| Sarah Kane | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jaiotza | Brentwood (Essex), 1971kootsailaren 3a |
| Herrialdea |  Erresuma Batua |
| Heriotza | King's College Hospital(en) etaLondres, 1999kootsailaren 20a (28 urte) |
| Heriotza modua | suizidioa:urkatzea |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Birminghamgo Unibertsitatea Shenfield High School(en) Bristolgo Unibertsitatea (1989 -1992) |
| Hizkuntzak | ingelesa |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | antzerkigilea,idazlea etaautorea |
| Lan nabarmenak | ikusi
|
| Jasotako sariak | ikusi
|
     | |
Sarah Kane (Essex,Erresuma Batua,1971kootsailaren 3a –Londres, Erresuma Batua,1999kootsailaren 20a) britainiar antzerkigilea izan zen, maitasun erredentorea, sexu-desira, mina, tortura (fisikoa zein psikologikoa) eta heriotza hizpide dituzten lanengatik ezaguna. Intentsitate poetikoa, hizkuntza garbia, antzerki-formaren azterketa eta, aurreko lanean, ekintza eszeniko muturrekoa eta bortitza erabiltzen dituzte.
Kanek berak eta bere lanean adituak direnek, hala nola Graham Saundersek,antzerki espresionista eta tragedia jacobea bezalako inspirazio batzuk identifikatzen dituzte. Aleks Sierz kritikariak bere lanaIn-Yer-Face izeneko antzerkiaren parte gisa ikusi zuen, antzerki naturalistaren konbentzioekin hautsi zuen antzerki-mota gisa. Kaneren lan argitaratuak bost antzerki lan, film labur bat (Skin) etaThe Guardianerako bi egunkari artikulu ditu.
Brentwooden (Essex) jaio zen Kane, eta guraso ebanjelikoek hazi zuten. Nerabezaroan konprometitutakokristaua izan zen. Geroago, ordea, ez zituen sineste horiek onartu. Shenfield High Schoolera joan ondoren, arte dramatikoa ikasi zuen Bristoleko Unibertsitatean, 1992an graduatu zen eta, ondoren, maisutza-ikastaro bat egin zuen antzerki-idazketan Birminghameko Unibertsitatean, David Edgar antzerkigileak zuzenduta.[1]
Antzerkirako eta letretarako zaletasuna nerabezaroan hasi zen, eta antzerki amateur talde bateko kide izan zen zuzendari gisa.Antón Txekhov etaWilliam Shakespeare egileen lanak jarri zituen martxan.Arte Dramatikoko unibertsitate-ikasketak egiten zituen Bristolgo Unibertsitatean, ohorezko matrikularekin. Han, aktore edo zuzendari izan nahi zuen arren, idazten hasi zen. Askotariko eragin literarioak zituen, baina Edward Bond,Samuel Beckett, Howard Brenton etaGeorg Büchner zituen gogoko.
1994an bere lehen testua idatzi zuen,bakarrizketenSick trilogia eta haren gai nagusiak bortxaketa, bulimia eta sexualitatea ziren. Hiru argudio horiek, minarekin, krudeltasunarekin, torturarekin eta maitasunarekin batera, izan ziren bere ardatz sortzaileak.
Kanedepresio larri baten aurka borroka egin zuen urte askoan, eta bi aldiz onartu zuten bere borondatez Londresko Maudsley ospitalean.[2] Hala ere, etengabe idatzi zuen helduaroan. Urte batez idazle egoiliarra izan zen Paines Plough antzerki-konpainiarentzat. Idatzi berriak sustatu zituen, eta beste idazle batzuk gogotsu bultzatu zituen. Hori baino lehen, Londresko Bush Theatre-rako literatura-bazkide gisa aritu zen labur-labur. Kane 1999an hil zen; errezetatutako sendagaien gaindosia hartu eta bi egunera, zapatetako lokarrietatikurkatu zen Londresko King's College Ospitaleko bainu batean,[3] Bi aste lehenago 28 urte bete eta hamabost egunera.
Kaneren lana ez zen inoiz Erresuma Batuko audientzia handietara iritsi, eta, hasieran, egunkarietako kritikari askok baztertu zuten. Hala ere, haren lanak luze eta zabal irudikatu diraEuropan,Australian etaHego Amerikan. 2005ean, Dominic Dromgoole antzerki-zuzendariak hauxe idatzi zuen:
"Zalantzarik gabe, nazioarteko zirkuituko idazle nobelik interpretatuena".[4]
Mark Ravenhill antzerkigileak bere lani buruz zera esan zuen:
"Ia ziurtasunez lortu dute estatus kanonikoa".[5]
Alemanian 17 ekoizpen izan zituen aldi berean. 2010eko azaroan,New York Times-eko Ben Brantley antzerki-kritikariak Blasted-eko SoHo Rep (bi urte lehenago estreinatu zena) "hamarkadako New Yorkeko estreinaldi garrantzitsuenetariko bat" zela deskribatu zuen. Robert Askins dramaturgoak Tony sarirako izendapena jaso zuen 2015. urtean,Mano a Dios lanagatik, eta inspirazio handi gisa aipatu zuen Kane.[6]
Sarah Kane Europako antzerkigile ezagunenetako bat da. Alemanera, frantsesera, italierara, espainierara, katalanera, poloniarrera, grekora, daniera, portugesa, neerlandera, errumaniera, errusiera itzulia da.*
Kaneren lehen apustuaBlasted izan zen. Kanek lehen bi eszenak idatzi zituen Birminghameko ikasle zela, eta emanaldi publiko bat eskaini zien. Mel Kenyon agentea audientzian zegoen eta ondoren Kaneren errepresentante egin zen, Londresko Royal Court Theatre-n bere lana erakutsi beharko zukeela iradokiz.[7] James Macdonaldek zuzendutako obra osoa 1995ean estreinatu zen. Leedsko luxuzko hotel bateko gela batean gertatzen da ekintza. Han, Ian adin ertaineko kazetariarrazista eta hitz txarrekoa, hasieran seduzitzen saiatzen da, eta, gero, Cate, gazte inuzente eta errugabea, eta gero bortxatu egiten du. Mundu naturalista beldurgarri batean zabaldu zenetik, lanak amesgaizto-neurri desberdinak hartzen ditu, frankotiratzaile soldadu bat errifle batekin armatutako gelan agertu denean. Narratiba, azkenik, gero eta kezkagarriagoak diren eszena laburretan apurtzen da. Uzkiko bortxaketa,kanibalismoa eta beste basakeria mota batzuk zirela medio, Londresko antzerki-eskandalu handienetako bat sortu zuten 1965ean Edward Bonden Saved lanaren ondoren.[7] Kanek miretsi egiten zuen Bonden lana, eta, era berean, publikoki defendatzen zituen Kaneren lana eta talentua.[8] Kaneri bereziki gustatzen zitzaizkion beste dramaturgo batzuk, eragin gisa ikus zitezkeenak:Samuel Beckett, Howard Barker etaGeorg Büchner, -ek geroago Woyzeck zuzendu zuena.[9]
Blastedi gogor eraso zuen prentsa britainiarrak. Hala ere, Martin Crimp,Harold Pinter (haren lagun egin zen), Caryl Churchill, bere lankide dramaturgoek goraipatu zuten, eta "obra nahiko samurra" zela esan zuen.[10][11][12] Geroago ikusi zen paralelismoak egiten ari zelafamilia indarkeriaren etaBosniako gerraren artean, eta indarkeria emozional eta fisikoaren artean. Kanek hauxe esan zuen:
"Ingalaterran bortxaketa bakan batek eragiten duen jarreraren ondorio logikoa Bosniako bortxaketa-eremuak dira, eta gizarteak gizonek portatzea espero duen moduaren ondorio logikoa gerra da".[13]
Blasted berriro ekoitzi zen 2001ean Royal Court-en. Ekoizpen horreetako zuzendariorde Joseph Hill-Gibbins-ek iradoki zuenez, "argumentua formaren bidez egiten da, Blasteden estilo-aldaketen bidez.Horrela eraikitzen du argumentua, eszenatoki hori Ingalaterrako iparraldeko hiri industrial batean hartuz eta ekintza gerra-eremu batera eramanez". Lehenengo eszenaren errealismo kritikoa "hitzez hitz" txikituta dago bigarren eszenan. Ken Urban kritikariak esan zuen “Kanerentzat, infernua ez da metafisikoa: hiperreala da, errealitate magnifikatua”.[13]
Skin hamaika minutuko gidoia izan zen,Channel 4 telebista-estazio britainiarrarentzat idatzia. Emakume beltz baten etaskinhead arrazista baten arteko harreman bortitza deskribatzen du. Londresko Zinemaldian proiektatu zen lehen aldiz, 1995eko urrian, eta Channel 4 telebista jarri zuen 1997an. Vincent O'Connell da filmaren zuzendaria, eta Ewen Bremner, Marcia Rose, Yemi Ajibade eta James Bannon ditu protagonista.[14]
LondreskoGate Theatre taldeak testu klasiko batean oinarritutako obra bat idazteko eskatu zion Kaneri.Fedraren maitasuna askatasunez oinarritu zenSéneca dramaturgo klasikoarenFedra antzerki-obran, baina ingurune garaikidean.Fedraren Hipólito semeordeak kondenatutako maitasunaren mitoa berregin zuen, eta Fedraren ordez,Hipólitok hartu zuen eginkizun nagusia. Hipólitoren ankerkeria emozionalak bultzatu zuen Fedra bere buruaz beste egitera. Kanek tradizio klasikoa asmatu zuen, deskribatu ordez, agertokian ekintza bortitzak erakutsiz. Lanak Kaneren elkarrizketa bitxi eta zinikoenetako batzuk bildu zituen. Kanek "nire komedia" gisa deskribatu zuen. Kanek zuzendua, 1996an aurkeztu zen lehen aldiz Gate Theatren.
Cleansed Royal Court-eko beheko solairuko antzokian estreinatu zen 1998ko apirilean, eta James Macdonaldek zuzendu zuen. Garai hartan izan zen produkziorik garestiena Royal Courten historian. Kanek idatzia zuenRoland Barthes-en baieztapena irakurri ondoren:
"maiteminduta egoteaAuschwitzen egotea bezalakoa da".[15]
Cleansed Kanek bere zuzendaritza eszenikoetan unibertsitate gisa deskribatu zuen horretan garatzen da, baina tortura-ganbera edokontzentrazio-eremu gisa funtzionatzu zuen, Tinker sadikoak gainbegiratuta. Neska gazte bat eta haren neba, nahastutako mutiko bat, bikote gay bat eta peepshow-dantzari bat jarri zituen ankerkeria handiko mundu horretan. Maitasun-adierazpenak maltzurkeriaz probatu ziren. Antzerkian egin zitekeenaren mugak bultzatu zituen: agertokiko norabideetan ekilore batek zorua zeharkatu zuen eta bere buruen gainetik hazi zen, eta arratoiek Carl-en oinak eramaten zituzten. Londresko National Theatre-n aurkeztu zen obra 2016. urtean, eta Kaneren obra bat antzezten zen lehen aldia izan zen.[16]
Bere azken lana,4.48 Psicosis, hil baino lehentxeago osatu zen, eta 2000. urtean James Macdonaldek zuzendutako Royal Courten antzeztu zen. Lan hori, Kaneren antzezlanik laburrena eta zatituena, argumentua eta pertsonaia alde batera utzi zituen, eta ez zuen adierazten zenbat aktore zeuden obra adierazteko. Kanek depresio larria jasaten zuen une batean idatzia, bere lankide antzerkigile eta lagun David Greigek "adimen psikotikoaren" gai gisa deskribatu zuen. Greig-en arabera, titulua ordua da —4:48tik a. m.—, Kane, depresio-egoeran, goizean maiz esnatzen zen ordua.
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak:Q231141
Multimedia:Sarah Kane /Q231141