اِبْنِ فارِض | |
|---|---|
| زاده | عمر بن علی بن الفارض ۵۷۶ق/۲۲ مارس ۱۱۸۱ قاهره،خلافت عباسیان،مصر کنونی |
| درگذشته | ۶۳۲ق/۱۲۳۴ (سن ۵۳) مسجد الازهر، قاهره،دوران عباسی، مصر کنونی |
| آرامگاه | مقطم،شهر مردگان کنونی در جنوب شرقی قاهره، مصر |
| پیشه | شاعرعربی،نویسنده،فیلسوفعرب |
| کار(های) برجسته | دیوان ابن الفارض |
اِبْنِ فارِض، (نام کامل: ابوحفص شرف‌الدینعمر بن علی بن مرشد بن علی) (۵۷۶–۶۳۲ق/۱۱۸۱–۱۲۳۴م)، یکی از بزرگ‌ترینشاعرانعرب و سرایندهشعر صوفیانه درادبیات عربی است. موضوع بیشتر اشعار او عشق به خداوند است و از این رو به ویسلطان العاشقین لقب داده‌اند.
به گفته نواده اش، نسبت ابن فارض به قبیله بنی سعد (قبیله حلیمة مرضعه پیامبر) می‌رسد.[۱] پدرش از اهالی حماة شام بود که به مصر مهاجرت کرد. او در سال ۵۷۶ هجری قمری (۱۱۸۱ م) درمصر زاده شد و مقدمات علوم را نزد پدرش فراگرفت و نزدبهاءالدین قاسم عساکر به استماعحدیث پرداخت[۲] و به مطالعه فقهشافعی پرداخت. سپس راه صوفیان را گزید و بیشتر وقت خود را در وادی‌المستضعفین واقع در کوه دوم از رشته‌کوه‌هایمقطم نزدیکشهر مردگان کنونی درقاهره می‌گذراند. ابن فارض پس از آن راهمکه را پیش گرفته و در آنجا به سیر و سلوک می‌پردازد و سرانجام پس از پانزده سال بهقاهره بازمی‌گردد. وی در قاهره به مقام نایب الحکمی ملک عزیز ایوبی رسید و به دلیل اینکه در محاکم قضایی سهم الارث زنان را بر مردان می‌نوشت به فارض شهرت یافت.[۳]
دربارهٔ تغییر احوال ابن فارض روایتی بدین شرح آورده‌اند:
«در این ایام با پیرمرد بقال دیدار کرد و پیرمرد که او را مرشد روحانی ابن فارض دانسته‌اند، وی را به عزیمت به حجاز اشارت کرد. ابن فارض به مکه رفت و پانزده سال در کوه‌های اطراف مکه به تزکیه نفس پرداخت. ابن فارض به زودی به مصر بازگشت. یک بار دیگر با شیخ بقال دیدار کردو بعد از مرگ بر وی نماز خواند.»[۴]
بعد از آن ابن فارض تا آخر عمر در صحن خطابه ازهر ساکن شد و در سال ۶۳۲ق همان‌جا درگذشت. وی را در محلی به نام قرافه در دامنه کوه مقطّم در جوار شیخ بقال به خاک سپردند.[۵]
دکتر امیرحسین اللهیاری، به تازگی دیوان ابن فارض مصری را تحت عنوان «بر چکاد چکامهٔ عشاق» به فارسی برگردانده و توسط نشر مولی به چاپ رسانده‌اند..
این قصیده در وصف شراب حب الهی است و شروح متعددی دارد که دو شرح فارسی آن تاکنون به چاپ رسیده است:
| عمومی | |
|---|---|
| کتابخانه‌های ملی | |
| واژه‌نامه‌های زندگی‌نامه‌ای | |
| پایگاه‌های دادهٔ علمی | |
| سایر | |
