اقلیم[۱][۲][۳] یاآب‌وهوا[۴][۵] (بهفرانسوی:Climat) به شرایط آب و هوایی یک منطقهٔ جغرافیایی نظیردما،رطوبت،فشار اتمسفر،باد،بارش و سایر مشخصه‌هایهواشناسی در مدت زمانی به‌نسبت طولانی گفته می‌شود. درهواشناسی به‌طورمعمول شرایط حال حاضرهوا مورد بررسی قرار می‌گیرد در حالی که دراقلیم‌شناسی مشخصه‌های درازمدت آب و هوایی مورد توجه است.
اقلیم (از کلیما دریونان باستان) به‌طورمعمول به‌عنوان میانگین آب و هوا برای مدت طولانی تعریف می‌شود.[۶] بازه زمانی این تعریف برای یک دوره متوسط ۳۰ ساله است،[۷] اما بسته به هدف مورد نظر، ممکن است غیر از دوره متوسط، از بازه‌های زمانی مختلف دیگر مانند اندازه تغییرات روز به روز یا سال به سال نیز استفاده شود. تعریف واژه‌نامه هیئت بین‌المللی تغییر اقلیم (Ipcc) مربوط به ۲۰۰۱ به شرح زیر است: «اقلیم به معنای دقیقتر کلمه به‌طورمعمول به‌عنوان «میانگین آب و هوا» تعریف می‌شود. این عنوان توصیف آماری میانگین و تغییر مقادیر مربوط در یک بازه زمانی از ماه‌ها تا هزاران یا میلیون‌ها سال را در بر می‌گیرد. طبق تعریفسازمان جهانی هواشناسی (WMO)دوره کلاسیک آن ۳۰ سال است که اغلب شامل متغیرهای سطحی، مانند وضعیتدما،بارش وباد می‌باشد. اقلیم به معنای وسیع‌تر کلمه توصیف سیستم‌های آماری را نیز در بر می‌گیرد.»
هوا یا وضع هوا به دمای روزانه،بارندگی، وزش باد و دیگر شرایط جوّی اشاره دارد، درحالی‌که اقلیم یا آب و هوا اصطلاحی برای بیان میانگین شرایط جوی در دوره‌های زمانی طولانی‌تر است.[۸]
آب و هوا یا اقلیم برآمد شرایطجوی یک محل طی بازه زمانی معین (به‌طورمعمول چند دهه) است. به عبارت دیگر رویدادهای پربسامد جوی طی سالیان متمادی را اقلیم گویند؛ در جمع‌بندی و طبق تعریف ارائه شده به وسیلهٔ کاویانی وعلیجانی (۱۳۷۹)، آب و هوا (اقلیم) را می‌توان «شرایط جوی غالب (دراز مدت) در یک محل» تعریف کرد.[۹]اقلیم‌شناسی دانشی است که اقلیم (آب‌وهوا) را مطالعه می‌کند و از زیرشاخه‌هایجغرافیای طبیعی است.
طبقه‌بندی‌های اقلیمی سیستم‌هایی هستند که اقلیم‌های جهان را دسته‌بندی می‌کنند. یک طبقه‌بندی اقلیمی ممکن است با طبقه‌بندیزیست‌بوم ارتباط نزدیکی داشته باشد، زیرا آب و هوا تأثیر عمده‌ای بر زندگی در یک منطقه دارد.سامانه طبقه‌بندی اقلیمی کوپن یکی از پرکاربردترین سامانه‌های طبقه‌بندی اقلیمی است که نخستین‌بار در سال ۱۸۹۹ ارائه شد.[۱۰]
اقلیم در مناطق مختلف دنیا باعرض جغرافیایی وارتفاع از سطح دریا مشخص می‌شود.ایران فلاتی است مرتفع که در عرض جغرافیایی (۴۰–۲۵)درجه درنیمکرهٔ شمالی و در منطقهٔ گرم واقع است. تقسیمات اقلیمی، که بر اساس مطالعات و پیشنهادهای دانشمندان محیط‌شناس ایرانی تدوین شده به‌طور عمومی در حیطهٔمعماری شامل تقسیم‌بندی‌های چهارگانه به شرح زیر است:
دیرین‌اقلیم‌شناسی مطالعه آب و هوای گذشته در یک دوره بزرگ از تاریخ زمین است. این علم از شواهدی با مقیاس‌های زمانی مختلف (از دهه‌ها تا هزاره‌ها) از صفحات یخی، حلقه‌های درختان، رسوبات، گرده‌ها، مرجان‌ها و سنگ‌ها برای تعیین وضعیت گذشته آب و هوا استفاده می‌کند. دیرین‌اقلیم‌شناسی دوره‌های ثبات و دوره‌های تغییر اقلیم را نشان می‌دهد و می‌تواند نشان دهد که آیا تغییرات اقلیمی از الگوهایی مانند چرخه‌های منظم پیروی می‌کنند یا خیر.[۱۱]
جزئیات ثبت آب و هوای مدرن از طریق اندازه‌گیری از ابزارهای اندازه‌گیری وضع هوا ماننددماسنج،فشارسنج وبادسنج در طول چند سده گذشته شناخته شده است. ابزارهای مورد استفاده برای مطالعه وضع هوا در مقیاس زمانی مدرن، فرکانس مشاهده آنها، خطای شناخته شده آنها، محیط نزدیک آنها و قرار گرفتن در معرض آنها در طول سال‌ها تغییر کرده است که در مطالعه اقلیم سده‌های گذشته باید مورد توجه قرار گیرد.[۱۳] رکوردهای بلندمدت اقلیمی مدرن به سمت مراکز جمعیتی و کشورهای ثروتمند منحرف می‌شود.[۱۴] از دهه ۱۹۶۰، پرتاب ماهواره‌ها امکان جمع‌آوری داده را در مقیاس جهانی، ازجمله مناطقی با حضور کم یا بدون حضور انسانی، مانندشمالگان و اقیانوس‌ها را فراهم می‌کند.
تغییرپذیری اقلیم اصطلاحی است برای توصیف تغییرات در وضعیت میانگین و سایر ویژگی‌های اقلیم (مانند احتمال وقوعهوای غیرعادی و غیره) «در تمام مقیاس‌های مکانی و زمانی فراتر از رویدادهای مشخص جوّی». برخی از تغییرات به نظر نمی‌رسد به‌طور سیستماتیک ایجاد می‌شوند، بلکه در زمان‌های تصادفی رخ می‌دهند. چنین تغییرپذیری، تغییرپذیری تصادفی یا نویز نامیده می‌شود. از سوی دیگر، تنوع دوره‌ای به‌نسبت منظم و در حالت‌های متمایز تغییرپذیری یا الگوهای اقلیمی رخ می‌دهد.
دمای مشاهده‌شده توسط ناسا[۱۵] در مقایسه با میانگین ۱۸۵۰–۱۹۰۰ مورد استفاده توسط IPCC به عنوان دمای پایه پیش از دوران صنعتی.[۱۶] محرک اصلی افزایش دمای جهانی در عصر صنعتی، فعالیت‌های انسانی به‌همراه نیروهای طبیعی است که تغییرپذیری اقلیم را بیشتر می‌کنند.[۱۷]
تغییر اقلیم عبارت است از تغییر اقلیم جهانی یا منطقه‌ای در طول زمان.[۱۸] تغییر اقلیم منعکس‌کننده تغییرات در وردش‌پذیری یا وضعیت متوسط جوّ در مقیاس‌های زمانی از دهه‌ها تا میلیون‌ها سال است. این تغییرات می‌تواند ناشی از فرآیندهای درونی زمین، نیروهای خارجی (مانند تغییرات در شدت نور خورشید) یا فعالیت‌های انسانی مانند تغییرات اقلیمی اخیر باشد.[۱۹][۲۰] دانشمندانهم‌ارزی تابشی زمین (EEI) را به‌عنوان معیاری اساسی برای وضعیت تغییرات جهانی اقلیم تعیین کرده‌اند.[۲۱]
در استفاده اخیر، به‌ویژه در زمینهسیاست‌گذاری زیست‌محیطی، اصطلاح «تغییر اقلیم» اغلب تنها به تغییرات آب و هوای امروزی، ازجمله افزایش متوسط دمای سطح که به‌عنوانگرمایش جهانی شناخته می‌شود، اشاره دارد. در برخی موارد، مانندکنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد درباره تغییر اقلیمسازمان ملل متحد (UNFCCC) این اصطلاح با فرض علیت انسانی نیز به کار می‌رود. این کنوانسیون از عنوان «تغییرپذیری اقلیم» برای تغییرات غیرانسانی استفاده می‌کند.[۲۲]
مدل‌های اقلیمی استفاده از روش‌های کمّی برای شبیه‌سازی فعل و انفعالات و انتقال انرژی تابشی بین جوّ، اقیانوس‌ها، سطح زمین و یخ از طریق یک سری معادلات فیزیکی است.[۲۳] این مدل‌ها برای اهداف مختلفی استفاده می‌شوند، ازجمله مطالعه دینامیک سیستم وضع هوا و اقلیم تا پیش‌بینی اقلیمی آینده. در همه مدل‌های اقلیمی، انرژی ورودی به زمین به‌عنوانتابش الکترومغناطیسی موج کوتاه (شاملطیف مرئی) با انرژی خروجی از زمین به‌عنوان تابش الکترومغناطیسی موج بلند (فروسرخ) در حالت تعادل یا به‌طور تقریبی متعادل است. هر گونه عدم تعادل منجر به تغییر در دمای متوسط زمین می‌شود.
↑Vose, R. S.; Schmoyer, R. L.; Steurer, P. M.; Peterson, T. C.; Heim, R.; Karl, T. R.; Eischeid, J. K. (1992-07-01),The Global Historical Climatology Network: Long-term monthly temperature, precipitation, sea level pressure, and station pressure data(به انگلیسی), U.S. Department of Energy. Office of Scientific and Technical Information,doi:10.2172/10178730,OSTI10178730
↑von Schuckman, K.; Palmer, M. D.; Trenberth, K. E.; Cazenave, A.; Chambers, D.; Champollion, N.; Hansen, J.; Josey, S. A.; Loeb, N; Mathieu, P. P.; Meyssignac, B.; Wild, N. (27 January 2016). "An imperative to monitor Earth's energy imbalance".Nature Climate Change.6 (2): 138–144.Bibcode:2016NatCC...6..138V.doi:10.1038/NCLIMATE2876.
↑"Glossary".Climate Change 2001: The Scientific Basis. Contribution of Working Group I to the Third Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change.Intergovernmental Panel on Climate Change. 2001-01-20. Archived fromthe original on 2017-01-26. Retrieved2008-05-22.
.jpg)
.png)
