| استریکنین | |
|---|---|
 | |
 | |
Strychnidin-10-one[۱] | |
(4aR5aS8aR13aS15aS15bR)-4a55a7813a1515a15b16-decahydro-2H-46-methanoindolo[321-ij]oxepino[234-de]pyrrolo[23-h]quinolin-14-one | |
| شناساگرها | |
| شماره ثبت سی‌ای‌اس | ۵۷-۲۴-۹ (باز)  Y,۶۰-۴۱-۳ (سولفات) Y |
| پاب‌کم | ۴۴۱۰۷۱ |
| کم‌اسپایدر | ۳۸۹۸۷۷ Y |
| UNII | H9Y79VD43J (باز) Y,FA486DV76S (سولفات) Y |
| شمارهٔ یواِن | 1692 |
| KEGG | C06522 Y |
| ChEBI | CHEBI:28973 Y |
| ChEMBL | CHEMBL۲۲۷۹۳۴ Y,CHEMBL۶۱۲۱۱۸ Y,CHEMBL۴۸۶۳۹۹ Y |
| IUPHAR ligand | 347 |
| شمارهٔ آرتی‌ئی‌سی‌اس | WL2275000 |
| جی‌مول-تصاویر سه بعدی | Image 1 |
| |
| |
| خصوصیات | |
| فرمول مولکولی | C۲۱H۲۲N۲O۲ |
| جرم مولی | ۳۳۴٫۴۱ g mol−1 |
| شکل ظاهری | سفید، شفاف، کریستالی |
| بوی | بی‌بو |
| چگالی | 1.36 گرم/سانتی‌مترمکعب |
| دمای ذوب | ۲۷۰ درجه سلسیوس؛ ۵۱۸ درجه فارنهایت؛ ۵۴۳ کلوین |
| دمای جوش | ۲۸۴–۲۸۶ درجه سلسیوس؛ ۵۴۳–۵۴۷ درجه فارنهایت؛ ۵۵۷–۵۵۹ کلوین |
| انحلال‌پذیری درآب | 0.02% (در دمای 20 درجه سلسیوس)[۲] |
| اسیدی (pKa) | 8.25[۳] |
| خطرات | |
| GHS pictograms |   |
| سیستم هماهنگ جهانی طبقه‌بندی و برچسب‌گذاری مواد شیمیایی | Danger |
| GHS hazard statements | H300,H310,H330,H410 |
| GHS precautionary statements | P260,P264,P273,P280,P284,P301+310 |
| خطرات اصلی | به‌شدت سمی |
| لوزی آتش |  |
| نقطه اشتعال | |
| دمای خودآتشگیری | |
| آمریکاPermissible exposure limit (PEL) | TWA 0.15 mg/m3[۲] |
| LD50 | ۰٫۵ میلی‌گرم/کیلوگرم (سگ، خوراکی) ۰٫۵ میلی‌گرم/کیلوگرم (گربه، خوراکی) ۲ میلی‌گرم/کیلوگرم (موش، خوراکی) ۱۶ میلی‌گرم/کیلوگرم (رت، خوراکی) ۲٫۳۵ میلی‌گرم/کیلوگرم (رت، خوراکی)[۴] |
| به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa) | |
Y (بررسی) (چیست: Y/ N؟) | |
| Infobox references | |
استریکنین،[پانویس ۱]سمی بسیار قوی، بی‌رنگ، بی‌بو وآلکالوئیدیکریستالی است که به عنوانآفت‌کش، به‌خصوص برای کشتنمهره‌داران کوچک مانندپرندگان وجوندگان استفاده می‌شود. استریکنین پس از خورده شدن، استنشاق، یا جذب از طریقچشم‌ها یامخاط دهان، باعثمسمومیت شیمیایی،تشنجعضلانی و در نهایتمرگ از طریقخفگی یااختناق می‌شود.[۵] در گذشته، پزشکان از مقادیر ناچیز این ماده، به‌منظور افزایش انقباض عضلانی مثلاً برای القاء انقباض درماهیچه قلبی استفاده می‌کردند.[۶] رایج‌ترین منبع استخراج استریکنین، دانه درختکچوله است.
برای اولین بار در سال ۱۷۵۳ آلکالوئید استریکنین درگیاهان خانوادهدم‌موشیان و سردهٔگل‌سپاسی‌سانان توسطکارل لینه شناسایی شد.[۷] اینسرده از گیاهان دارایگونه‌های متعددی است که شامل ۱۹۶ گونه می‌شود. در مناطق گرمآسیا (۵۸ گونه)، درقاره آمریکا (۶۴ گونه) و درآفریقا (۷۵ گونه)، از این گیاه وجود دارد. دانه‌ها و پوست بسیاری از این گیاهان حاوی سم قدرتمند و کشنده استرکنین است.
این ماده یکنوروتوکسین است و به‌عنوانآنتاگونیستگیرنده گلیسین وگیرنده استیل‌کولین دردستگاه عصبی خودمختار عمل می‌کند.گلایسین درمغز یک میانجی تحریکی و درنخاع نقش مهاری دارد. با بی‌اثر کردن این میانجی، هدایتپیام‌های عصبی غیرقابل کنترل می‌شود و ایجادتشنج عضلانی می‌کند، مهاراستیل‌کولین در بخش‌های مختلفدستگاه عصبی مرکزی،فلج عضلات را تشدید می‌کند. عامل اصلیمرگ ناشی از این ماده، به فلج عضلات تنفسی بر می‌گردد هرچند اثرات مختلف عضلانی و سمیت عصبی و کبدی نیز می‌توانند عامل مرگ باشند.
استریکنینسمیت بسیار بالایی درانسان وجانوران دارد.دوز کشنده این سم در صورت مصرف خوراکی توسط یک انسان بالغ، ۳۰ تا ۱۲۰ میلی‌گرم است. همچنین متوسط دوز کشندهٔ این ماده درموش صحرایی، معادل ۱۶ میلی‌گرم و در موش‌ها معادل ۲ میلی‌گرم به‌ازای هر کیلوگرم از وزن آن‌هاست.[۸]
حداقل دوز کشنده استریکنین در انسان، به‌طور تقریبی و در افراد مختلف، در جدول زیر، ارائه شده است.
| حداقل دوز کشندهٔ استریکنین در انسان | ||
|---|---|---|
| روش مصرف | مقدار مصرف (میلی‌گرم) | |
| انسان[۹][۱۰] | خوراکی | ۱۰۰–۱۲۰ |
| انسان[۱۱] | خوراکی | ۳۰–۶۰ |
| انسان (کودک)[۱۲][۱۳] | خوراکی | ۱۵ |
| انسان (بزرگسال)[۱۴] | خوراکی | ۵۰–۱۰۰ |
| انسان (بزرگسال)[۱۳] | خوراکی | ۳۰–۱۰۰ |
| انسان[۱۵] | تزریق وریدی | ۵–۱۰ (تقریبی) |
تاکنونپادزهری ویژهٔ مسمومیت با استریکنین، شناسایی نشده. در بیشتر موارد فرد مسموم فوت می‌کند و فرصت مداوای وی وجود ندارد اما در صورتی که بیمار به‌مدت ۶ تا ۱۲ ساعت پس از مصرف سم، زنده بماند، امکان درمان و نجات بیمار وجود دارد.[۱۶]
درمان مسمومیت با این سم عموماًحمایتی است و شامل کنترلعلائم حیاتی، کنترل مسیر تنفسی بیمار، کنترلتشنج واسپاسم عضلانی وتنفس مکانیکی و انجامدیالیز، در مواقعی کهکلیه‌ها دچار مشکل شده‌اند.[۱۷] مصرف خوراکیکربن فعال به‌منظورجذب سطحی سم و کاهش میزان استریکنین آزاد و فعال در بدن مناسب است. خارج کردن سم ازلوله گوارش بیمار، از طریقشست‌وشوی معده با همراهیتانیک اسید وپتاسیم پرمنگنات نیز انجام می‌شود.[۱۸]
به منظور مقابله با تشنج‌ها،داروهای ضد تشنج از قبیلفنوباربیتال‌ها یادیازپام به همراه شل‌کننده‌های عضلات ماننددانترولین برای مقابله با انقباض و سِفت شدن عضلات نیز تجویز می‌شوند.[۱۹]
نیمه عمر بیولوژیکی استرکنین در حدود ۱۰ ساعت است. این نیمه عمر نشان می‌دهد که حتی در موارد مصرف جزئی آن نیز علاوه بر مسمومیت عصبی عملکرد طبیعی کبد نیز دچار اختلال شده و مسمومیت شدیدی بروز می‌نماید.
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامPGCH وارد نشده است. (صفحهٔراهنما را مطالعه کنید.).An attempt was made to administer a soap-and-water enema, but the sphincter was not acting. After hypodermic injection of 1/45 grain [1.44 mg] strychnine, a second attempt was made, and a good evacuation of the bowel followed, after which half a pint [284 ml] of normal saline was injected and retained. [...] We decided to adhere to the treatment already commenced--namely, periodical rectal injection of saline and withdrawals of urine by catheter, with oxygen inhalation for cyanosis, and strychnine hypodermically as the pulse weakened.
|دوره= و|جلد= داده‌شده است (کمک)
