^ Estonia regained itsدفاکتو independence in 1991. Throughout the 1940–1941 and 1944–1991Soviet occupation, Estonia'sدوژور state continuity was preserved by diplomatic representatives and the government-in-exile.
اِستونی (بهاستونیایی:Eesti) با نام رسمیجمهوری استونی (بهاستونیایی:Eesti Vabariik)کشوری در منطقه بالتیک در شمال اروپا است. این کشور از غرب بهدریای بالتیک و از شمال بهخلیج فنلاند می‌رسد و مرز شرقی آن باروسیه و مرز جنوبی آن بالتونی مشترک است. جمعیت آن ۱٬۳۲۸٬۹۷۶ نفر و پایتخت آنتالین است. واحد پول این کشوریورو و تنها زبان رسمی این کشوراستونیایی است. این زبان برخلاف اکثریت زبان‌های قاره اروپا که از ریشههندواروپایی هستند جزوزبان‌های خانواده اورالی است.
۶۹ درصد از مردم این کشور از تبار استونیایی و حدود ۲۵ درصد روس‌تبارند. استونی یکی از بی‌دین‌ترین مردمان جهان را دارد و بیش از ۷۰ درصد از مردم این کشور اعلام کرده‌اند که به هیچ‌یک از ادیان باور ندارند. نظرسنجی سال ۲۰۰۵ اروپایی نشان داد که تنها ۱۶ درصد از استونیایی‌ها به خدا باور دارند که این پایین‌ترین درصد در میان کشورهای اتحادیه اروپا است.[۱۸]استونی از سوی نهادهای مالی جهان به عنوان کشوری با اقتصاد پیشرفته رده‌بندی شده است و سازمان ملل نیز استونی را در رده کشورهای دارایشاخص توسعه انسانی بسیار بالا قرار می‌دهد.[۱۹] استونی از نظرآزادی مطبوعات، آزادی اقتصادی، آزادی سیاسی و آموزش در سطوح بالای جهانی قرار دارد. استونی در زمان شوروی نیز در میان جمهوری‌های آن اتحادیه بالاترینسرانه تولید ناخالص را داشت.[۲۰]
در طول چند سده اخیر، کشورهای گوناگون از جمله دانمارک، سوئد، لهستان، روسیه هرکدام برای مدتی بر این کشور مسلط بودند اما پس از شکست روسیه تزاری درجنگ جهانی اول وانقلاب بلشویکی در روسیه، استونی توانست استقلال خود را از روسیه به دست آورد. جمهوری مستقل استونی تا سال ۱۹۴۰ دوام یافت اما براساس توافق پنهانیژوزف استالین باآدولف هیتلر برای تقسیم بخش‌هایی از اروپا، به اشغال نیروهای شوروی درآمد و پس از آغاز جنگ بین شوروی و آلمان در سال ۱۹۴۱، توسط نیروهای آلمانی اشغال شد. شکست آلمان در جنگ دوم به تسلط مجدد شوروی منجر شد که تا فروپاشی اتحاد شوروی در سال ۱۹۹۱ و اعلام استقلال استونی ادامه یافت.
استونی در سال ۲۰۰۴ به اتحادیه اروپا پیوست و به عضویت سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) پذیرفته شد. کشور استونی آزادترین شبکه اینترنتی دنیا را دارد.[۲۱] و به دیجیتالترین کشور دنیا معروف است.
گفته شده است که نام استونی از یک قوم باستانی به نام آئستی (Aesti) گرفته شده است.وایکینگ‌ها از سده هفدهم در سواحل استونی مستقر شدند. در سال ۱۲۰۲ استونی در اختیار یکی از گروه‌های شوالیه‌ای مذهبی به نامبرادران شمشیر قرار گرفت که مردم استونی را به زور شمشیر مسیحی کردند.
قسمت جنوبی استونی به همراه لتونی امروزی زیر سلطه این گروه باقی‌ماند اما قسمت شمالی در بهار ۱۲۲۴ جزئی از قلمرو پادشاهدانمارک شد ولی در سال ۱۳۴۶ فرمانروایی این قسمت نیز به گروه «برادران شمشیر» واگذار شد.
در این زمان به‌جز شهر «رِوال» (تالین امروزی) که پایتخت بود، ده‌ها دژ نیز در استونی ساخته شد که در کنار آن‌ها به مرور شهرهایی شکل گرفتند. این شهرها به اتحادیه بازرگانیهانزا پیوسته بودند و ساکنان آن‌ها نیز بیشتر از اهالی مناطق شمالی امپراتوری آلمان بودند.
زمانی که کمونیست‌ها قدرت را در روسیه به دست گرفتند (۱۹۱۷) استونی جدا شد ولی اشغال آلمانی‌ها و دو حمله از سوی روسیه استقلال را تا ۱۹۱۹ به تعویق انداخت.در ۱۹۳۴ دیکتاتوری جایگزین دموکراسی ضعیف استونی گردید. پیمان عدم تعرض (۱۹۳۹) بینهیتلر واستالین استونی را بهشوروی واگذاشت.
بزودی در ژوئن ۱۹۴۰، روسیه به بهانهٔ تحریکات دولت وقت استونی علیه نیروهای روسی مقیم، خواستار افزایش تعداد این نیروها در خاک استونی و تغییر دولت آن شد. در این دوره با پیشروی نظامی نیروهایآلمان نازی در جبهه‌های اروپای غربی، استالین به منظور تقویت مرزهای غربی، تصمیم به الحاق سه کشور بالتیک به شوروی گرفت، به ویژه که واکنشی از ناحیهٔ انگلستان یا فرانسه انتظار نمی‌رفت و ضمناً اپوزیسیون چپ داخلی نیز به دلیل بحران فزاینده اقتصادی، نفوذ و قدرت فراوان یافته بود. سرانجام استونی تسلیم تهدیدات شوروی شده و در ۲۱ ژوئن ۱۹۴۰ با حضور و نظارت نمایندگان اعزامی از مسکو، یک «دولت خلقی» با اعضایی کاملاً وابسته به شوروی، زمام امور را در دست گرفت. یک ماه بعد در حالی‌که اعضای حزب کمونیست و طرفداران شوروی، مجلس استونی را نیز در اختیار داشتند، پارلمان رسماً تأسیسجمهوری سوسیالیستی استونی را اعلام و تقاضای الحاق به اتحاد جماهیر شوروی را نمود که البته در ۶ اوت ۱۹۴۰ پذیرفته شد.[۲۲] از ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۴ استونی تحت اشغال آلمان نازی بود.
زمانی که سلطه شوروی دوباره تحمیل گشت (۱۹۴۵)، مهاجرت گسترده روس‌ها جایگزین ۱۲۰٬۰۰۰ استونیایی شد که کشته یا بهسیبری تبعید شده بودند. در ۱۹۸۸ اصلاحات در شوروی به استونیایی‌هایملی‌گرا این فرصت را داد تا آشکارا فعالیت کنند.ملی‌گرایان در پارلمان این جمهوری به اکثریت دست یافتند وخودمختاری بیشتری کسب کردند و به دنبال کودتای نافرجام کمونیست‌های تندرو در مسکو (اوت ۱۹۹۱) استونی را از اتحاد شوروی خارج کردند. در سپتامبر ۱۹۹۱ شوروی استقلال استونی را به رسمیت شناخت.
روسیه بر این نکته اصرار دارد که ارتش اتحاد جماهیر شوروی سابق اروپا را از چنگ نازی‌ها آزاد کرد و رئیس‌جمهوری روسیه از درخواست کشورهای لتونی، لیتوانی و استونی برای عذرخواهی در مورد اقدام شوروی سابق در الحاق این کشورها خشمگین است.
دولت استونی آخرین یادبود تسلط پنجاه ساله شوروی بر این کشور را روز ۲۷ آوریل ۲۰۰۷ از پایتخت برداشت. این اقدام با اعتراض روس‌تبارهای استونی روبرو شده است. تظاهرات خشونت بار آن‌ها دستکم یک نفر کشته و حداقل ۱۵۳ زخمی برجای گذاشت.[۲۳]
نظام سیاسی استونی جمهوری پارلمانی است و رئیس‌جمهوری، که اختیارات اجرایی محدودی دارد، از سوی نمایندگان پارلمان برای دوره پنج ساله به این سمت برگزیده می‌شود.
پارلمان این کشور دارای یک مجلس با ۱۰۱ نماینده است که با رای مستقیم مردم برای دوره‌های چهارساله به عضویت مجلس انتخاب می‌شوند.مجمع ۱۰۶ نفره و رئیس‌جمهور با رأی تمامی افراد بالغ برای چهار سال انتخاب می‌شود. رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر و شورای وزیرانی را انتصاب می‌کند که به مجمع پاسخگو هستند.احزاب عمده سیاسی عمده عبارت‌اند از:حزب اصلاحات استونی،حزب مرکزی استونی، حزب محافظه‌کار خلق استونی،ایساما وحزب سوسیال دموکراتیک استونی
آلار کاریس در اوت ۲۰۲۱ به عنوان رئیس‌جمهور جدید این کشور انتخاب شد.
استونی ۴۵٬۲۲۷کیلومتر مربع (۱۷۴۶۲مایل مربع) وسعت دارد.استونی کوچک‌ترین و شمالی‌ترین کشور منطقهبالتیک بوده و از تعداد زیادی جزیره در ساحل جنوبی خلیج فنلاند تشکیل شده است. این کشور متشکل است از سرزمینی کم‌ارتفاع، که در جنوب شرق ۳۱۸ متر ارتفاع می‌یابد، و دو جزیره اصلی که ۲۲ درصد کشور را جنگل پوشانیده است و از چوب آن برای کاغذ و کبریت‌سازی استفاده می‌شود. استونی، از نظرمنابع طبیعی فقیر می‌باشد.
در این کشور، دریاچه‌های فراوان و جنگل‌های متراکم زیادی، به چشم می‌خورد. استونی سه رودخانه اصلی دارد به نام‌هایامایوگی،پارنو وناروا.
موقعیت جغرافیایی استونی
آب‌وهوای این کشور معتدل و مرطوب با تابستان‌های ملایم و زمستان‌های سرد است.
استونی ۵۶۱ کیلومتر مرز دارد و طول سواحل آن بسیار بیشتر از این یعنی ۳۷۹۴ کیلومتر است. در مرز شرقی استونی با روسیه،دریاچه پیپوس واقع شده و مرز شمالی را رودخانه ناروا تشکیل می‌دهد. استونی تنها در مرز جنوبی خود عارضه طبیعی مشخصی ندارد.
سطح کشور استونی کمابیش هموار است ولی در برخی سواحل آن زمین‌ها گاه با شیب زیادی از دریا بیرون آمده‌اند و در جنوب شرق کشور در پشت این سواحل نیز تپه‌زارها ادامه می‌یابند. بلندترین نقطه استونی یعنیسور مونامگی (به معنی کوه تخم‌مرغی بزرگ) که ۳۱۸ متر ارتفاع دارد نیز در این بخش از کشور واقع شده است.
در مناطق غربی و شمالی استونی صدها جزیره واقع شده که بیشتر آن‌ها غیرمسکونی هستند و از شماری از آن‌ها در زمان شوروی به عنوان منطقه نظامی استفاده می‌شد. بزرگترین این جزایر ساره و هیو هستند که هر یک استان‌های جداگانه‌ای به‌شمار می‌آیند. از جزیره‌های کوچک‌تر مسکونی می‌توان بهموهو،وورمسی،ویلساندی،آبروکا،کیهنو، وروهنو اشاره کرد.
دمای هوای استونی به‌طور میانگین ۱۶٫۳ درجه سانتیگراد (۶۱٫۳ درجه فارنهایت) در جزایر بالتیک تا ۱۸٫۱ درجه سانتیگراد (۶۴٫۶ درجه فارنهایت) در داخل در ماه ژوئیه (گرم‌ترین ماه) و از ۳٫۵- درجه سانتیگراد (۲۵٫۷ درجه فارنهایت) در جزایر بالتیک تا ۷٫۶- درجه سانتیگراد (۱۸٫۳ درجه فارنهایت) در داخل در فوریه (سردترین ماه) است. همچنین در کل متوسط دما در سال در استونی ۵٫۲ درجه سانتی گراد (۴۱٫۴ درجه فارنهایت) است.[۲۵]
میانگین بارش در سال‌های ۱۹۶۱–۱۹۹۰ از ۵۳۵ تا ۷۲۷ میلیمتر (۲۱٫۱ تا ۲۸٫۶ اینچ) در سال بوده.[۲۵]
مناطق حفاظت شده ۱۸٪ سرزمین استونی و ۲۶٪ سرزمین دریایی آن را تحت پوشش قرار داده است. ۶ پارک ملی، ۱۵۹ ذخیره‌گاه طبیعی و بسیاری از مناطق حفاظت شده در این کشور وجود دارد.[۳۲]
استونی به‌عنوان عضوی از اتحادیه اروپا، از نظربانک جهانی اقتصادی با درآمد بالا تلقی می‌شود،برابری قدرت خرید کشور براساس اعلامصندوق بین‌المللی پول در سال ۲۰۱۶ برابر با ۲۹٬۳۱۲ دلار بوده. جمهوری استونی در ۱ ژانویه ۲۰۱۱ هفدهمین کشور اتحادیه اروپاست که به حوزه یورو پیوسته است.[۳۳]
براساسیورواستات، استونی کمترین نسبت بدهی دولت بهتولید ناخالص داخلی را در میان کشورهای اتحادیه اروپا با ۶٫۷ درصد در پایان سال ۲۰۱۰ داشته است.[۳۴] بودجه متعادل،بدهی دولت تقریباً ناموجود، مالیات بر درآمد ثابت، رژیم تجارت آزاد، بخش بانکداری تجاری رقابتی، خدمات نوآورانه الکترونیکی و حتی خدمات مبتنی بر تلفن همراه، از شاخصه‌های اقتصاد بازار استونی هستند.
استونی حدود ۷۵ درصد از برق مصرفی خود را تولید می‌کند[۳۵] که در سال ۲۰۱۱ حدود ۸۵ درصد از آن توسطسنگ نفت استخراج شده در کشور تولید شده است.[۳۶] منابع انرژی جایگزین مانند چوب،پوده وزیست‌توده تقریباً ۹٪ از تولید انرژی اولیه را تشکیل می‌دهند. انرژی باد حدود ۶٪ کل تولید در سال ۲۰۰۹ را تشکیل می‌داده.[۳۷] استونی فراورده‌هاینفتی را از اروپای غربی وروسیه وارد می‌کند همچنین ۱۰۰٪ گاز طبیعی خود را از روسیه وارد می‌کند.[۳۸]
انرژیسنگ نفت،مخابرات، نساجی، محصولات شیمیایی، خدمات بانکی، غذا و ماهیگیری، الوار، کشتی‌سازی، الکترونیک و حمل و نقل بخش‌های اصلی اقتصاد استونی را تشکیل می‌دهند.[۳۹]
خاک استونی، قابلیت کشت مناسبی نداشته، و دامداری آن نیز، فقط جوابگوی ۲۰ درصد نیاز کشور است. در سالیان اخیر، منابع محدودی از نفت و فسفریت در این کشور یافت شده است.
استونی نخستین کشور از جمهوری‌های شوروی سابق بود که واحد پول یورو را به جای پول ملی، به گردش درآورد. بیست سال پس از جدا شدن استونی ازاتحاد جماهیر شوروی، برای بسیاری از مردم استونی، پیوستن به یورو این موضوع را ثابت کرد که آن‌ها به غرب پیوسته‌اند. کاهش هزینه‌های دولتی که برای پیوستن استونی به حوزه یورو ضروری بوده، سبب افزایش نرخ بیکاری در این کشور و رسیدن آن به ۱۶ درصد شد.بحران بدهی‌های اروپا در گذشته به شدت به استونی صدمه زده‌بود.[۴۰]
اقتصاد استونی از شفافیت بسیار بالایی برخوردار است به‌طوری که در رده ۶ جهانی و رده ۲ اروپا درشاخص آزادی اقتصادی قرار دارد.[۴۱][۴۲] یک سیستم مالیاتی ساده با نرخ ثابت و مالیات غیرمستقیم کم، گشودگی برای سرمایه‌گذاری خارجی و یک سیستم تجاری لیبرال از اقتصاد ارتجاعی و عملکرد خوب حمایت کرده است.[۴۳] تمرکز زیاد در بخش فناوری اطلاعات منجر به خدمات عمومی بسیار سریعتر، ساده و کارآمد شده است که برای مثال ثبت اظهارنامه مالیاتی کمتر از پنج دقیقه طول می‌کشد و ۹۸٪ معاملات بانکی از طریق اینترنت انجام می‌شود.[۴۴][۴۵]
پیش ازجنگ جهانی دوم، مردم استونیایی‌تبار ۸۸ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌داد و اقلیت‌های قومی ۱۲ درصد باقی‌مانده را تشکیل می‌دادند.بزرگترین گروه‌های اقلیتی در سال ۱۹۳۴ عبارت بود از روس، آلمانی، سوئدی، لتونیایی، یهود، لهستانی، فنلاندی واینگری‌ها.بین سال‌های ۱۹۴۵ و ۱۹۸۹، با اجرای برنامه روسی‌سازی شوروی‌ها درصد استونیایی‌تبارها در میان مردم این کشور به به ۶۱ درصد کاهش یافت.شوروی مهاجرت انبوه کارگران صنعتی از روسیه، اوکراین، و بلاروس را به استونی ترویج کرد و بسیاری از استونیایی‌ها در زمان جنگ ناچار به مهاجرت شدند.ژوزف استالین نیز دست به تبعیدهای دسته جمعی و اعدام مردم استونی زد به‌طوری‌که در جریان دوران «پاکسازی» او ۱۱۰ هزار تن از مردم استونی کشته یاتبعید شدند.[۴۶]
در دهه پس از استقلال، مهاجرت گسترده روس‌ها از استونی و برچیده شدن پایگاه‌های نظامی روسیه در سال ۱۹۹۴ باعث شد که نسبت قوم استونیایی در استونی از ۶۱٪ در سال ۲۰۰۶ میلادی به ۶۹٪ درصد افزایش پیدا کند.[۴۶]
در سال ۲۰۱۰، تعداد ۲۴۵ موزه در استونی وجود داشت که به‌طور جمعی بیش از ۱۰ میلیون شیء در آن‌ها به نمایش درآمده است.
آکادمی هنرهای استونی (به استونیایی: Eesti Kunstiakadeemia, EKA) ارائه آموزش عالی در هنر، طراحی، معماری، رسانه، تاریخ هنر و آموزش مرمت آثار را برعهده دارد.رویکرد فرهنگسرای ویلیاندی (Viljandi)دانشگاه تارتو همگانی کردن فرهنگ بومی از طریق ارائه برنامه‌های درسی در رشته‌های ساختمان‌سازی بومی، آهنگری بومی، طراحی پارچه و لباس بومی، صنایع دستی سنتی و موسیقی سنتی است.[۴۷]
هستهٔ اولیهٔ شعر معاصر استونی با آرمان‌گرایی استقلال‌طلبانهٔ آن، موجب پدید آمدن گروهی از شاعرانی شد که کارشان را از ۱۹۰۵ آغاز کردند و با نام «استونی‌های جوان» شهرت دارند.[۴۸]
پس از استقلال جمهوری استونی از امپراتوری تزاری روس و قرن‌ها سلطه فئودالی آلمانی‌ها، شعر «ماری اوندر» به عنوان الگوی سنتی شعر استونی شناخته شد و نام او را به عنوان نامزد جایزهٔ ادبی نوبل مطرح کرد.[۴۸]
در دهه ۱۹۳۰ نسل سوم شاعران استونی قدم به عرصهٔ وجود گذاشتند، که از آن میان می‌توان به شاعرانی چون: «بتی آلور»، «اوکو ماسینگ» و «برنارد کانگرو» اشاره کرد؛ که از میان آنان «بتّی الور»، پس از درگذشت «ماری اوندر» عنوان شاعر ملی استونی را به دست آورد.[۴۸]
حرکت جدید شعر معاصر استونی که از دههٔ پنجاه به بعد رو به رشد نهاده بود، در دهه‌های بعد نیز به حرکت خود ادامه داد و در حال حاضر نیز به رشد خود ادامه می‌دهد.[۴۸]
اولین اشاره به آواز استونیایی مربوط بهساکسو گراماتیکوس بوده است،[۴۹] ساکسو از رزمندگان استونیایی صحبت می‌کند که شبانه در حالی که منتظر نبرد بودند آواز می‌خواندند. سازهای بادی سنتی که توسط چوپان‌ها ساخته و نواخته می‌شد مدتی رواج داشت، از دیگر سازهایموسیقی فولکلور استونی می‌توان اززیتر وآکوردئون اشاره کرد.
در دهه ۱۹۵۰،جورج اوتسباریتون اهل استونی به عنوان یک خواننده اپرا به شهرت جهانی رسید. درمسابقه آواز یوروویژن ۲۰۰۱تانل پادار با آهنگ «همه» برنده این مسابقات شد و در سال ۲۰۰۲ استونی میزبان مسابقه آواز یوروویژن را برعهده داشت.
ادبیات استونی به ادبیات نوشته شده بهزبان استونیایی اشاره دارد. (حدود ۱ میلیون گویشور)[۵۰] شکست استونی درجنگ‌های صلیبی شمالی از قرن سیزدهم تا ۱۹۱۸ در برابر آلمان، سوئد و روسیه منجر به انتشار چند اثر ادبی اولیه به زبان استونیایی شد، قدیمی‌ترین سوابق نوشتاری استونی مربوط به قرن سیزدهم است.
اسکار لوتس برجسته‌تریننثرنویس ادبیات اولیه استونی بود که آثارش امروزه نیز به‌طور گسترده خوانده می‌شود مخصوصاً رمان مکتب غناییبهار (Kevade),[۵۱]آنتون هانسن تامساره در رمانحقیقت و عدالت که یک اثر واقع‌گرای روانشناختیپنتالوگرافی است تحول جامعه استونی را از یک جامعه دهقانی به یک کشور مستقل ثبت کرده است.[۵۲][۵۳] در دوران مدرنیان کروس ویان کاپلینسکی مشهورترین و ترجمه‌شده‌ترین نویسندگان استونی هستند.[۵۴] همچنین از مشهورترین نویسندگان اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم می‌توان بهتونو اونپالو واندروس کیویرا اشاره کرد.[۵۵]
↑Including both the official standard Estonian language andSouth Estonian (spoken in southeast Estonia) which encompasses the Tartu, Mulgi,زبان وورو[۲] وSetoگویش. There is no academic consensus on the status of South Estonian as a dialect or language.[۳][۴][۵][۶][۷]
↑Laakso, Johanna (2014), "The Finnic Languages", in Dahl, Östen; Koptjevskaja-Tamm, Maria (eds.),The Circum-Baltic Languages: Typology and Contact, Amsterdam:John Benjamins Publishing Company
↑Figures provided by Statistics Estonia correspond to number of official residents only (i.e include over 55,600 ethnic Ukrainians who are officially resident in Estonia); the figures do not include another estimated 50,000 people who, as Ukrainian war refugees, are staying in Estonia but have not registered a place of residence there.
↑By Estonian law, ethnicity is registered via self-declaration (which is not mandatory).
![موقعیت استونی (سبز پررنگ) – در اروپا (سبز و خاکستری پررنگ) – در اتحادیه اروپا (سبز) — [Legend]](/mt/?noimg=&dark=on&url=https%3a%2f%2ffa.wikipedia.org%2fwiki%2f%25D9%25BE%25D8%25B1%25D9%2588%25D9%2586%25D8%25AF%25D9%2587%3aEU-Estonia.svg)
.svg)
%2c_%25D0%259C%25D0%25B5%25D0%25BB%25D0%25B8%25D1%2585%25D0%25BE%25D0%25B2%25D0%25BE.jpg)
.jpg)
.svg)
