| Otxandio | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bizkaia,Euskal Herria | |||||||||||
 Otxandioko plaza. | |||||||||||
| |||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua | Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
| Lurraldea | Bizkaia | ||||||||||
| Eskualdea | Arratia-Nerbioi | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Otxandio | ||||||||||
| Alkatea | Egoitz Garmendia (EH Bildu) | ||||||||||
| Posta kodea | 48210 | ||||||||||
| INE kodea | 48072 | ||||||||||
| Herritarra | otxandiar | ||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Koordenatuak | 43°02′28″N2°39′12″W / 43.0411°N 2.6533°W /43.0411; -2.6533 | ||||||||||
 | |||||||||||
| Azalera | 12,43 km² | ||||||||||
| Garaiera | 554 metro | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 1.357(2024) 34 (2023) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 1,09 bizt/km² | ||||||||||
| Hazkundea (2003-2013)[1] | % 25,95 | ||||||||||
| Zahartze tasa[1] | % 18,96 | ||||||||||
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 57,47 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera tasa[1] | % 83,64(2011) | ||||||||||
| Genero desoreka[1] | % 5,05(2011) | ||||||||||
| Langabezia erregistratua[1] | % 9,63(2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[2] | % 73.74 + % 8.31 hartzaile(2021) | ||||||||||
| Kaleko erabilera[3] | % (2021) | ||||||||||
| Etxeko erabilera[4] | % 53.54 (2021) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Webgunea | http://www.otxandio.eus | ||||||||||
OtxandioBizkaiko hego-ekialdekoudalerri bat da,Arratia-Nerbioi eskualdekoa (nahiz etaDurangoko barruti judizialean egon). 2016. urtean 1.289 biztanle zituen.Arabako mugan dago, eta aipatzekoa daEuskal Autonomia ErkidegokoLurraldearen Antolakuntza ArtezpideekErdialdeko Araba izeneko eremu funtzionalean kokatzen dutela.
Urkiolako Parke Naturalaren ondoan dago udalerria. Halaber,Arangioko mendilerroaren magalean kokatuta dago, OtxandioAramaiotik banatzen duen mendilerroaren ondoan.
Klima hotza du Otxandiok, kontinentala. Egunaren eta gauaren artean eta neguaren eta udaren artean alde handiak daude. 2005eko datuak hartuta honako tenperatura-grafiko hau eraiki daiteke:
1115ean herriaren izena lehen aldiz dokumentatuta azaldu zen,Antso VII.aNafarroako erregeak sinaturik. Baina 1236 eta 1254 artean jaso zuenHiri-Gutuna,Diego Lopez Harokoak. Beraz, Bizkaian sortutako lehen herrietako bat da.
1936kouztailaren 22anarmada matxinoak herria bonbardatu zuen.[5][6] 1936ko uztailaren 22an, Bi hegazkin frankistek Otxandio ametrailatu eta bonbardatu zuten 25 minutuz,Santamaña jaiak ospatzen ari zirela. Herriko plaza milizianoz, soldaduz eta zibilez gainezka zegoen, eta 61 lagun hil zituzten, gehienak zibilak. Herrian ziren soldaduek elizako kanpandorretik egin zioten aurre erasoari, baina ezer gutxi egin ahal izan zuten. 1936ko Gerrako lehen bonbardaketa zen, frankistek egingo zituzten sarraskien aurrekaria.[7]
Otxandioko euskaramendebaldeko euskalkiaren aldaera bat da, tarteko hizkeran[11] kokaturik dago, Otxandio inguruko euskaran[12] hain zuzen. 2010 eta 2011 urteetako datuen arabera, euskaldun kopurua %75,47 zen, eta euskararen erabilera %48,7.
Bizkaiko beste eskualde batzuetan ez bezala, eta seguru asko bere kokapen geografikoaren ondorioz, Otxandiok ez zuen izan hazkunderikXX. mende osoan zehar. Are gehiago, beste toki batzuetako industrializazioaren ondorioz, Otxandio garrantzia galduz joan zen mendeak aurrera egin ahala.
| Otxandioko biztanleria |
|---|
 |
2011ko maiatzaren 24ko hauteskundeen emaitzen ondorioz,Bildu koalizioko hautagai Santi Uribe aukeratu zuten alkate.
Otxandioko udalbatza 2015 — | ||||
| Izena | Zinegotziak | Boto kopurua[13] | ||
| Bildu | ||||
| Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) | ||||
| Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE)) | ||||
| Alderdi Popularra (PP) | ||||
2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeen emaitzen ondorioz,Bildu koalizioko hautagai Santi Uribe aukeratu zuten alkate.
Otxandioko udalbatza 2011-2015 | ||||
| Izena | Zinegotziak | Boto kopurua[14] | ||
| Bildu | ||||
| Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) | ||||
| Alderdi Popularra (PP) | ||||
| Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE)) | ||||
Araba Bus sareko
lineak zerbitzua ematen dio udalerri honi:
|
Gainera,Eskualdeko Garraioa sareak linea bat ditu udalerrian:
|
Otxandioko hirigune historikoaBerant Erdi Aroko bide-herri edo herri ibiltarienhirigintza planifikazioaren eredu da.Hiri-bilbea oso xinplea dauka: kale nagusi bat dago eta handik igarotzen da bidea. Erabat gorde du hiri-bilbea, izan ere antzinako errepidea zihoan leku beretik doan Artekale kaleaz eta horren bi aldeetan dauden beste bi kale paraleloz osatua dago. Bi kale horiek Udaletxeko kalea eta Harakinen kalea dira, azken horrek denbora batean Satonkale zuen izena. Kale horiek kantoi motz eta estu batzuen bidez lotzen zaizkio kale nagusiari, horietako zenbait estalita daudelarik.
XV. eta XVI. mendeetan herria asko handitu zen, luzetara, bidearen zentzua jarraituz. Horrela Urigoiena eta Uribarrena kaleak sortu ziren, Artekalearen iparraldeko eta hegoaldeko luzapen gisa. Gero, Uribarrena eta Urigoienako inguruetako biztanle kopurua ere handitu zenez, izen berekoerrebalak sortu ziren, espazio heterogeneo gisa eta Erdi Aroko herriak daukan egituraketa ordenatua gorde gabe.
Herria sortu zeneko erdiguneakmehelin arteko txantelketagotikoa gordetzen du hein batean. Etxeek aurrealde gutxi eta sakonera handia daukate, eta herriaren bilbea Plaza Nagusiak baino hausten ez duen etxadi xinple bidez osatuta dago. Plaza horrek espazio irregularra betetzen du eta XIX. mendean birmoldatu eta handitu zuten.
Eraikin gehien-gehienak 2 edo 3 solairukoak dira, mehelina daukate, bi isurbideko teilatuak eta fatxadarekiko paralelo den gailurra. XVI. eta XVII. mendeetanharlanduz egindako etxe batzuek zutik diraute oraindik ere. Plazaren eraikuntza perimetralaneoklasikoa da. Haren inguruan daude Santa Marina eliza (pizkundetarra da, baina dorrebarrokoa du), udaletxea, pilotalekua, bolatokia eta pasealekua.
1995ekoabenduaren 5ean,Eusko Jaurlaritzakkultura ondasun izendatu zituen hiru eraikinak,monumentu-multzo sailkapenarekin.[15]
.jpg)
 | Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Herriko Wikiatlasa |
Datuak:Q734550
Multimedia:Otxandio /Q734550
Liburuak:Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Otxandio| Durangaldekoudalerri aurkibidea | ||
|---|---|---|
Abadiño •Atxondo •Berriz •Durango •Elorrio •Ermua •Garai •Iurreta •Izurtza •Mallabia •Mañaria •Otxandio •Zaldibar •Zornotza | ||
Bizkaikohiri etahiribilduak | ||
|---|---|---|
Balmaseda (1190) • Urduña (hiria, 1229) • Bermeo (1236) • Otxandio (1254) • Lanestosa (1287) • Durango (1290-1372) • Plentzia (1299) • Bilbo (1300) • Portugalete (1322) • Lekeitio (1325) • Ondarroa (1327) • Areatza (1338) • Markina (1355) • Elorrio (1356) • Gernika (1366) • Gerrikaitz (1366) • Ermua (1372) • Ugao (1375) • Mungia (1376) • Larrabetzu (1376) • Errigoiti (1376) |  | |
