| Pierre Loti | |||
|---|---|---|---|
 | |||
1891komaiatzaren 21a -1923koekainaren 10a ←Octave Feuillet -Paul-Albert Besnard → | |||
| Bizitza | |||
| Jaiotzako izen-deiturak | Louis Marie Julien Viaud | ||
| Jaiotza | Rochefort, 1850ekourtarrilaren 14a | ||
| Herrialdea |  Frantzia | ||
| Lehen hizkuntza | frantsesa | ||
| Heriotza | Hendaia, 1923koekainaren 10a (73 urte) | ||
| Hobiratze lekua | Maison des aïeules de Pierre Loti(en) | ||
| Familia | |||
| Aita | Théodore Viaud | ||
| Ezkontidea(k) | Okané-San(en) Jeanne-Amélie-Blanche Franc de Ferrière(en) | ||
| Bikotekidea(k) | ikusi | ||
| Seme-alabak | ikusi | ||
| Haurrideak | |||
| Hezkuntza | |||
| Heziketa | Henrike IV.a lizeoa École Navale(en) | ||
| Hizkuntzak | frantsesa | ||
| Jarduerak | |||
| Jarduerak | idazlea,itsas ofiziala,eleberrigilea,saiakeragilea,eguneroko-idazlea,kazetaria,bidaia idazlea etaargazkilaria | ||
| Enplegatzailea(k) | Le Figaro | ||
| Jasotako sariak | |||
| Kidetza | Frantses Akademia Hellenic Philological Society of Constantinople(en) | ||
| Izengoitia(k) | Pierre Loti | ||
| Zerbitzu militarra | |||
| Gradua | capitaine de vaisseau(en) | ||
| Parte hartutako gatazkak | Lehen Mundu Gerra | ||
     | |||
 | |||
Louis Marie Julien Viaud (Rochefort,Itsas Charente,1850ekourtarrilaren 14an -Bakar Etxea,Hendaia,1923koekainaren 10ean)Euskal Herrian bizi zen marinel eta idazlefrantziarra zen. EzizenaPierre Loti zuen.
1881an, Bidasoan zegoen Javelot kanoiontzi kostazaineko komandante izendatu zutenean, Hendaian ezarri zuen bere bizilekua.[1] Geroago haren obra, berezikiRamuntcho[2], izugarri inportantea izan daEuskal Herriaren irudi zehatz bat ezagutarazi, bultzatu eta modan ipintzeko; gogoan izan harrezkero eta zenbait hamarkadatanLapurdiko kostaldea (Biarritz,Donibane Lohizune,Getaria...) noble, artista eta abar askoren bisitalekua bihurtu zela. Dena dela, J. Casenave-k hainbat konplimenduren artetik, funtsezko kritika egin zion 1897an LotirenRamuntcho eleberriari. Aitortzen du Euskal Herriko bazterrak eta jendeak guztiz ederki integratu dituela liburuan, baina euskal nortasunaren funtsa integratzen huts egin zuela ezin bestez, Loti ez baitzen euskalduna.[3]
Frantziako Ontziteriaren ofiziala izanik, bidaiek bere nobelei iradoki zieten, hala nola,Pêcheur d'Islande,Au Maroc,LeMariage de Loti,Un Pèlerin d'Angkor, Vers Ispahan...Turkiarako haren mirespena ere ezaguna zen.
Académie française erakundearen kidea zen, non 13. eserlekua zuen1891tik1923ra.
Hendaiako bere bizilekua zenBakar Etxea eraikinean zendu zen (Bakar Etxea: ma petite maison solitaire). Hendaiako etxea Lotik 1894ko azaroaren 12an erosi zuen. 1923ko ekainaren 10ean hor hiltzen da : Hilabete luzeak bazeramatzan eri, dioLouis Barthouk, eta behar bada heriotza hurbil senti zuelako indar handiak egin zituen Euskal Herriko bazterren berriz ikusteko...".Saint Pierre d'Oléronen hobiratu zuten, "Irla"-n, "Pierre Loti" karrikan, 19 zenbakian. Haren hil-kutxa irekirik ehortzia zuten "gorputza lurrari hobekiago eta lasterrago nahastekatua izan dadin". Islamari dioen maitasunez.[4]
Azkaineko hotelera joaten zen maiz,Jean-Pierre Borda "Otharre" pilotariaren etxera. Hoteleko leihotik ikusten zituen pilota partidakAzkaineko plazan, hurbildik segitu zituen hango joan-etorriak: jendeen sar-jalgitzeak, ahokoak, seroren urratsak... Bere begien aurrean zituen,Elizaldean, Lakarratarrak, ordukoxistera egile bakarrak.[4]
| « | "Gorrien buruzagia" izanki bestalde. (…) Loti-k hotelean aurkitu ditu kontrabandixt eta pilotariak, aditu kantari eta pertsulariak. Hoteleko leihotik ikusi ditu pilota partidak Azkaineko plazan. Bi urratsetan baitzuen eliza, hurbildik segitu ditu hango harat-hunatak: jendeen sar-jalitzeak, ahokuak, seroren urratsak... Bere begien aurrean zituen, Elizaldean, Lakarratarrak, orduko xixtera egile bakarrak... « | » |
“Ramuntcho” bere obrarik ezagunenetakoa XIX. mendearen amaieran argitaratu zuen, hartarako bere lagun Otharreren bizitza erreferentzia hartuta. Liburu horren edizio ugari egin dituzte gaur artean, baita hiru film ere, 1919an (mutua), 1937an eta 1958an.[1]
Lotik frantsesekIndotxinan egin sarraskiak salatu zituelako arazoak ukan zituen. 1883anLe Figaro kazetanIndotxinaz jabetzean, frantses soldaduek egin aldrebeskeria batzuk aipatu zituen, eta burrunba muntatu zen bere kontra.Tzvetan Todorov hizkuntzalari eta literatura-teorialariak erraten zuen LotirenSpahi baten nobela "liburu arrazista eta inperialista, sexista eta sadikoa" zela, halaber esan zuen liburu horretan ez zituela Lotik isiltzen franses soldadoek egin itsuskeriak. Eta Todorovek ere Lotik,Figaro-n, Indotxinako gerlaren kontra 1883an idatziak gogorarazten dituelarik, dio Loti ez dela "kolonialismoaren promotorea...", ez dela ez kolonien alde, ez kolonien kontra. Norbaiten kontra bada Loti, gehitzen du Todorovek, ez dela Indotxinan edo Senegalen diren frantses soldaduen kontra, baizik eta "besteak igorriz gerlara gerlak deklaratzen dituzten paristar politikarien eta funtzionarioen kontra." Eta ezagunak diraAimé Césairek kolonialismoaz eman hitzaldia-n (1955) Lotiren kontra idatzi zituen lerroak. GeroagoKoldo Eizagirre bera debatean sartu zen: "Pierre Loti jujatua izan da eta kondenatua, hain zuzen bere idazle kondizioagatik".[4]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak:Q311854
Multimedia:Pierre Loti /Q311854
