Umiliazioaren Mendea,"nazio umiliazioaren ehun urteak" ere deitua, 1839 eta 1949 arteanQing dinastiak etaTxinako ErrepublikakMendebaldeko potentzien etaJaponiaren aldetik jasandako esku-hartze eta azpiratze aldiari esaten zaio.[1]
Txinako enperadorearentzat gerra hasiera ia oharkabean gertatzen da. 1920ko hamarkadaren hasieratik goiti, berriz, Txinarentzako data garrantzitsuenetariko bat bilakatzen da: atzerriko eraso inperialistaren hasiera, errepublikak amaituko zuena.
Izendapen hau 1915ean agertu zen,Txinako nazionalismoaren gorakada giroan, Japoniako Gobernuak formulatutakoHogeita Bat Eskakizunen aurka etaYuan Shikairen onarpenarekin; geroraKuomintang-ek (Txinako Alderdi Nazionalista) etaTxinako Alderdi Komunistak zabalpena eman zioten.
1949anTxinako Herri Errepublika ezartzearekin batera amaituko zelakoan, Txinako hainbat intelektual eta politikarik diote, ordea, umiliazio garai hauTaiwanen berreskurapenarekin soilik amaituko dela.
1920ko eta 1930eko hamarkadetako txinatar nazionalistek umiliazioaren mendearen hasieraXIX. mendearen erdialdera kokatzen dute.
Umiliazioaren Mendearen hasiera XIX. mendearen erdialdean hasi zen,Lehen Opioaren Gerraren[3] bezperan, opioarekiko mendekotasun orokortuaren eta Qing Dinastiaren[4] ondorengo gainbehera politikoaren erdian.
Umilaziaoren Mendearen zati gisa aipatu behar diren gertaera nagusiak ondorengoak dira: Lehen Opioaren Gerran (1839-1842)Erresuma Batuaren aurrean izandako porrota,itun desorekatuak,Taiping matxinada (1850-1864),Opioaren Bigarren Gerrako porrota (1856-1860),Udarako Jauregi Zaharraren arpilatzea indar britainiarren eta frantsesen eskutik,Txina-Frantzia Gerra (1884-1885), porrotaLehen Txina-Japonia Gerra (1894-1895),Boxerren Matxinada eta ondorengo errepresioaNazioarteko Koalizio Militar[5] baten ondorioz (1899-1901), JaponiakoHogeita bat Eskakizunak (1915),Mantxuriako Inbasio Japoniarra (1931-1932) etaBigarren Txina-Japonia Gerra (1937-1945).
Aldi honetan, Txinak barne-zatiketa handia jasan zuen, parte hartu zuen ia gerra guztiak galdu zituen eta sarritan, hurrengo itunetan[6]potentzia handiei kontzesio handiak eman behar izan zizkien. Kasu askotan, Txina behartuta egon zen kontsezio handiak ordaintzera, merkataritzarako portuak irekitzera, lurraldeak lagatzera edota oparitzera (hala nolaKanpoko Mantxuria eta Txinako ipar-mendebaldeko zati batzuk Errusiako Inperioari,Jiaozhouko badia Alemaniari,Hong Kong Britainia Handiari,Zhanjiang Frantziari eta Taiwan eta Kwantung Japoniari) eta porrot militarrak eta gero, beste kontzesio batzuk ematera kanpoko «eragin-eremuei».
Mende hau benetan noiz amaitu zen edo amaitu ote den galdera edo interpretazio irekia da.Mao Zedong-ek zeinChiang Kai-shekBigarren Mundu Gerra eta gero kokatzen dute ehun urteko umiliazioaren amaiera. Maok 1949an kokatzen du Txinako Herri Errepublika deklaratzeakin batera. Chiangek 1945ean bukatu zela zioen. Erresuma Batuak eta Estatu Batuek lurraldez kanpoko jurisdikzioa utzi zuten 1943an. Chiang Kai-shek-ek Frantzia behartu zuen Bigarren Mundu Gerraren ondoren bere kontzesio guztiak Txinari ematera.
Mende honen amaiera behin-betikoaHong Kong 1997an itzultzean,Macao 1999an itzultzean eta Beijingeko2008ko Olinpiar Jokoak antolatzean gertatu zen[7].
Umiliazio mendean zehar Txina hainbat herrialderekin harremando zen, ala nola Japonia, Errusia eta mendebaldeko potentziekin (Erresuma batua, Frantzia, Alemania…), zeinei, besteak beste, lurraldeak utzi edo eman behar zizkien. Adibidez:
Umiliazioaren mendean, nabarmentzekoa dira bi izen, zehatz-mehatz Bigarren Mundu Gerraren ostean, umiliazioaren mendearen amaiera aldarrikatu zutenak,Chiang Kai-shek Taiwaneko diktadorea bat izan zena etaMao Zedong Txinako politikari, filosofo eta estratega militarra izan zen. Txinako Alderdi Komunistaren sortzaile eta buruzagi nagusia izan zen, baita Txinako Herri Errepublikaren sortzaile eta presidentea ere.
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak:Q2909446
Multimedia:Century of humiliation /Q2909446