Orfeo[1] (grekoa: Ορφέυς)greziar mitologiako pertsonaia bat da. Tradizioaren arabera, bere lira jotzen zuenean, gizon-emakumeak haren inguruan biltzen ziren entzuteko eta beren arimari atsedena emateko. Hala lortu zuenEuridize ederraren maitasuna, eta hala lortu zuenZerbero beldurgarria lokarrarazteaHadesen mundura (inframundura) jaitsi zenean. Orfeo, jatorriz, traziarra zen.
EzHomerok ezHesiodok aipatzen dute, bainaPindarok (K.a. V. mendean) hari buruz dio «kantuen aita» dela.
K.a. VI. mendeaz geroztik, Antzinate klasikoko musikari eta poeta nagusietakotzat hartua izan zen; hari buruz esaten da zitara asmatu zuela eta beste bi soka erantsi zizkiola lirari: lehen, lirak zazpi soka zituen; gero, bederatzi, bederatzi musen omenez
Tradiziorik ezagunenaren arabera, OrfeoTraziako erregeEagroren etaKaliope musaren semea zen. Beste iturri batzuen arabera,Apoloren semea zen.
Traziarra bazen ere, argonautekin joan zen, eta arraunlarien erritmoa markatzen zuen. Bere musikarekin, bere lagunak babestu zituen sirenetatik, haiek kanta ederrak abesten baitzituzten nabigatzaileak erakartzeko eta jateko. Sirenen ahotsak entzun zituenean, Orfeok lira atera eta bere musika jo zuen, sirenena baino ederragoa, eta sirenen ahotsa estalarazi zuen horrela.[2][3][4]
Orfeoren emazte Euridize hil egin zen, eta Orfeok, tristaturik, hain kantu tristeak abestu zituen, ezen jainkoek eta ninfek negar egin baitzuten etaHadesen erresumara, inframundura, bere maitearen bila jaisteko aholkatu baitzioten. Bere musika erabiliz, Hadesen eta Pertsefoneren bihotzak ukitu zituen, eta baimena eman zioten Euridizeri bizien mundura itzultzeko, baina baldintza batekin: Orfeok haren aurretik ibili behar zuen, eta ez zuen atzera begiratu behar eguzki-errainuek Euridize erabat argiztatu arte.
Hala egin zuen, eta atzera begiratu gabe jarraitu zuen eguzkitara atera arte. Orduan, burua jiratu zuen bere maiteari begiratzeko, baina Euridize ez zegoen arteanerabat eguzkipean, oin bat baitzuen inframunduan. Ondorioz, Euridize airean desegin zen betiko (Ovidioren kontakizuna).[5][6][7]
Iturriak ez datoz bat Orfeoren heriotza deskribatzean. Ovidioren bertsioan, TraziakoBakanteek harrika eman eta hil egin zuten. Haren burua eta liraHebro ibaira bota zituzten.Eratostenesek jasotako bertsioaren arabera,DionisokMenadeak bidali zituen hil eta txikitu zezaten. Ninfa batzuek haren zatiak hartu eta Libetros-en, Olinpo menditik gertu, lurperatu zituzten; haren lira, berriz, konstelazioen artean jarri zuenZeusek.[8][8][9][10][11][6]
.svg)
