربوط به انسان‌های «homo sapiens» است که نشان می‌دهد این نیاکان چینی به اندازه انسان‌های بعدی باهوش نبوده و مهارت کمتری در ساخت ابزار و وسایل داشته‌اند. البته تمامی آزمایش‌ها ژنتیکی نشان داده که چینی‌ها نیز از یک منشأ مشترک با بقیه انسان‌های روی زمین به دنیا آمده‌اند. برخی نیز عدم وجود ابزارهای سنگی در میان چینی‌ها را به این موضوع نسبت می‌دهند که در آن دوران چینی‌ها بیشتر ابزار آلات خود را با استفاده از چوب بامبو می‌ساخته‌اند.[۲][۳][۴]

درخت تبارزایی

[ویرایش]
کپی (جانور)
 

میمون درازدست (gibbons)

 
انسانیان
 

پونگینه (orangutans)

 
انسان‌ساییان
 

گوریل‌تباران (gorillas)

 
انسان‌تباران
 

شامپانزه (chimpanzees)

 
 

جنوبی‌کپی‌آسا (incl.جنوبی‌کپی,کنیامردم پخت‌رخ,پرامردم,انسان (سرده))

 
(۷٫۸)
(۸٫۸)
(۱۵٫۷)
(20.4 Mya)
جنوبی‌کپی‌آسا
 

†آردی‌کپی

 
جنوبی‌کپی انامی
 

†جنوبی‌کپی انامی (†۳٫۸)

 
 
 

†جنوبی‌کپی عفاری

 
 
 

†جنوبی‌کپی گارهی

 
 
 

جنوبی‌کپی دیرمدا (†۳٫۴)

 
 
 

کنیامردم پخت‌رخ (†۳٫۳)

 
 
 
 

جنوبی‌کپی آفریقایی (†۲٫۱)

 
 

پرامردم (†۱٫۲)

 
 
Homo
 

انسان ماهر (†1.5)

 
 

انسان رودولفی (†1.9)

 
انسان راست‌قامت
 

انسان کارورز (†1.4)

 
 
 

انسان راست‌قامت (†)

 
 

انسان راست‌قامت ((†)0.03)

 
 

مردمان غار رد دیر ((†)۰٫۰۱)

 
(۱٫۲)
 

انسان پیشگام (†۰٫۸)

 
انسان هایدلبرگی
انسان هایدلبرگی ((†)۰٫۲)
 

نئاندرتال ((†)0.05)

 
 

انسان‌تبار دنیسووا ((†)۰٫۰۵)

 
(۰٫۳)
 

انسان خردمند

 
(۰٫۷۴)
 
 
(۱٫۹)
 

جنوبی‌کپی سدیبا (†۲٫۰)

 
 

انسان فلورسی (†۰٫۰۵)

 
(۳٫۴)
 
 
 
 
 
(۳٫۹)
(7.3 Mya)

فهرست

[ویرایش]
جدول مقایسه شجره «همو».
دودمانمحدوده زمانی
(سال)		زیستگاهقد بالغتوده بالغاندازه مغز
(سانتیمتر3)		فهرست سنگواره‌های مشهور انسانکشف/
انتشار
نام
انسان ماهر
membership inHomo uncertain		۲٬۱۰۰–۱٬۵۰۰[الف][ب]تنگ الدوای۱۱۰–۱۴۰ سانتیمتر (3 ft 7 in – 4 ft 7 in)۳۳–۵۵ کیلوگرم (۷۳–۱۲۱ پوند)۵۱۰–۶۶۰انسان ماهر۱۹۶۰
۱۹۶۴
انسان رودولفی
membership inHomo uncertain		۱٬۹۰۰کنیا۷۰۰۲ سایت۱۹۷۲
۱۹۸۶
انسان گاتنگی
also classified asH. habilis		۱٬۹۰۰–۶۰۰استرک‌فونتین۱۰۰ سانتیمتر (3 ft 3 in)۳ نفر[۷][پ]۲۰۱۰
۲۰۱۰
انسان راست‌قامت1,900–140[۸][ت][۹][ث]انسان کارورز،Eurasia۱۸۰ سانتیمتر (5 ft 11 in)۶۰ کیلوگرم (۱۳۰ پوند)۸۵۰ (اوایل) – ۱٬۱۰۰ (اواخر)بسیار[ج][چ]۱۸۹۱
۱۸۹۲
انسان کارورز
AfricanH. erectus		۱٬۸۰۰–۱٬۳۰۰[۱۱]شرق و جنوب آفریقا۷۰۰–۸۵۰بسیار۱۹۴۹
۱۹۷۵
انسان پیشگام۱٬۲۰۰–۸۰۰انسان پیشگام۱۷۵ سانتیمتر (5 ft 9 in)۹۰ کیلوگرم (۲۰۰ پوند)۱٬۰۰۰۲ سایت۱۹۹۴
۱۹۹۷
انسان فلورسی
classification uncertain		۱٬۰۰۰–۵۰Indonesia۱۰۰ سانتیمتر (3 ft 3 in)۲۵ کیلوگرم (۵۵ پوند)۴۰۰۷ نفر۲۰۰۳
۲۰۰۴
انسان هایدلبرگی
earlyH. neanderthalensis		۶۰۰–۳۰۰[ح]اروپا، آفریقا۱۸۰ سانتیمتر (5 ft 11 in)۹۰ کیلوگرم (۲۰۰ پوند)۱٬۱۰۰–۱٬۴۰۰بسیار۱۹۰۷
۱۹۰۸
انسان سپرانن سیس
a single fossil, possiblyH. heidelbergensis		تقریبی 450[۱۲]چپرانو۱٬۰۰۰۱ جمجمه۱۹۹۴
۲۰۰۳
انسان نالدی۳۳۵—236[۱۳]گهواره نوع بشر۴۵ کیلوگرم (۹۹ پوند)۴۵۰۱۵ نفر۲۰۱۳
۲۰۱۵
مرد اژدهایی۳۰۹–۱۳۸[۱۴]شمال شرقی چین۱٬۴۲۰[۱۵]۱ نفر۱۹۳۳
۲۰۲۱
انسان رودزیایی
اوایلH. sapiens		تقریبی ۳۰۰Zambia۱٬۳۰۰تک یا خیلی کم۱۹۲۱
۱۹۲۱
انسان
(anatomically modern humans)		تقریبی ۳۰۰ هزار سال پیش از حال –اکنون[خ]مهاجرت انسان‌های اولیه۱۵۰–۱۹۰ سانتیمتر (4 ft 11 in – 6 ft 3 in)۵۰–۱۰۰ کیلوگرم (۱۱۰–۲۲۰ پوند)۹۵۰–۱٬۸۰۰(گسترده)——
۱۷۵۸
انسان‌تبار دنیسوواتقریبی ۲۸۵ - تقریبی ۵۱غار دنیسوا۲ سایت۲۰۰۰
2010[د]
نئاندرتال۲۴۰–انقراض نئاندرتال‌ها[۱۸][ذ]اروپا، غرب آسیا۱۷۰ سانتیمتر (5 ft 7 in)۵۵–۷۰ کیلوگرم (۱۲۱–۱۵۴ پوند)
(تنومند)		۱٬۲۰۰–۱٬۹۰۰بسیار1829
۱۸۶۴
انسان نشر رمله
طبقه‌بندی نامشخص		۱۴۰–۱۲۰اسرائیلچندین نفر۲۰۲۱
پنگو ۱
احتمالاًH. ارکتوس یا دنیسوا		تقریبی ۱۰۰[ر]جزایر پنهو۱ نفر۲۰۰۸(?)
۲۰۱۵
انسان لوزونیتقریبی ۶۷ هزار سال پیش[۲۱][۲۲]فیلیپین۳ نفر۲۰۰۷
۲۰۱۹

جستارهای وابسته

[ویرایش]

یادداشت

[ویرایش]
  1. ↑ConfirmedH.  habilis fossils are dated to between 2.1 and 1.5 million years ago. This date range overlaps with the emergence ofHomo erectus.[۵][۶]
  2. ↑Hominins with "proto-Homo" traits may have lived as early as 2.8 million years ago, as suggested by a fossil jawbone classified as transitional betweenAustralopithecus andHomo discovered in 2015.
  3. ↑A species proposed in 2010 based on the fossil remains of three نفر dated between 1.9 and 0.6 million years ago. The same fossils were also classified asH.  habilis,H.  ergaster orAustralopithecus by other anthropologists.
  4. ↑H.  erectus may have appeared some 2 million years ago. Fossils dated to as much as 1.8 million years ago have been found both in Africa and in Southeast Asia, and the oldest fossils by a narrow margin (1.85 to 1.77 million years ago) were found in the Caucasus, so that it is unclear whetherH.  erectus emerged in Africa and migrated to Eurasia, or if, conversely, it evolved in Eurasia and migrated back to Africa.
  5. ↑انسان راست‌قامت سولویی, found inجاوه، is considered the latest known survival ofH. erectus. Formerly dated to as late as 50,000 to 40,000 years ago, a 2011 study pushed back the date of its extinction ofH. e. soloensis to 143,000 years ago at the latest, more likely before 550,000 years ago.[۱۰]
  6. ↑Now also included inH.  erectus areانسان پکن (formerlySinanthropus pekinensis) andانسان جاوه‌ای (formerlyPithecanthropus erectus).
  7. ↑H. erectus is now grouped into various subspecies, includingانسان جاوه‌ای,انسان یوآنمو,انسان لانتیانی,انسان نانجینگ,انسان پکن,Homo erectus palaeojavanicus,انسان راست‌قامت سولویی,Homo erectus tautavelensis,انسان دمانیسی. The distinction from descendant species such asانسان کارورز,انسان فلورسی,انسان پیشگام,انسان هایدلبرگیand indeedانسان is not entirely clear.
  8. ↑The type fossil isMauer 1, dated to ca. 0.6 million years ago.The transition fromH. heidelbergensis toH. neanderthalensis between 300 and 243 thousand years ago is conventional, and makes use of the fact that there is no known fossil in this period. Examples ofH. heidelbergensis are fossils found atBilzingsleben (also classified asHomo erectus bilzingslebensis).
  9. ↑The age ofH. sapiens has long been assumed to be close to 200,000 years, but since 2017 there have been a number of suggestions extending this time to as high as 300,000 years.In 2017, fossils found inجبل ایرهود (مراکش) suggest thatHomo sapiens may have speciated by as early as 315,000 years ago.[۱۶]Genetic evidence has been adduced for an age of roughly 270,000 years.[۱۷]
  10. ↑provisional namesHomo sp. Altai orHomo sapiens ssp. Denisova.
  11. ↑The first humans with "proto-Neanderthal traits" lived in Eurasia as early as 0.6 to 0.35 million years ago (classified asH. heidelbergensis, also called aزمان‌گونه because it represents a chronological grouping rather than being based on clear morphological distinctions from eitherH. erectus orH. neanderthalensis). There is a fossil gap in Europe between300 and 243 kya, and by convention, fossils younger than 243 kya are called "Neanderthal".[۱۹]
  12. ↑younger than 450 kya, either between 190–130 or between 70–10 kya[۲۰]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑https://medlineplus.gov/genetics/understanding/dtcgenetictesting/neanderthaldna/
  2. ↑https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7123927/
  3. ↑https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-asian-studies/article/is-peking-man-still-our-ancestorgenetics-anthropology-and-the-politics-of-racial-nationalism-in-china/F7D479FC994A854400A53E0E1B987236
  4. ↑https://en.wikipedia.org/wiki/Lantian_Man
  5. ↑Schrenk, Friedemann; Kullmer, Ottmar; Bromage, Timothy (2007). "9 the Earliest Putative Homo Fossils". In Henke, Winfried;Tattersall, Ian (eds.).Handbook of Paleoanthropology. Vol. 1. In collaboration with Thorolf Hardt. Berlin, Heidelberg:اشپرینگر ساینس+بیزینس مدیا. pp. 1611–1631.doi:10.1007/978-3-540-33761-4_52.ISBN 978-3-540-32474-4.
  6. ↑DiMaggio, E.N.; Campisano, تقریبی J.; Rowan, J.; Dupont-Nivet, G.; Deino, A.L.; Bibi, F.; et al. (March 2015)."Paleoanthropology. Late Pliocene fossiliferous sedimentary record and the environmental context of early Homo from Afar, Ethiopia".ساینس (مجله).347 (6228): 1355–9.Bibcode:2015Sci...347.1355D.doi:10.1126/science.aaa1415.PMID 25739409.S2CID 43455561.
  7. ↑Curnoe, D. (June 2010). "A review of early Homo in southern Africa focusing on cranial, mandibular and dental remains, with the description of a new species (Homo gautengensis sp. nov.)".HOMO.61 (3): 151–177.doi:10.1016/j.jchb.2010.04.002.PMID 20466364.
  8. ↑Haviland, William A.; Walrath, Dana;Prins, Harald E.L.; McBride, Bunny (2007).Evolution and Prehistory: The Human Challenge (8th ed.). Belmont, CA:سی‌انگیج. p. 162.ISBN 978-0-495-38190-7.
  9. ↑Ferring R, Oms O, Agustí J, Berna F, Nioradze M, Shelia T, et al. (June 2011)."Earliest human occupations at Dmanisi (Georgian Caucasus) dated to 1.85-1.78 Ma".Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America.108 (26): 10432–6.Bibcode:2011PNAS..10810432F.doi:10.1073/pnas.1106638108.PMC 3127884.PMID 21646521.
  10. ↑Indriati, E.; Swisher, تقریبی تقریبی; Lepre, تقریبی; Quinn, R.L.; Suriyanto, R.A.; Hascaryo, A.T.; et al. (2011)."The age of the 20 meter Solo River terrace, Java, Indonesia and the survival of Homo erectus in Asia".پلاس وان.6 (6): e21562.Bibcode:2011PLoSO...621562I.doi:10.1371/journal.pone.0021562.PMC 3126814.PMID 21738710.
  11. ↑Hazarika, Manjil (2007)."Homo erectus/ergaster and Out of Africa: Recent Developments in Paleoanthropology and Prehistoric Archaeology"(PDF).EAA Summer School eBook. Vol. 1.European Anthropological Association. pp. 35–41.Intensive Course in Biological Anthrpology, 1st Summer School of the European Anthropological Association, 16–30 June 2007, Prague, Czech Republic
  12. ↑Muttoni, Giovanni; Scardia, Giancarlo; Kent, Dennis V.; Swisher, Carl تقریبی; Manzi, Giorgio (2009). "Pleistocene magnetochronology of early hominin سایت at Ceprano and Fontana Ranuccio, Italy".Earth and Planetary Science Letters.286 (1–2): 255–268.Bibcode:2009E&PSL.286..255M.doi:10.1016/j.epsl.2009.06.032.hdl:2434/164132.
  13. ↑Dirks, P.H.; Roberts, E.M.; Hilbert-Wolf, H.; Kramers, J.D.; Hawks, J.; Dosseto A.; et al. (May 2017)."Homo naledi and associated sediments in the Rising Star Cave, South Africa".eLife.6: e24231.doi:10.7554/eLife.24231.PMC 5423772.PMID 28483040.
  14. ↑Ji, Q.; Wu, W.; Ji, Y.; Li, Q.; Ni, X. (25 June 2021)."Late Middle Pleistocene Harbin cranium represents a new Homo species".The Innovation.2 (3): 100132.Bibcode:2021Innov...200132J.doi:10.1016/j.xinn.2021.100132.PMC 8454552.PMID 34557772.
  15. ↑Ni X, Ji Q, Wu W, Shao Q, Ji Y, Zhang C, Liang L, Ge J, Guo Z, Li J, Li Q, Grün R, Stringer C (25 June 2021)."Massive cranium from Harbin in northeastern China establishes a new Middle Pleistocene human lineage".The Innovation.2 (3): 100130.Bibcode:2021Innov...200130N.doi:10.1016/j.xinn.2021.100130.PMC 8454562.PMID 34557770.
  16. ↑Callaway, Ewan (7 June 2017)."Oldest Homo sapiens fossil claim rewrites our species' history".نیچر.doi:10.1038/nature.2017.22114. Retrieved11 June 2017.
  17. ↑Posth, تقریبی; Wißing, تقریبی; Kitagawa, K.; Pagani, L.; van Holstein, L.; Racimo, F.; et al. (July 2017)."Deeply divergent archaic mitochondrial genome provides lower time boundary for African gene flow into Neanderthals".نیچر کامیونیکیشنز.8: 16046.Bibcode:2017NatCo...816046P.doi:10.1038/ncomms16046.PMC 5500885.PMID 28675384.
  18. ↑Bischoff, James L.; Shamp, Donald D.; Aramburu, Arantza; et al. (March 2003). "The Sima de los Huesos Hominids Date to Beyond U/Th Equilibrium (>350 kyr) and Perhaps to 400–500 kyr: New Radiometric Dates".Journal of Archaeological Science.30 (3): 275–280.Bibcode:.30..275B 2003JArSتقریبی .30..275B.doi:10.1006/jasتقریبی 2002.0834.ISSN 0305-4403.{{cite journal}}:Check|bibcode= length (help);Check|doi= value (help)
  19. ↑Dean, D.; Hublin, J.J.; Holloway, R.; Ziegler, R. (May 1998)."On the phylogenetic position of the pre-Neandertal specimen from Reilingen, Germany".Journal of Human Evolution.34 (5): 485–508.Bibcode:1998JHumE..34..485D.doi:10.1006/jhev.1998.0214.PMID 9614635.
  20. ↑Chang, تقریبی H.; Kaifu, Y.; Takai, M.; Kono, R.T.; Grün, R.; Matsu'ura, S.; et al. (January 2015)."The first archaic Homo from Taiwan".نیچر کامیونیکیشنز.6: 6037.Bibcode:2015NatCo...6.6037C.doi:10.1038/ncomms7037.PMC 4316746.PMID 25625212.
  21. ↑Détroit, F.; Mijares, A.S.; Corny, J.; Daver, G.; Zanolli, تقریبی; Dizon, E.; et al. (April 2019)."A new species of Homo from the Late Pleistocene of the Philippines"(PDF).نیچر.568 (7751): 181–186.Bibcode:2019Natur.568..181D.doi:10.1038/s41586-019-1067-9.PMID 30971845.S2CID 106411053.
  22. ↑Zimmer, Carl (10 April 2019)."A new human species once lived in this Philippine cave – Archaeologists in Luzon Island have turned up the bones of a distantly related species, Homo luzonensis, further expanding the human family tree".نیویورک تایمز. Retrieved10 April 2019.
  • Sarmiento, Esteban et al.The Last Human: A guide to twenty-two sepcies of extinct humans. New Haven and London: Yale University Press, 2007.ISBN978-0-300-10047-1

پیوند به بیرون

[ویرایش]
درویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔانسان (سرده) موجود است.
اطلاعات مرتبط درویکی‌گونه:Homo
طبقه‌بندی
(انسان‌تباران)
نزدیک‌ترین نیای مشترک
جنوبی‌کپی‌آسا
جنوبی‌کپی
پرامردم
انسان (سرده)
انسان اولیه
انسان راست‌قامت
انسان خردمند باستانی
انسان
انسان خردمند
مدل‌ها
مدل‌های عمومی
مدل‌های خاص
موضوعات
انسان خردمند
خط زمانی
دیگر
گونه‌های موجود خانوادهٔانسان‌سایان(کپی‌های بزرگ)
فرمانرو:جانوران · شاخه:طنابداران · رده:پستانداران · راسته:نخستی‌سانان · زیرراسته:خشک‌بینیان
پونگینه
پونگو
(اورانگوتان)
هومینینه
پن
(شامپانزه)
داده‌های کتابخانه‌ای: کتابخانه‌های ملیویرایش در ویکی‌داده
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=انسان_(سرده)&oldid=42234003»
رده‌ها:
رده‌های پنهان:
[8]ページ先頭
©2009-2025 Movatter.jp