| Ortuella | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bizkaia,Euskal Herria | |||||||||||
 Ortuella udalerriaSerantes menditik ikusita. | |||||||||||
| |||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua | Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
| Lurraldea | Bizkaia | ||||||||||
| Eskualdea | Meatzaldea,Bilbo Handia | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Ortuella | ||||||||||
| Alkatea | Saulo Nebreda Trevejo (EAJ) | ||||||||||
| Posta kodea | 48530 | ||||||||||
| INE kodea | 48083 | ||||||||||
| Herritarra | ortuellar | ||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Koordenatuak | 43°18′37″N3°03′25″W / 43.310277777778°N 3.0569444444444°W /43.310277777778; -3.0569444444444 | ||||||||||
 | |||||||||||
| Azalera | 7,7 km² | ||||||||||
| Garaiera | 70 metro | ||||||||||
| Distantzia | 14 kmBilbora | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 8.629(2024) 93 (2023) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 112,06 bizt/km² | ||||||||||
| Hazkundea (2003-2013)[1] |  -% 4,18 | ||||||||||
| Zahartze tasa[1] | % 17,32 | ||||||||||
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 32,19 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera tasa[1] | % 74,4(2011) | ||||||||||
| Genero desoreka[1] | % -0,44(2011) | ||||||||||
| Langabezia erregistratua[1] | % 16,09(2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[2] | % 29.9 + % 17.33 hartzaile(2021) | ||||||||||
| Kaleko erabilera[3] | % (2021) | ||||||||||
| Etxeko erabilera[4] | % 9.4 (2021) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Sorrera | 1901. urtea | ||||||||||
| Webgunea | http://www.ortuella.biz | ||||||||||
OrtuellaBizkaiko mendebaldekoudalerri bat da,Enkarterrikoa,Meatzaldea eskualdekoa. 8.358 biztanle zituen 2016. urtean.
Udalerria Trapagako haranaren iparraldean dago,Serantes mendiaren magalean. Ortuellako erliebea orokorrean malkartsua da. Herriaren erdigunea muino batean dago, udalerriaren ipar-ekialdean. Mendebaldean, gune industrialak eta trenbidea daude.
Ortuellak mugakide dituAbanto ipar-mendebaldean,Santurtzi iparraldean,Portugalete ipar-ekialdean,Trapagaran ekialdean, etaGaldames hegoaldean.
Ortuellak auzo hauek ditu:[5]
Horietatik batzuk auzo historikoak dira, tarteanUrioste edoNocedal, Ortuella sortu baino lehen biztanlegune propioak izanak.Cadegal etaOrconerameatzaritzaren hasierarekin batera sortu ziren.Triano auzoa, berez,Abanto-Zierbenan dago, baina auzoko etxe batzuk Ortuellan daudenez zerrendan sartu da.
Ortuella biztanlegunea lehendabizikozXVIII. mendearen bukaeran aipatzen da, eta bertan badaude zenbait auzo ere. Nagusienak Ralera, trenbideak banatuta, Otxartaga, Gorbea (hasieran Felix Basozabal), Mendialde eta Ganguren dira.
Ortuellaren historiakEnkarterriko historiarekin lotura handia izan du. Betidanik,Somorrostro Haranaren errepublika barruan egon zen, zehatzago, bertokoHiru Kontzejuetan,Sestao etaTrapagaranekin batera. Hala ere, kontzejuaren izena ez zen Ortuella izan, Santurtzi baizik (zehazki,Santurce-Ortuella), eta izen bera mantendu zuen kontzejua udalerri bihurtu zenean.
Udalerriaren izen ofiziala1901 arteSanturce-Ortuella izan zen. Urte hartanSanturtziko udalerria Ortuellatik banandu zen. Banaketa gertatu zenean OrtuellakSanturtzik baino 3 bider biztanle gehiago zituen arren,Santurtzik gaur egun 45.000 biztanle inguru dauzka, Ortuellak baino ia lau bider gehiago. Arrazoia meatzeen gorakadan eta horrek erakarritako etorkinak izan ziren.
1980ko hamarkadan, ofizialkiSanturtzi hitza izenetik kendu zuten,Ortuella soilik izateko, bertokoek erabiltzen duten toponimoa; ebazpenaEusko Jaurlaritzak1981ekomartxoaren 27an egin etamaiatzaren 29koEHAAn argitaratu zuen.
Herriaren historiako gertakaririk latzenetako bat1980kourriaren 23an gertatu zen,gas leherketa batek Marcelino Ugalde ikastetxean 52 lagun hil zituenean: 49 haur, 2 irakasle eta sukaldari bat.
| Ortuellako biztanleria |
|---|
 |
Trantsizioa hasi zenetik udal gobernuaPSE-EEk izan zuen, baina 1999ko hauteskundeetan PSEk gehiengo osoa galdu zuen etaEA haiekin batu zen gobernua osatzeko. Egoera politiko latza sortu zen, baina EAk PSErekin gobernatzen jarraitu zuen.
2003ko hauteskundeetan PSE-EEk bost zinegotzi eskuratu zituen, EAJk lau, EAk 3 eta EBk bat.Ezker abertzalearen hautagaitzak ezin izan zuen aurkeztu legez kanporatzearen ondorioz. Gauzak horrela, EAJk eta EAk gobernu berri bat eratu zuten.
2007ko hauteskundetan, lehen aldiz EAJk lortu zituen zinegotzi gehien, sei. PSE-EEk bost lortu zituen eta EAk bi. EAJren eta EAren arteko gobernua berriz egin zen. EBk, berriz, bere zinegotzia galdu zuen 36 botoren aldeaz, eta orduan ere ezker abertzaleak ezin izan zen aurkeztu, bi hautes zerrenda debekatu ostean.
2008ko urrian, EAko zinegotzi batek bere taldea utzi zuen, adskribatu gabeko zinegotzi izatera igaroz.
2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeen emaitzen ondorioz,EAJ alderdiko Oskar Martínez hautatu zuten alkate. EAJk sei zingeotziak mantendu zituen, baina PSE-EEren gainbeherak jarraitu zuen eta lau zinegotzi soilik lortu zituen. Ezker abertzaleak,Bildu koalizioaren bidez, hiru zinegotzi eskuratu zituen.
2015eko udal hauteskundeetan EAJk lehendik zuen gehiengoa mantendu zuen, sei zinegotzirekin, etaEAJ alderdiko Saulo Nebreda Trevejo hautatu zuten alkate. Borobil herri plataforma geratu zen bigarren (bi zinegotzi), PSE-EEK bi zinegotzi eskuratu zituen, Bilduren ondorengoa zenEuskal Herria Bilduk beste bi eta Irabazik bat.
Ortuellako udalbatza | |||||
Alderdia | 2015eko maiatzaren 24a | 2011ko maiatzaren 22a | |||
| Zinegotziak | Boto kopurua | Zinegotziak | Boto kopurua | ||
| Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ-PNV) | 6 / 13 | 1.875 (% 41,73) | 6 / 13 | 1.580 (% 35,92) | |
| Borobil | 2 / 13 | 772 (% 17,18) | |||
| Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE)) | 2 / 13 | 659 (% 14,67) | 4 / 13 | 1.149 (% 26,12) | |
| Euskal Herria Bildu (EH BILDU)* | 2 / 13 | 555 (% 12,35) | 3 / 13 | 1.035 (% 23,53) | |
| Irabazi (2015) /Ezker Batua - Berdeak (EB-B) (2011) | 1 / 13 | 505 (% 11,24) | 0 / 13 | 184 (% 4,18) | |
| * 2011nBildu koalizioa aurkeztu zen. ** 2011nEzker Batua-Berdeak-INDAZ koalizioa aurkeztu zen. | |||||
| Datuen iturria:2015eko eta 2011ko udal hauteskundeen emaitzak euskadi.eus webgunean | |||||
Bilboko Renfe AldirienC-2 lineak hiru geltoki ditu herrian:
Astelehenetik ostiralera 20 minutuko maiztasunaz ibiltzen da trena ordu gorietan, eta 30 minutukoaz egunaren gainontzeko orduetan. Larunbat eta igandeetan maiztasuna 30 minutukoa da. Horrez gain, ostiral eta larunbat gauetangau jaia gaueko zerbitzuak eskaintzen dira.
Bizkaibus hiri-arteko zerbitzuko hurrengo lineak udalerria zeharkatzen dute:
 BizkaibusA2336 MUSKIZ - EHU | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| BizkaibusA3323 PORTUGALETE - GALDAMES | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
 | Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Herriko Wikiatlasa |
Datuak:Q4474
Multimedia:Ortuella /Q4474
Liburuak:Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Ortuella | Ortuellako auzoak | |
|---|---|---|
