آمفتامین (Amphetamine) یک محرک سیستم اعصاب مرکزی (CNS) است که برای درمان «اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی،نارکولپسی و گاها برای چاقی تجویز می‌شود.
مصرف سرخود این دارو می‌تواند عوارض زیادی از جمله بی قراری، اضطراب،حملات پنیک، بی خوابی، ضربان قلب تند و بالارفتن فشار خون، توهم وروان پریشی ناشی از مصرف محرک، لرزش بدن وتیک عصبی، وابستگی و اعتیاد گردد. همچنین بدن به آن عادت می‌کند و بعد برای رسیدن به همان احساس، نیاز به مقدار بیشتری پیدا می‌کند، چیزی که به آن «اعتیاد» می‌گویند.
آمفتامین‌ها دسته‌ای از محرک‌های روانی هستند که سطحدوپامین ونورآدرنالین را در مغز به طور قابل توجهی افزایش می‌دهند و به همین دلیل منجر به افزایش هوشیاری، تمرکز و انگیزه می‌شوند. این ترکیبات در اشکال مختلفی از جمله آمفتامین ساده (مانند اسپید،آدرال وویوانس) وجود دارند.[۲]
آمفتامین‌ها (برگرفته از آلفا متیل فنیل اتیلآمین) از یک سو می‌توانند درمانی موثر برای بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیش‌فعالی باشند، اما از سوی دیگر در صورت مصرف بدون نظارت پزشکی خطرات سلامت جدی ایجاد می‌کنند. این ترکیبات اغلب تنها یک راه‌حل کوتاه‌مدت محسوب می‌شوند و جایگزینی برای توسعه عادات سالم یا رشد فردی در بلندمدت به شمار نمی‌آیند.
به‌طور تاریخی، آمفتامین‌ها برای مشکلاتی مانند کاهش وزن و درمانافسردگی تجویز می‌شدند.[۴] در دوران معاصر، کاربرد اصلی آن‌ها در درماناختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی است و به بیماران برای بهبود تمرکز کمک می‌کنند. در سال‌های اخیر، افزایش قابل توجهی در تشخیص اختلال یادشده و مصرف آمفتامین‌های تجویزی، به‌ویژه در ایالات متحده، گزارش شده‌است.[۵]
آمفتامین‌ها امروزه در حرفه‌های پرتقاضا مانند فناوری، امور مالی و مراقبت‌های بهداشتی و همچنین در میان دانشجویانی که به دنبال بهبود عملکرد تحصیلی هستند، به‌عنوان «ابزارهای تقویت‌کننده عملکرد» مورد استفاده قرار می‌گیرند.[۶]
این تصویر انتقال پیام را درهسته اکومبنس نورون‌های خاردار میانی از نوع D1 نشان می‌دهد که به بروز اعتیاد به روان‌تحریک‌کننده‌ها منجر می‌شود. این آبشار پیام‌رسانی در جریان مصرف مزمن و پر دوز برخی محرک‌های دوپامینرژیک (مانندفنتیل‌آمین،
مصرف آمفتامین‌ها می‌تواند با پیامدهای منفی متعددی همراه باشد:
عوارض جانبی ناخوشایند مانند تمرکز بیش از حد بر وظایف بی‌اهمیت، اضطراب،حملات وحشت‌زدگی، تحریک‌پذیری و نادیده گرفتن نیازهای اساسی بدن از جمله خوردن، نوشیدن و خوابیدن.[۷]
خطرات جدی برای سلامت از جمله بروزروان‌پریشی در اثر مصرف طولانی‌مدت یا سنگین که می‌تواند با توهم و [[پارانویا[همه‌ترسی]] همراه باشد و حتی بهروان‌گسیختگی تبدیل شود. همچنین خطرات قلبی‌عروقی قابل توجهی مانند افزایش فشار خون،ایست قلبی، ضربان قلب نامنظم و افزایش احتمال حملات قلبی وسکته مغزی گزارش شده‌است.[۸]
اعتیاد ناشی از مصرف مداوم که با ایجاد تحمل در بدن همراه است، به طوری که فرد برای دستیابی به همان اثر نیازمند دوز بالاتری می‌شود و عملکرد بدون مصرف دارو دشوار میگردد.[۹]
آمفتامین آگونیست TAAR1 میباشد و به این شکل منجر به ترشح دوپامین و نوراپی نفرین به فضای بین سیناپسی میگردد و با مهار آنزیممونوآمین اکسیداز و جلوگیری از جذب مجددکاتکول آمینها (دوپامین،نوراپی نفرین) باعث افزایش فعالیت این مواد و افزایش فعالیت مغزی و کاهشخواب‌آلودگی می‌شود.
آمفتامین‌هایی که با عنوان دارو و با تجویز روانپزشک یا پزشک مصرف می‌شوند به درمان اختلال بیش فعالی/کمبود توجه کمک شایانی می‌نمایند.
مسلماً آمفتامین‌ها را مانند سایر داروها نباید به صورت خودسرانه و بدون تجویز پزشک مصرف نمود. در مواردی آمفتامین‌ها به عنوان نوعیماده مخدر و روانگردان مورد استفاده قرار گرفته و در طولانی مدت باعث بروز اعتیاد در فرد مصرف‌کننده می‌شوند. برخی آمفتامین‌ها و مشتقات آن بر پیام رسان‌های عصبی همانندگلوتامات (مهم‌ترین پیام‌رسان تحریکی به خصوص در نورون‌های نخاعی) اثر می‌گذارند. آمفتامین‌های غیرقانونی که اغلب در آزمایشگاه‌های زیر زمینی و غیر استاندارد تولید می‌شوند اثراتی مانندکوکائین داشته و می‌توانند بسیار اعتیادآور باشند. آمفتامین‌ها به اشکال مختلفی مانندقرص، کپسول، پودر و کریستال تولید شده و به‌طور غیرقانونی تحت عناوینی چون "سرعت (Speed)" به فروش می‌رسند. آمفتامین‌های پودری دارای بوی تند، و مزه‌ای تلخ بوده و در رنگ‌های مختلفی یافت می‌شوند. قرص‌ها و کپسول‌های آمفتامین غیرقانونی نیز تنوع رنگ بسیار زیادی داشته و انواع ناخالص آن می‌تواند محتوی انواع مواد مخدر، کافئین، شکر یا مواد چسبنده باشد. افرادی که به‌طور دائم از آمفتامین‌ها به صورت خودسرانه استفاده می‌کنند به تدریج به بیماری اعتیاد مبتلا شده و در صورتی که میزان مصرف خود را کاهش دهند دچار علائم خماری می‌شوند.
↑Cortese, Samuele (2020). "Pharmacologic Treatment of Attention Deficit–Hyperactivity Disorder".The New England Journal of Medicine.383 (11): 1050–1056.doi:10.1056/NEJMra1917069.PMID32905683.
↑Smith, Michael E. (2007). "Effects of stimulant medication on neurocognitive performance of adults with ADHD".Journal of Attention Disorders.10 (3): 300–309.doi:10.1177/1087054706288110.PMID17449832.
↑Curran, C. (2003). "Acute and chronic effects of MDMA ("Ecstasy") on mood and cognition".Psychological Medicine.33 (4): 771–791.doi:10.1017/s0033291703005919.PMID12785438.
.jpg)
