اقیانوس اطلس یک حوضهٔ کشیده و Sشکل را در بر می‌گیرد که میان اروپا و آفریقا از شرق و قارهٔ آمریکا از غرب گسترش می‌یابد. این اقیانوس که یکی از اجزاء اقیانوس جهانیِ پیوسته است، در شمال بهاقیانوس منجمد شمالی، در جنوب غربی بهاقیانوس آرام، در جنوب شرقی بهاقیانوس هند و در جنوب بهاقیانوس منجمد جنوبی می‌پیوندد. جریان خلاف استوایی، اقیانوس اطلس را دو بخش می‌کند؛ اقیانوس اطلس شمالی و اطلس جنوبی، که در حدود ۸ درجه شمالی، جدا شده‌اند.
نام آن، به شخصیت افسانه‌ایاطلس دراساطیر یونانی اشاره دارد. قدیمی‌ترین اشاره به اطلس برای این اقیانوس در متنی ازاستسیخروس، شاعر میانه‌های سدهٔ ششم پیش از میلاد یافت شده است.[۱]
در منابع جغرافیایی مسلمانان، واژهٔ «بحر محیط» یا «بحر اقیانوس محیط» معمولاً به اقیانوسی اشاره دارد که جهان مسکون را دربر گرفته و در بسیاری موارد با اقیانوس اطلس مطابقت داده شده است. در باور جغرافی‌دانان مسلمان، این اقیانوس از سه جهت، شمال، شرق و غرب، ربع مسکون را احاطه می‌کرد و شاخه‌هایی چوندریای روم،دریای سیاه،دریای فارس،بحر زنج و دیگر دریاها مستقیماً به آن متصل بودند.[۲]
در متون اسلامی، بخش‌هایی از اقیانوس اطلس با نام‌هایی چون «بحر مغرب» و «بحر ظلمت» نیز شناخته می‌شدند، که بیشتر به مناطق شمالی آن، به دلیل خطرها و تاریکی‌هایش، اطلاق می‌شد. جزایر شناخته‌شدهٔ این اقیانوس از نگاه جغرافی‌دانان مسلمان، شاملجزایر خالدات (قناری)،جزایر بریتانیا و جزیرهٔ طولیه بود.[۳]
دیدگاه رایج میان نویسندگان عرب این بود که کشتیرانی در بحر محیط بسیار دشوار یا ناممکن است، هرچند شواهدی از سفرهای دریایی مسلمانان در اقیانوس اطلس وجود دارد. از جمله این موارد، اعزام نیروهای دریایی امویان به سواحلاسپانیا وپرتغال در قرون سوم و چهارم هجری، سفر دیپلماتیک یحیی غزال به دربار «پادشاهان شمال»، دریانوردی خشخاش قرطبی، و ماجراجویی‌های دریایی برخی دریانوردان اهللیسبون در غرب و جنوب اقیانوس اطلس است. همچنین گزارشی دربارهٔ شکار نهنگ در حوالیایرلند نیز به چشم می‌خورد.[۴]
تاریخ انسانی مرتبط با اقیانوس اطلس به هزاران سال پیش بازمی‌گردد. سواحل اقیانوس اطلس محل سکونت تمدن‌های باستانی بوده‌اند. دریانوردان فنیقی، یونانی و رومی در بخش‌های شرقی اقیانوس دریانوردی می‌کردند. با این حال، تاریخ اقیانوس اطلس به معنای گسترده‌تر، به دورانعصر کاوش و عبور اروپایی‌ها از اقیانوس و کشف و استعمار قاره آمریکا گره خورده است.[۵] این دوره که به «عصر اقیانوس اطلس» نیز معروف است، شاهد مبادلات گسترده فرهنگی، جمعیتی، اقتصادی و حتی بیماری بین قاره‌های اطراف اقیانوس بود (نگاه کنید بهتبادل کلمبی). تجارت برده اطلسی نیز یک فصل تاریک اما مهم در تاریخ این اقیانوس است
مساحت اقیانوس اطلس با در نظر گرفتن دریاهای مجاور آن در حدود ۱۰۶٬۴۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۴۱٬۱۰۰٬۰۰۰ مایل مربع) است که ۲۰ درصد مساحت زمین و ۲۶ درصد مساحت آب‌های زمین را شامل می‌شود. بدون احتساب این دریاها مساحت آن ۸۲٬۴۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع می‌شود.
حجم اقیانوس اطلس با احتساب دریاهای مجاور آن ۳۵۴٬۷۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مکعب و بدون آن‌ها ۳۲۳٬۶۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مکعب است.[۶]
عمق متوسط اقیانوس اطلس با احتساب دریاهای مجاور ۳٬۳۳۹ متر و بدون در نظر گرفتن آن‌ها ۳٬۹۲۶ متر می‌باشد.[۶] عمیق‌ترین جای این اقیانوس در گودالپورتوریکو به عمق ۸٬۶۰۵ متر است.
عرض اقیانوس اطلس از ۲٬۸۴۸ کیلومتر میانبرزیل ولیبریا تا ۴٬۸۳۰ کیلومتر میان آمریکای شمالی و آفریقا متغیر است.[۷]
اقیانوس اطلس توسطپشته میانی اقیانوس اطلس در مرکز آن از شمال به جنوب به دو حوضه بزرگ شرقی و غربی تقسیم می‌شود. این پشته یکمرز واگرای ورقه زمین‌ساختی است که در آن پوسته‌های جدید اقیانوسی از ماگمای بالا آمده تشکیل می‌شود و باعث گسترش بستر اقیانوس می‌گردد.[۸] این پشته در طول خود توسط گسل‌های ترادیس متعددی قطع شده است.
بستر اقیانوس اطلس شامل فلات‌های قاره‌ای در امتداد سواحل قاره‌ها، دشت‌های عمیق بستر اقیانوس، گودال‌های اقیانوسی (مانند گودال پورتوریکو)، و کوه‌های زیردریایی است. فلات‌های قاره‌ای در اقیانوس اطلس شمالی وسیع‌تر از اطلس جنوبی هستند.[۹]
جزایر متعددی در اقیانوس اطلس وجود دارند که برخی از آن‌ها قله‌های آتشفشانی پشته میانی اقیانوس هستند (مانندایسلند وآزور) و برخی دیگر جزایر قاره‌ای یا اقیانوسی با منشأ متفاوت می‌باشند (مانندگرینلند،برمودا،جزایر قناری،کیپ ورد،جزایر فالکلند).[۱۰]
آب اقیانوس اطلس دارای ویژگی‌های خاص خود است که توسط جریان‌های اقیانوسی و چرخه آب تعیین می‌شود. جریان‌های اقیانوسی در اقیانوس اطلس نقش مهمی در تنظیم آب و هوای مناطق ساحلی ایفا می‌کنند. مهم‌ترین سیستم جریانی در اقیانوس اطلس شمالیجریان خلیج است که آب گرم را از خلیج مکزیک و سواحل شرقی آمریکا به عرض‌های جغرافیایی بالاتر منتقل می‌کند.[۱۱] این جریان تأثیر زیادی بر آب و هوای معتدل اروپای غربی دارد. جریان‌های اصلی در اقیانوس اطلس جنوبی شاملجریان برزیل وجریان بنگوئلا هستند.
گردش دماشوری، که اغلب به عنوان «نوار نقاله اقیانوسی» شناخته می‌شود، یک جریان عمیق جهانی است که توسط تفاوت در دما و شوری آب هدایت می‌شود و آب‌های اقیانوس اطلس بخشی حیاتی از آن هستند.[۱۲] این گردش آب سرد و شور را از اقیانوس اطلس شمالی به اعماق اقیانوس و سپس به سایر حوضه‌های اقیانوسی منتقل می‌کند.
شوری آب اقیانوس اطلس متغیر است و بهتبخیر،بارش، جریان آب رودخانه‌ها و ذوب یخ‌ها بستگی دارد که معمولاً میان ۳۳ تا ۳۷ گرم در لیتر است. بالاترین شوری معمولاً در عرض‌های جنب‌مداری (Subtropical) مشاهده می‌شود جایی که تبخیر بالا و بارندگی کم است. پایین‌ترین شوری نیز در نزدیکی خط استوا (به دلیل بارش زیاد) و در عرض‌های جغرافیایی بالا (به دلیل ذوب یخ‌ها و ورود آب شیرین رودخانه‌ها) دیده می‌شود.[۱۳]
دمای سطح آب اقیانوس اطلس بسته به عرض جغرافیایی، جریان‌های دریایی و فصل‌ها، از ۲ تا ۲۹ درجهٔسانتی‌گراد در تغییر است. بیشترین دما در شمال خط استوا و کمترین دما در نواحی قطبی است. در عرض‌های جغرافیایی میانگین بیشترین دما از ۷ تا ۸ درجهٔ سانتی‌گراد است.[۷]
آب و هوایاقیانوس اطلس و سرزمین‌های اطراف آن از دمای سطح آب و جریان‌های آبی، اثر می‌پذیرد. گرم‌ترین نواحی آب و هوایی اطلس در شمالاستوا گسترش دارد و سردترین نواحی آن در عرض‌های جغرافیایی بالا قرار دارند که با یخ پوشیده شده‌اند. جریان‌های اقیانوسی، آب و هوای اطلس را با انتقال آب‌های گرم و سرد به دیگر نواحی کنترل می‌کنند.
شوری آب اقیانوس اطلس متغیر است و بهتبخیر،بارش، جریان آب رودخانه‌ها و ذوب یخ‌ها بستگی دارد که معمولاً میان ۳۳ تا ۳۷ گرم در لیتر است.
دمای سطح آب اقیانوس اطلس بسته به عرض جغرافیایی، جریان‌های دریایی و فصل‌ها، از ۲ تا ۲۹ درجهٔسانتی‌گراد در تغییر است. بیشترین دما در شمال خط استوا و کمترین دما در نواحی قطبی است. در عرض‌های جغرافیایی میانگین بیشترین دما از ۷ تا ۸ درجهٔ سانتی‌گراد است.[۷]
اقیانوس اطلس دارای تنوع زیستی غنی از موجودات دریایی است که در اکوسیستم‌های مختلف از آب‌های ساحلی کم‌عمق تا اعماق تاریک اقیانوس زندگی می‌کنند. این اکوسیستم‌ها شاملآب‌سنگ‌های مرجانی،جنگل‌های کتانجک، مناطقدشت‌های ابیژال ومناطق هیدروترمال در امتداد پشته میانی اقیانوس اطلس می‌باشند.[۱۴]
اقیانوس اطلس نقش بسیار مهمی در اقتصاد جهانی ایفا می‌کند. این اقیانوس یک مسیر حیاتی برایکشتیرانی بین قاره‌های آمریکا، اروپا و آفریقا است و بخش عمده‌ای از تجارت بین‌المللی از طریق آن صورت می‌گیرد. بنادر بزرگ در دو سوی اقیانوس اطلس از مراکز اصلی فعالیت‌های تجاری هستند.[۱۷]
منابع طبیعی متعددی از اقیانوس اطلس استخراج می‌شوند، از جمله ذخایر بزرگنفت خام وگاز طبیعی در فلات‌های قاره‌ای (مانند دریای شمال و خلیج مکزیک).شیلات نیز یک فعالیت اقتصادی مهم است و گونه‌های مختلفی از ماهی‌ها و غذاهای دریایی از اطلس صید می‌شوند.[۱۸] علاوه بر این،خاک‌ماسه‌ها وکلوخک‌های منگنزدار نیز از بستر اقیانوس استخراج می‌شوند. مسیرهایکابل‌های ارتباطی زیردریایی که حجم عظیمی از ترافیک اینترنت و ارتباطات جهانی را منتقل می‌کنند، در کف اقیانوس اطلس قرار دارند.[۱۹]
