اَریحا (عربی:أریحا،عبری:יְרִיחוֹ،انگلیسی:Jericho) مرکزاستان اریحا درکرانهٔ باختری است.[۱]نام اریحا بیش از ۷۰ بار درعهد عتیق ذکر شده و به عنوان «شهر خرماها» (עִיר הַתְּמָרִים) توصیف شده‌است.[۲] بررسی‌هایباستان‌شناسی نشان داده است که قدمت این شهر به حدود ۹۰۰۰ سال پیش از میلاد می‌رسد و به احتمال زیاد «نخستین سکونت‌گاه شهری تاریخ» بوده است.[۳] اریحای کنونی، در واقع مجموعه‌ای بیش از بیست شهر است که هر کدام روی خرابه‌های پیشینیان خود، ساخته شده‌اند[۳] و نخستین آن‌ها در دوراننوسنگی پیش‌ازسفال ایجاد شده است.[۴]
ریشه نام عبری یریحو را از واژهکنعانی رئاخ (רוּחַ) به معنای نسیم و بوی خوش دانسته‌اند، ولی نظریه دیگری نیز وجود دارد که آن را ناشی از واژه کنعانی یاریخ (ירח) به معنای ماه یا الهه ماه می‌داند که این شهر در آغاز مرکز پرستش آن بوده‌است.[۵][۶]
چگونگی به وجود آمدن اریحا بر کرانه غربیرود اردن معلوم نیست.[۳]در نزدیکی شهر اریحا منبع آبی به نام «چشمه الیسع» وجود دارد که ارزش آن در میانه بیاباندریای مرده در گذر هزاره‌ها واضح است.[۳]ظهور سکونت‌گاه شهری در مساحتی سه هکتاری در حدود۰۷۵۰۰۷۵۰۰ (پ.م) رخ داده است.[۳]این سکونت‌گاه بیش از هزار سال با دیواری قطور معروف بهدیوار جریکو محصور بوده که از ساکنان آن، دارایی‌هاشان و چشمهٔ آب محافظت می‌کرده است. دیوار اریحا قدیمی‌تریندیوار تدافعی در جهان است که توسط باستان‌شناسان کشف شده است.[۷]یک برج دیده‌بانی سنگی سترگ که در درون این دیوار ساخته شده بود بر این دیوار مشرف بود و بر آن نظارت می‌کرد. پلکانی سنگی در داخل این برج تعبیه شده بود که به سربازان اجازه صعود به برج را بدهد.[۳]
در حدود۰۶۵۰۰۶۵۰۰ (پ.م) سرانجام دیوار اریحا که بینکوچ‌نشینان شرقی و دشت‌های حاصل‌خیز فلسطین قرار داشت فرو ریخت.[۳]تازه‌واردان خانه‌های خود را به شکل مستطیل به دورحیاطهای مرکزی سازمان دادند که در آن آشپزی انجام می‌شد. هر خانه شامل چندین اتاق بود که با درهای عریض به هم متصل می‌گشتند. بین این خانه‌ها چندین ساختمان عمومی برای پرستش خدایان ایجاد شده بود.[۳]به خاطر کمبود سنگ و نیاز به آن برای ساخت بناهای دفاعی، در این دوران خانه‌ها با استفاده از خاک ساخته می‌شد. خاک مزایا و معایب خود را داشت. کار با گل و خانه‌سازی از آن آسانتر از کار با سنگ است و به مهارت چندانی نیاز ندارد. در عوض باید تمهیداتی در موردمحافظت در برابر رطوبت وایستایی آن اندیشیده شود. همچنین سطوح نازیبای گلی نیاز بهتزئینات و دکور را به وجود آورد. یک ابداع زیرکانه در میان ساکنان این شهر استفاده از لعاب بود، که هم سطح گل را در برابر آب مقاوم می‌کرد و هم آن را زیباتر می‌ساخت.[۳]خشت‌های گلی اریحا با دست ساخته شده و در آفتاب خشک می‌شدند.[۸]
↑Mithen, Steven (2006).After the ice: a global human history, 20,000-5000 BC (1st Harvard University Press pbk. ed.). Cambridge, Mass.: Harvard University Press. p. 57.ISBN0-674-01999-7.
↑"Pisa – Official Sister Cities". Comune di Pisa, Via degli Uffizi, 1 – 56100 Pisa centralino: +39 050 910111. Archived fromthe original on 16 April 2012. Retrieved16 December 2008.
یادداشت: ترتیب نام‌ها بر اساس حروف الفباست. آن‌چه در پرانتز جلوی هر نام آمده است، اکثراً نام‌ها یا صفات دیگری است که در قرآن برای آن نام ذکر شده است؛ یا نسبت آن شخص.
