آب یکترکیب معدنی،شفاف، بیمزه، بدون بو وتقریباً بیرنگ است که مادهٔ اصلی تشکیل دهندهٔهیدروسفرکره زمین و مایعات موجود در همهٔ موجودات زنده شناخته شده است (که به عنوانحلال عمل میکند[۱]). با اینکه آب هیچ نوعکالری یا مواد مغذی آلی ندارد، وجودش برای همه اَشکال شناخته شدهٔ حیات، الزامی است و در صورت اتمام آن، حیات روی کره زمین پایان مییابد. فرمول شیمیایی آن H2O است؛ به این معنی که هر یک از مولکولهای آن، حاوی یک اکسیژن و دو اتم هیدروژن است که توسطپیوندهای کووالانسی به هم متصل شدهاند. دو اتمهیدروژن با زاویه ۱۰۴٫۴۵ درجه به یک اتماکسیژن متصل میشوند.[۲]
بیشترینچگالیآب خالص در دمای ۳٫۹۸ درجه سلسیوس (۳۹٫۱۶ درجه فارنهایت) حاصل میشود که برابر ۱ گرم بر سانتیمتر مکعب[۳] یا ۱۰۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب است.[۴]
آب نقش بسیار مهمی دراقتصاد جهان دارد. نزدیک به ۷۰٪ آب شیرین مصرفی توسطانسان درکشاورزی مصرف میشود.[۵]ماهیگیری در آبهای شیرین و شور، یکی از منابع اصلی درآمد در بسیاری از کشورها است. بیشتر کالاهای مصرفی و اساسی از طریق مسیرهای آبی و توسطکشتیها و قایقها جابهجا میشود. در کاربردهایسرمایش وگرمایش خانگی و صنعتی از مقادیر زیادی آب وبخار استفاده میشود. آب،حلالی عالی برای بسیاری از مواد معدنی و آلی محسوب میشود و به همین دلیل در مصارف صنعتی و خانگی مانند آشپزی و شُستشو کاربرد فراوانی دارد. آب،یخ وبرف در بعضیورزشها و بازیهای تفریحی مانندشنا،قایقرانی،اسکی روی یخ و غیره نقش اساسی دارند.
آب (H2O) یک ترکیب معدنی قطبی است که دردمای اتاق مایع، بیمزه، بیبو و تقریباً بیرنگ است. این ماده به دلیل قابلیت آن در حل مواد بسیار زیادی به عنوان «حلال جهانی» شناخته میشود.[۶][۷] در حقیقت آبی که در طبیعت یافت میشود، تقریباً همیشه دارای چندین ماده حل شده در آن میباشد و برای تولیدآب خالص باید فرایندهای بسیاری انجام شود. آب تنها ماده رایجی است که در شرایط عادی کره زمین، به صورتجامد،مایع وگاز وجود دارد.[۸]
همراه با اکسیدان، آب یکی از دو نام رسمی برای ترکیب شیمیایی H2O است؛[۹] همچنین به فاز مایعH 2Oآب گفته میشود.[۱۰] دو حالت متداول دیگر آب، فازجامد آن است که به آنیخ میگویند؛ و فازگازی آب که به آنبخار آب یا بخار میگویند. افزودن یا حذف گرما میتواند باعث تغییر فاز شود:انجماد (آب به یخ)، ذوب شدن (یخ به آب)، تبخیر (آب به بخار)، چگالش (بخار به آب)، تصعید (یخ به بخار) و رسوب (بخار به یخ).[۱۱]
چگالی آب برخلاف اکثر مایعات با انجماد کاهش مییابد. در فشار ۱ اتمسفر و دمای ۳٫۲۹ درجه سلسیوس، آب به بالاترین چگالی خود یعنی ۱۰۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب میرسد.[۱۲] چگالی یخ ۹۱۷ کیلوگرم بر متر مکعب بوده و حجم آن ۹٪ افزایش مییابد.[۱۳][۱۴] این افزایش حجم میتواند باعث ایجاد فشارهای بسیار زیادی شود به گونهای که باعث ترکیدگی لولهها و ترک برداشتنتختهسنگها شود.[۱۵]
در یک دریاچه یا اقیانوس، آب در دمای ۴ درجه سلسیوس (۳۹٫۲ درجه فارنهایت) به پایین رفته و یخ در سطح آن تشکیل میشود و روی آب مایع شناور میشود. این یخ آب زیر را عایق بندی کرده و از انجماد آن جلوگیری میکند. اگر این محافظت وجود نداشت بیشتر موجودات آبزی در زمستان از بین میرفتند.[۱۶]
در نمودار فازی فشار-دما (شکل را ببینید)، منحنیهایی وجود دارد که ماده جامد را از بخار، بخار را از مایعات، و مایع را از جامد جدا میکند. این منحنیها در یک نقطه واحد به نام نقطه سهگانه با هم برخورد میکنند؛ جایی که هر سه حالت میتوانند در کنار هم وجود داشته باشند. نقطه سهگانه آب در دمای ۲۷۳٫۱۶کلوین (۰٫۰۱ درجه سلسیوس) و فشار ۶۱۱٫۶۵۷پاسکال (۰٫۰۰۶۰۴اتمسفر) قرار دارد.[۱۷] این فشار، کمترین فشاری است که آب میتواند به صورت مایع در آن، وجود داشته باشد. تا سال ۲۰۱۹، از نقطه سهگانه برای تعریف مقیاس دمای کلوین استفاده میشد.[۱۸][۱۹]
منحنی فازی آب - بخار در ۶۴۷٫۰۹۶ کلوین (۳۷۳٫۹۴۶ درجه سلسیوس؛ ۷۰۵٫۱۰۳ درجه فارنهایت) و ۲۲٫۰۶۴ مگاپاسکال (۳٫۲۰۰٫۱ پوند بر اینچ مربع؛ ۲۱۷٫۷۵ اتمسفر) خاتمه مییابد.[۲۰] این نقطه به عنواننقطه بحرانی شناخته میشود. در دماها و فشارهای بالاتر، فازهای مایع و بخار، فاز پیوستهای را تشکیل میدهند کهسیال فوق بحرانی نامیده میشود. میتوان آن را به تدریج بین چگالیهای گازمانند و مایعمانند، فشرده یا منبسط کرد؛ خواص آن (که کاملاً متفاوت از آب محیط هستند) به چگالی، حساس هستند؛ برای مثال، در فشار و دمای مناسب میتواند آزادانه با ترکیبات غیر قطبی، از جمله، بیشتر ترکیبات آلی، مخلوط شود. این امر استفاده از آن را در کاربردهای مختلف از جمله،الکتروشیمی درجه حرارت بالا و بهعنوان یک حلال یاکاتالیزور خوشخیم از نظر زیستمحیطی در واکنشهای شیمیایی شامل ترکیبات آلی، مفید میکند. در گوشته زمین، در هنگام تشکیل، انحلال و رسوب مواد معدنی بهعنوان یک حلال عمل میکند.[۲۱][۲۲]
آب خالص بهدلیل جذب نور در محدوده تقریبی ۶۰۰ تا ۸۰۰ نانومتر، از لحاظ ظاهری، آبی به نظر میرسد؛[۲۳] این رنگ را به راحتی میتوان با قرار دادن یک لیوان آب خالص در زیر نور آفتاب، در روبهروی یک دیوار کاملاً سفید رنگ مشاهده کرد. در طبیعت، به دلیل وجود مواد جامد معلق یاجلبک، ممکن است که این رنگ آبی به سبز نیز تغییر یابد.
در یک مولکول آب، اتمهایهیدروژن با اتماکسیژن، زاویه ۱۰۴٫۵ درجه تشکیل میدهند. اتمهای هیدروژن نزدیک به دو گوشه یک چهاروَجهی است که مرکز آن، اکسیژن است؛ در دو گوشه دیگر، جفتهای منفرد الکترونهای ظرفیتی قرار دارند که در پیوند، شرکت نمیکنند. در یک چهاروجهی کامل، اتمها زاویه ۱۰۹٫۵ درجه تشکیل میدهند؛ اما دافعه بینجفت الکترون غیرپیوندی بیشتر از دافعه بین اتمهای هیدروژن است.[۲۴][۲۵] طول پیوند O–H در حدود ۰٫۰۹۶ نانومتر است.[۲۶]
برخی از مواد دیگر نیز دارای ساختار مولکولی چهاروجهی هستند؛ برای مثال،متان (CH4) وسولفید هیدروژن (H2S). با این حال، اکسیژناکترونگاتیویته بیشتری نسبت به اکثر سایر عناصر دارد (یعنی الکترونهای خود را محکمتر نگه میدارد)؛ در نتیجه، اتم اکسیژن بار منفی را حفظ میکند در حالی که اتمهای هیدروژن بار مثبت دارند. این امر باعث انحنای ساختار مولکولی آب شده و همچنین به آن یکگشتاور دوقطبی الکتریکی میدهد و باعث میشود که آن را با ناممولکول قطبی طبقهبندی کنند.[۲۷]
آب یک حلال قطبی خوب است که بسیاری از نمکها و مولکولهای آلی آبدوست مانند قندها و الکلهای ساده، مانند اتانول را حل میکند. آب همچنین بسیاری از گازها، مانند اکسیژن ودیاکسید کربن را حل میکند. علاوه بر این، بسیاری از مواد موجودات زنده مانندپروتئینها،DNA وپلی ساکاریدها در آب حل میشوند.
بسیاری از مواد آلی (مانند چربیها و روغنها و آلکانها) آبگریز هستند؛ یعنی در آب محلول نیستند. بسیاری از مواد غیر آلی نیز محلول نیستند؛ از جمله، اکثراکسیدهای فلزات،سولفیدها وسیلیکاتها.
نقشه جهانی میانگین بارندگی طولانی مدت در ماههای مختلف بر اساس دادههایی از سالهای ۱۹۶۱–۱۹۹۰
اگر کسی ازفضا بهزمین نگاه کند، آن را یک سیارهآبی رنگ و پر از آب خواهد دید. حجم کل آبهای موجود در کره زمین، رقمی در حدود ۱٬۳۶۰ میلیون کیلومتر مکعب تخمین زده شده است؛ این حجم با توجه بهچرخهٔ آب بهطور دائم در بین منابع مختلف در حال جابهجاییاست.[۲۸]
سرانه برداشت آب کل برای مصارف کشاورزی، صنعتی و شهری، برحسب متر مکعب بر سال، که در سال ۲۰۱۰ اندازهگیری شده است.[۳۰]
آب شیرین یکمنبع تجدیدپذیر است که توسطچرخه آب طبیعی دوباره به گردش در میآید، اما توزیع طبیعی ناهموار در مکان و زمان، رشد تقاضای اقتصادی توسطکشاورزی وصنعت ورشد جمعیت باعث فشارهایی در زمینه دسترسی به آن گردیده است. در حال حاضر، نزدیک به یک میلیارد نفر در سراسر جهان از دسترسی به آب سالم و مقرون به صرفه محروماند.سازمان جهانی بهداشت تخمین میزند که آب سالم میتواند سالانه از مرگ ۱٫۴ میلیون کودک در اثر اسهال جلوگیری کند.[۳۱]درکشورهای در حال توسعه، ۹۰٪ از کل فاضلابها هنوز بدون تصفیه به داخل رودخانهها و جویبارهای محلی رها میشوند.[۳۲] حدود ۵۰ کشور با تقریباً یک سوم جمعیت جهان نیز از تنش آبی متوسط یا زیاد رنج میبرند و ۱۷ کشور از این میزان، سالانه بیشتر از میزان شارژ مجدد در چرخههای آب طبیعی خود آب استخراج میکنند.[۳۳] این آسیب نه تنها بر روی آبهای شیرین سطحی مانند رودخانهها و دریاچهها تأثیر میگذارد، بلکه منابع آب زیرزمینی را نیز تخریب میکند.
اصلیترین مصرف آب توسط انسان در بخش کشاورزی و زراعت است، که تقریباً بین ۸۰ تا ۹۰٪ از کل آب مصرفی توسط انسان را شکل میدهد.[۳۴] در ایالات متحده آمریکا، ۴۲٪ آب شیرین برداشت شده برای آبیاری استفاده میشود، اما اکثریت قریب به اتفاق آب «مصرف شده» به مصرف کشاورزی و دامداری میرود.[۳۵]
دسترسی به آب شیرین، خصوصاً در کشورهای پیشرفته که سیستمهای پیچیده آب برای جمعآوری، تصفیه و رساندن آب و حذف فاضلاب ساختهاند، یک امر عادی به نظر میرسد. اما فشارهای اقتصادی، جمعیتی و اقلیمی در حال رشد، نگرانیها را در مورد مسائل مربوط به آب افزایش میدهد و منجر به افزایش رقابت برای منابع آب ثابت میشود و مفهوماوج آب را ایجاد میکند.[۳۶] با رشد جمعیت و اقتصادها، تقاضای گوشت، که به شدت به مصرف آب زیادی نیاز دارد، و همچنین سوختهای زیستی و صنایع وابسته به آب، افزایش مییابد و در نتیجه احتمال وقوع چالشهای جدی در زمینه آب بسیار محتمل است.[۳۷]
کمبود آب همچنین به دلیل تولید محصولاتی که به آب زیاد نیاز دارند، ایجاد میشود. به عنوان مثال، ۱ کیلوگرم پنبه - که معادل یک شلوار جین است - به ۱۰٫۹ متر مکعب (۱۰۹۰۰ لیتر) آب برای تولید نیاز دارد. در حالی که پنبه ۲٫۴٪ از مصرف آب در جهان را تشکیل میدهد، آب در مناطقی که در حال حاضر در معرض کمبود آب هستند مصرف میشود. تولید پنبه در جهان خسارات قابل توجهی در محیط زیست ایجاد کرده است: به عنوان مثال، انحراف آب توسطاتحاد جماهیر شوروی سابق از رودخانههایآمو دریا وسیر دریا برای تولید پنبه تا حد زیادی دلیل ناپدید شدندریای آرال بود.[۳۸]
بدن انسان بسته به اندازه بدن از ۵۵٪ تا ۷۸٪ آب دارد.[۳۹] برای عملکرد صحیح بدن انسان روزانه به یک تا هفت لیتر آب نیاز دارد تا از کمآبی بدن جلوگیری کند. مقدار دقیق آن به سطح فعالیت، دما، رطوبت و سایر عوامل بستگی دارد. بیشتر این مقدار از طریق غذاها یا نوشیدنیهای دیگر به غیر از نوشیدن آب مستقیم تأمین میشود.
کلیههای سالم میتوانند ۰٫۸ تا ۱ لیتر آب در ساعت دفع کنند، اما استرس مانند ورزش میتواند این مقدار را کاهش دهد. افراد میتوانند هنگام ورزش بسیار بیشتر از حد لازم آب بنوشند و این افراد را در معرض خطر مسمومیت با آب قرار میدهد (هیدراتاسیون زیاد) که میتواند کشنده باشد.[۴۰][۴۱] به نظر میرسد ادعای رایج مبنی بر اینکه «شخص باید روزانه هشت لیوان آب مصرف کند» هیچ پایه و اساس علمی ندارد.[۴۲] مطالعات نشان داده است که مصرف آب اضافی، در زمان صرف غذا به ویژه تا ۵۰۰ میلی لیتر، باعث کاهش وزن میشود.[۴۳][۴۴][۴۵][۴۶][۴۷][۴۸] مصرف کافی مایعات برای جلوگیری از یبوست مفید است.[۴۹] انسانها به آب با ناخالصیهای کم احتیاج دارند. ناخالصیهای معمول شامل نمکها و اکسیدهای فلزی، از جمله مس، آهن، کلسیم و سرب،[۵۰] یا باکتریهای مضر، مانندویبریو است. برخی از املاح برای تقویت مزه و تأمین الکترولیتهای مورد نیاز انسان قابل قبول و حتی مطلوب هستند.[۵۱]
تمایل آب به تشکیلمحلولها وامولسیونها در فرآیندهای مختلف شستشو مفید است. شستشو همچنین یکی از اجزای مهم جنبههایبهداشت شخصی بدن است. بیشترین مصرف شخصی از آب به دلیلحمام کردن، شستن لباس و ظرف میباشد که در کشورهای پیشرفته به صدها لیتر در روز نیز میرسد.
بسیاری از فرآیندهای صنعتی به واکنش مواد شیمیایی محلول در آب یا معلق شدن جامدات دردوغابها وابسته هستند. همچنین در بسیاری از فرایندهای صنعتی از آب برای حل و استخراج مواد یا شستشوی محصولات یا تجهیزات فرآوری استفاده میشود. فرایندهایی ماننداستخراج، مواد شیمیایی مورد استفاده در صنعت کاغذسازی، سفیدکاری خمیر کاغذ، تولید کاغذ، تولید منسوجات، رنگرزی، چاپ و خنک سازی نیروگاهها از مقدار زیادی آب استفاده میکنند که نیاز به منبع اختصاصی آب دارند و اغلب باعث آلودگی قابل توجه آب میشوند.[نیازمند منبع]
از آب درتولید برق استفاده میشود.برق آبی، برقی است که ازنیروگاه آبی به دست آید. برقآبی با هدایت و عبور آب از داخل توربین آب متصل به ژنراتور تولید میشود. برق آبی یک منبعانرژی تجدیدپذیر با هزینه کم و غیر آلاینده است. انرژی از حرکت آب تأمین میشود. معمولاً یک سد بر روی یک رودخانه ساخته میشود و یک دریاچه مصنوعی در پشت آن ایجاد میشود. آبی که از دریاچه خارج میشود از درون توربینهایی که ژنراتورها را میچرخانند عبور داده میشود.
سد سهدره در چین بزرگترین نیروگاه برق آبی جهان است.
از آب تحت فشار دربرش با جت آب استفاده میشود. همچنین، برای برش دقیق از تفنگ آب فشار قوی استفاده میشود. واترجت بسیار خوب کار میکند، نسبتاً ایمن است و برای محیط زیست مضر نیست. همچنین در خنک سازی ماشین آلات برای جلوگیری از گرم شدن بیش از حد، یا جلوگیری از گرم شدن تیغههای اره از آب تحت فشار استفاده میشود.
همچنین از آب علاوه بر استفاده به عنوان حلال شیمیایی، در بسیاری از فرآیندهای صنعتی و ماشین آلات مانندتوربین بخار ومبدل حرارتی نیز استفاده میشود. تخلیه آب تصفیه نشده از مصارف صنعتی، آلودگی محسوب میشود. این آلودگی شامل املاح تخلیه شده (آلودگی شیمیایی) و آب خنککننده تخلیه شده (آلودگی حرارتی) است. صنعت برای بسیاری از کاربردها بهآب فوق خالص نیاز دارد و از انواع تکنیکهای تصفیه چه در تأمین آب و چه در تخلیه استفاده میکند.
استفاده از آب برای انتقال مواد از طریق رودخانهها و کانالها و همچنین خطوط حمل و نقل بینالمللی بخش مهمی از اقتصاد جهان است. طبق گزارش UNCTAD در سال ۲۰۲۰، حمل و نقل دریایی تقریباً ۸۰٪ تجارت بینالمللی را تشکیل میدهد. گفته میشود انقلاب صنعتی در جایی اتفاق افتاد که حملونقل ارزان آبی از طریق کانال، ناوبری، یا حمل و نقل با انواع کشتیهای آبی در آبراههای طبیعی، حملونقل فلهای مقرونبهصرفه را پشتیبانی میکرد.
آب بهطور گسترده درواکنشهای شیمیایی به عنوان یکحلال یاواکنش دهنده و در بعضی موارد به عنوان یکحلشونده یاکاتالیزور استفاده میشود. در واکنشهای معدنی، آب یک حلال معمولی است که بسیاری ازترکیبات یونی و همچنین سایر ترکیبات قطبی مانندآمونیاک و ترکیبات نزدیک به آب را حل میکند. در واکنشهای آلی معمولاً به عنوان حلالِ واکنش استفاده نمیشود، زیرا واکنش دهندهها را به خوبی حل نمیکند وآمفوتریک (اسیدی وبازی) ونوکلئوفیل است. با این وجود، این خواص گاهی مطلوب هستند. همچنین تسریعواکنشهای دیلز-آلدر توسط آب مشاهده شده است. آب فوق بحرانی اخیراً موضوع تحقیقاتی بوده است. آب فوق بحرانی اشباع شده با اکسیژن، آلایندههای آلی را بهطور مؤثر میسوزاند. بخار آب برای برخی از فرایندها در صنایع شیمیایی استفاده میشود. یک مثال تولید اسید اکریلیک از اکرولئین، پروپیلن و پروپان است.[۵۲][۵۳][۵۴][۵۵] اثر احتمالی آب در این واکنشها شامل برهمکنش فیزیکی، شیمیایی آب با کاتالیزور و واکنش شیمیایی آب با واسطههای واکنش است.
آبگرمای تبخیر بالایی دارد و نسبتاً بی اثر است که آن را به سیال اطفاء حریق خوبی تبدیل میکند. تبخیر آب گرما را از آتش دور میکند. استفاده از آب در آتشهای حاوی روغنها و حلالهای آلی خطرناک است، زیرا بسیاری از مواد آلی روی آب شناور هستند و آب تمایل دارد مایع در حال سوختن را پخش کند.
استفاده از آب در اطفاء حریق باید خطرات انفجار بخار را نیز در نظر بگیرد، که ممکن است هنگام استفاده از آب در آتشسوزیهای بسیار داغ در فضاهای محدود، و انفجار هیدروژن، زمانی که موادی که با آب واکنش میدهند، مانند فلزات خاص، رخ دهد. یا کربن داغ مانند زغالسنگ، زغالسنگ یا گرافیت کک، آب را تجزیه کرده و گاز آب تولید میکند.
انسانها برای بسیاری از اهداف تفریحی و ورزشی خود از آب استفاده میکنند. برخی از این موارد شاملشنا،اسکی روی آب،قایقرانی،موج سواری وغواصی است. علاوه بر این، برخی از ورزشها، مانندهاکی روی یخ واسکیت روی یخ، بر روی یخ انجام میشوند. کنار دریاچهها، سواحل و پارکهای آبی مکانهای محبوب مردم برای استراحت و لذت بردن از اوقات فراغت است. به نظر بسیاری از آنها صدا و شکل ظاهری آبِ روان آرام است و چشمهها و سایر ویژگیهای آب از تزئینات محبوب آنها هستند. برخی ماهیها و سایر گیاهان و جانوران را برای نمایش، سرگرمی و همراهی در داخلآکواریومها یا استخرها نگهداری میکنند. انسانها همچنین از آب برای ورزشهای برفی مانند اسکی، سورتمه سواری، و اسنوبورد استفاده میکنند، که برای تولید این یخ به آب نیاز است.
نقطه شروعپروژه انتقال آب جنوب به شمال مسیر مرکزی در شهرستان Xichuan، چین. ساخت این ابرپروژه چندین دهه طول کشیده است، که هدف آن جابجا کردن ۴۴٫۸ میلیارد متر مکعب آب در سال است.[۵۷] تا سال ۲۰۱۴، بیش از ۷۹ میلیارد دلار برای ساخت آن هزینه شده است که این پروژه را به یکی از بلند پروازانهترین و گرانترین پروژههای مهندسی تاریخ بشر تبدیل کرده است.[۵۸] هدف چینیها از این پروژه حل مشکلکمآبی در شمال چین است.
اگرچه حجم کلی آبهای موجود بر روی زمین نسبتاً زیاد مینماید اما متجاوز از ۹۷٪ این آبها دردریاها واقیانوسها متمرکز هستند و حدود ۲٪ نیز به صورتیخ ویخچالها در مناطق قطبی تجمع یافته است. از یک درصد آب باقیمانده نیز بخش زیادی در اعماق زمین بوده که استخراج آن مشکل و از دسترسانسان به دور است.[۵۹]
با توجه به افزایش روزافزون جمعیت، توسعهٔ صنایع و افزایش آلودگی منابع آب شیرین، دسترسی به آب کافی و مناسب در برخی از کشورها به یک بحران جدی تبدیل شده است.[۶۰]
آلودگی آبهای رودخانهٔ تیته در برزیل. در بسیاری از کشورها، علیرغم وجود منابع کافی آب شیرین، تأمین آب آشامیدنی سالم با مشکل روبهرو است.
۲٫۶ میلیارد نفر به آب کافی برای بهداشت دسترسی ندارند.[۶۱]
۷۰۰ میلیون نفر در ۴۳ کشور با مشکل کمبود پیوستهٔ آب مواجه هستند.[۶۲]
۱٫۸ میلیون کودک زیر ۵ سال هر سال از ابتلا بهاسهال به علت آشامیدن آب ناسالم میمیرند.[۶۳]
یک نقشهبرداری مصرف آب در کشورهای کم درآمد و متوسط در سال ۲۰۲۴ نشان داد که بیش از ۴٫۴ میلیارد نفر فاقد آب آشامیدنی سالم هستند. آلودگی مدفوعی، عامل محدود کننده اولیه است که تقریباً نیمی از جمعیت این مناطق را تحت تأثیر قرار میدهد. این رقم بیش از دو برابر برآوردهای دیگر است.[۶۴]
آب از دیرباز به سبب حیاتی بودنمقدس شمرده میشود. آب از یک سو نماد زندگی و از سوی دیگر نماد پالایش و طهارت میباشد. بر اساس باورهای بیشتر دینها آب مایع پاککننده است.[نیازمند منبع] البته پاکی تنها به تمیزی اشاره نمیکند و مفهومی گستردهتر را فرا میگیرد. آب درآیین طهارت بسیار مهم است و توسط بیشتر دینها مورد اشاره قرار گرفته است.
آب درمزدیسنا که جزو اولین دینهای جهان بشمار میرود بسیار حائز اهمیت است.آبانگان یکی ازجشنهای ایرانی است که در ستایش و نیایش ایزدبانوآناهیتا که ایزد آبهای روان بوده است، برگزار میشده است. زمان برگزاری این جشن در آبان، روز دهم آبان بوده است. همچنینآناهیتا یکی از ایزدبانوان ایرانی-آریایی، هدایت و نگهبانی تمام آبهای جهان را به عهده دارد.[۶۵]
آب در میان جامعه ژاپن و پیروان دین شینتو که بیشتر آنها در ژاپن هستند از اهمیت تاریخی بالایی برخوردار است.تسوکوبای درژاپن یک دستشویی است که در ورودی یک مکان مقدس برای بازدیدکنندگان فراهم میشود تا با شستن، دست و دهان خود را پاک کنند. این نوعآیین طهارت رسمی است. همچنین مکان تاریخیتمیزویا در ژاپن برای تطهیر تشریفاتی شامل شستشوی دهان و ریختن آب روی سر انگشتان است.
در اولین دین ابراهیمی نیز اشارههای بسیاری به تقدس آب شده است. برای نمونه از اولین اهمیت آب در یهودیت میتوان به نجات موسی در آب رودخانه اشاره کرد. به گفتهسفر خروج درتنخ،دختر فرعون شخصی بود کهموسی را زمانی که مادرش او را در رودخانه رها کرده بود، پیدا کرد و به فرزندی گرفت. همچنینمیقوه نیز معبدی برای شستشو و غسل در دین یهودیت است. میقوه حمامی خاص است که در یهودیت برای غسل کردن مورد استفاده قرار میگیرد. واژه میکوه درتورات مورد استفاده قرار گرفته است و معمولاً به معنی محل نگهداری آب است. درتلمود نیز از الزام شستن دستها با آب پاک درلاویان ۱۵:۱۱ به عنوان اشارهای به قانون کلی شستن دستها اشاره شده است.
مسیح پای رسولان را میشوید از مایستا دس هاوخبوخس، ۱۴۷۵ (گملدگالری، برلین)
آب در مسیحیت نماد پاکی و حیات است و از اهمیت بیساری برخوردار است.غسل تعمید که با آب انجام میشود نشان دهنده پاک کردن نفس انسان از ناپاکیها است.ازدواج در قانا نیز تبدیل آب به شراب اولینمعجزه عیسی درانجیل یوحنا است.[۶۶][۶۷] در اشعار مسیحی نیزپاشویان ذکر میکند که مسیح این کار را انجام میداده است. بهطور مشخص، در آیات ۱۳:۱۴–۱۷ او به آنان آموزش میدهد، ۱۴ «اگر من، خداوند و معلم شما، پایتان را شستهام، شما نیز باید پای یکدیگر را بشویید.»[۶۸] همچنین عیسی پیامبر مسیحیت چندین نفر را با آب درتالاب بیت حسدا، شفا داده است.
طبق آموزههای اسلام آب مایعی پاک و پاک کننده است و طبق احکام اسلام برای پاک کردن اثر ادرار یا خون آب مناسب است. بر اساس دستور اسلام، هر مسلمان در روز برای خواندننماز باید با آبوضو بگیرد و استفادهٔ بهینه از آب یک وظیفه است همچنین اسراف (هدر دادن) آب گناه بهشمار میآید. همچنین در موارد بسیاری مسلمانان باید بدن خود را بهطور کامل با آب شستوشو دهند که به آنغسل میگویند.[۶۹]
برخی باورهای دینی برای اینعنصر مادی به خاطر پالایندگی جسم مرتبه پالایندگی روح نیز قائل شدهاند. در بیان اسطورهایزیس از ایزدان مصری آمده است که پیکر مرده ایزیس در آبهاینیل شناور بود و به زندگی برگشت به این خاطر که در آبهای نیل غسل داده شد.[نیازمند منبع] ایزدبانوی ماه، در اساطیر قبایل مائورینیوزیلند، به نام مارما پس از اینکه بهطور کامل از بین میرود، هرگاه در آبهای زندگانی خود را شستوشو میدهد دوباره شکوه گذشته خود را بازمییابد.[۷۰]
نام وایورا،[۷۱] ایزدبانوی تندرستی در جزایرپلینزی مرکزی، به معنای «آب زندگانی» است.
↑Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997).Chemistry of the Elements (2nd ed.). Oxford: Butterworth-Heinemann. p. 620.ISBN0080379419.{{cite book}}: نگهداری یادکرد:نامهای متعدد:فهرست نویسندگان (link)
↑Wagner, W.; Pruß, A. (June 2002). "The IAPWS Formulation 1995 for the Thermodynamic Properties of Ordinary Water Substance for General and Scientific Use".Journal of Physical and Chemical Reference Data.31 (2): 398.doi:10.1063/1.1461829.
↑Weingärtner, Hermann; Franck, Ernst Ulrich (29 April 2005). "Supercritical Water as a Solvent".Angewandte Chemie International Edition.44 (18): 2672–2692.doi:10.1002/anie.200462468.PMID15827975.
↑UNEP International Environment (2002).Environmentally Sound Technology for Wastewater and Stormwater Management: An International Source Book. IWA Publishing.ISBN978-1-84339-008-4.OCLC49204666.
↑Ravindranath, Nijavalli H.; Jayant A. Sathaye (2002).Climate Change and Developing Countries. Springer.ISBN978-1-4020-0104-8.OCLC231965991.
↑Stookey JD, Constant F, Popkin BM, Gardner CD (November 2008). "Drinking water is associated with weight loss in overweight dieting women independent of diet and activity".Obesity.16 (11): 2481–2488.doi:10.1038/oby.2008.409.PMID18787524.S2CID24899383.
↑Maton, Anthea; Jean Hopkins; Charles William McLaughlin; Susan Johnson; Maryanna Quon Warner; David LaHart; Jill D. Wright (1993).Human Biology and Health. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall.ISBN978-0-13-981176-0.OCLC32308337.