Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Edukira joan
WikipediaEntziklopedia askea
Bilatu

Okzitania

Wikipedia, Entziklopedia askea
Artikulu hau eskualde historikoari buruzkoa da; Frantziako eskualde administratiboa gaitzat duena beste hau da: «Okzitania (eskualdea)»
Okzitania
Occitània


Occitanie.png
Geografia
HiriburuaBordele,Limoges,Marseilla,Niza,Tolosa
43°36′16″N 1°26′38″E
Azalera190.000
KontinenteaEuropa
Administrazioa
Demografia
Biztanleria16.922.045
Dentsitatea85,42 bizt/km²
Erabilitako hizkuntzak
Bestelako informazioa
Ordu eremua

Okzitania (Occitània, ahoskatuta: /utsiˈtanjɔ/, /uksiˈtanjɔ/, /ukʃiˈtanjɔ/, /uksiˈtanja/)okzitaniera hizkuntza hitz egiten den lurraldeari deritzo.

FrantziarenMidia,ItaliakoPiemonte etaKataluniakoArango harana barne biltzen ditu.

Bearnok (eskualde okzitaniarra da) etaIpar Euskal Herriak batera osatzen dute Frantziako 64. departamendua (Pirinio Atlantikoak). Gainera, zenbait talde okzitaniarzaleren aburuz,Baiona,Biarritz etaAngeluko inguruak ere kontuan izan beharko lirateke Okzitaniaz hitz egitean.

Etimologia

[aldatu |aldatu iturburu kodea]

Okzitania literatura latindarreanXIII. mendearen bukaeran sorturiko terminoa da. Bi espresioren kontrakzioz sorturikoa da,Okzlenga d'Ocari erreferentzia eginez,Dantek emandako izena eta,itania ziurrenikAkitania terminoaren imitaziotik aterata.

Geografia

[aldatu |aldatu iturburu kodea]
Okzitania

Eskualde edo probintzia tradizionalak

[aldatu |aldatu iturburu kodea]

Banaketa administratiboa

[aldatu |aldatu iturburu kodea]

Okzitania lauestatutan banatuta dago:Frantzia,Espainia,Italia etaMonako. Azken hiruretan hauexek dira banaketa administratiboak:

Frantziari dagokionez,eskualde hauetan banatu zituzten bere lurrak:

Estatu horretako 39departamenduk Okzitaniako lur eremuak dituzte. 27 bere osotasunean dira okzitaniarrak, bost nagusiki eta beste zazpik lurraldeko erdia baino gutxiago den zatia dute Okzitanian. Departamenduko kodeak lagunduta eta horren arabera ordenatuta, hauexek dira:

Osorik Okzitanian

Hiri nagusiak

[aldatu |aldatu iturburu kodea]

(Oharra:*1999; **2004; ***2005)

Orografia

[aldatu |aldatu iturburu kodea]
Viñamala mendia.

Okzitania zazpi zonalde orografikotan bana daiteke:

*Loira ibaiaren arroa,Vienne,Allier,Creuse etaGartempe ibaiekin.

Herrialdeko beste ibai batzuk diraAturri,Charente,Aude,Argeç,Var,Eure,Illa,Llui,MidouzeMidou etaSason.

Laku nagusiak hauek dira:Airolha,Leucata edo Salses,Lacanau,Casau,Sijan,Biscarrosse,Carcanc,Taur,Mauguòu,Mar de Berra,Òrt ,Charpal,Arcachon,Leon etaSostons.

Kultura

[aldatu |aldatu iturburu kodea]

Hizkuntzak

[aldatu |aldatu iturburu kodea]

Okzitaniako biztanleek hiru hizkuntza nagusi indartsu erabiltzen dituzte:frantsesa etaitaliera batik bat eta, neurri txikiagoan,gaztelania. Baina lurraldeari ezaugarri nagusia ematen dion hizkuntza ere egiten dute,okzitaniera alegia. Eta berarekin batera, baita beste mintzaira gutxitu batzuk ere:katalana esate baterako. Halaber, mugakideak dituzte beste hiztun gutxitu batzuk, mendebaldetik ekialderaeuskaldunak,aragoieradunak etakatalanak.

Musika

[aldatu |aldatu iturburu kodea]

Folk musika arloan, aipatzekoa daXarnege taldea,Ipar Euskal Herria etaGaskoniaren tradizioak uztartzen dituena.

Literatura

[aldatu |aldatu iturburu kodea]

Erdi Aroan,trobadore okzitaniarren jarduera nabarmena izan zen. Bestela, idazle klasikoen arteanFrédéric Mistral azpimarragarria da, eta garaikideen artean bestelaAdelina Yzac elebiduna dugu.

Gastronomia

[aldatu |aldatu iturburu kodea]
Sakontzeko, irakurri: «Okzitaniar sukaldaritza»

Okzitaniar sukaldaritzakMediterranear sukaldaritza delakoaren barruan koka badaiteke ere,Kataluniako edoItaliakoengandik bereizten dituen elementuak ditu; etaFrantses estatuko iparraldeko sukaldaritzarekin desberdintasun nabariak ditu.

Mediterraneo itsasoaren inguruko beste lur batzuetan erabiltzen diren oinarrizko osagai eta zaporeak konpartitzen ditu (okela,arraina,barazkiak,oliba-olioa); ezaugarri bereziaperrexila,erromeroa,ezkaia,oreganoa edoalbaka bezalakobelar aromatikoen erabilera zabala da. BainaAtlantiko aldera ere hurbiltzen da:kaloria gehiago dutengaztak,pateak,esne-gaina,gurina...Kostaldea-barnealdea banaketa ere pertinentea delarik, azkenean azpieremu gastronomikoak egiteko orduan mugaketak gutxi gorabeheraokzitanieraren dialektoenarekin bat egiten du.

Ikurrak

[aldatu |aldatu iturburu kodea]
Izarduna.

Eskualdeak izaera politiko uniformerik ez duenez, ikur okzitanoek ofizialtasun maila ezberdinak dauzkate lurraldearen arabera. Erabilienen artean aipa daitezke:

  • Se Canta abestia, haren zenbait bertsiorekin, Okzitanierarenereserkitzat har daiteke. Ofiziala daAran Haranean etaItaliakoValadas Occitanas eskualdean 482-99 Legeak arautzen du haren erabilera.
  • Tolosa Okzitaniako Gurutzea. Tolosako lehengo kondeen ikur dinastikoa, bere lehen agerpena1165ko zigilu batean da. Gurutzea Okzitaniako hainbat lurraldetako banderetan ageri da, adibidezLanguedoc-Roussillongoan,Alpe Garaietako departamentukoan edota Aran Haranekoan. Askotan agertzen da kultura okzitaniarreko herrietakoheraldikan, eta batzuetan herri edo eskualde bat Okzitaniaren parte dela adierazteko erabiltzen da (herrietako sarreretako karteletan, adibidez).
  • Era beran, gurutze honek hondo gorrian eta beste ezer gabe osatzen duOkzitaniako bandera. Bandera hau ofiziala da Midi-Pirinioetako eskualdean, eta askotan erabiltzen da modu ofiziosoan kultura okzitaniarraren ikur bezala (adibidez, zonalde turistikoetako panel eleanitzetanokzitanierazko bertsioa markatzeko.

Politika

[aldatu |aldatu iturburu kodea]

Okzitanian aukera politiko nazionalista gutxiengoa da, eta hauteskundeetan ez du inoiz emaitza aipagarririk lortu.

Okzitaniar nazionalismoak1959an izan zuen bere lehen adierazpide politikoa, Francés Fontan-ekPartit Nacionalista Occità (gaur egunPartit de la Nacion Occitana) sortu zuenean. Ondoren, hainbat erakunde eta alderdi sortu ziren,Volèm Viure al País aldarrikapen mugimendua horien artean,1974ean. Halaber,Partit Occitan sortu zen,Frantziako hauteskunde orokorretara eta eskualde hauteskundeetara aurkeztu izan den alderdia.2003an, alterglobalizazio mugimendutikGardarem la Tèrra alderdia sortu zuten.

- Bestelako mugimendu okzitaniarzaleak:

- Desagertutako erakunde nazionalistak:

Kanpo estekak

[aldatu |aldatu iturburu kodea]
Autoritate kontrola


Okzitaniako banderaOkzitaniako lurraldeakOkzitaniako bandera

Frantzian:Allier ·Ardèche ·Aveyron ·Aude ·Alpe Garaiak ·Proventza Garaiko Alpeak ·Itsas Alpeak ·Ariege ·Rodanoren Ahoak ·Cantal ·Cher ·Charente ·Correze ·Creuse ·Dordoina ·Drôme ·Herault ·Gard ·Garona Garaia ·Gers ·Gironda ·Indre ·Isère ·Landak ·Loira ·Loira Garaia ·Lozere ·Lot ·Lot eta Garona ·Pirinio Atlantikoak ·Pirinio Garaiak ·Ekialdeko Pirinioak ·Puy-de-Dôme ·Tarn ·Tarn eta Garona ·Var ·Vaucluse ·Vienne ·Vienne Garaia

Espainian:Arango harana (Katalunia)

Italian:Turin ·Cuneo (Piemonte) ·Guardia Piemontese (Calabria) ·Imperia (Liguria)

Monakon:Monako

    • Irlandaren 3/4ak barne hartzen dituenIrlandako Errepublika estatua badago, baina ez du herrialde edo uhartea osoa barne hartzen.
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Okzitania&oldid=10145211"(e)tik eskuratuta
Kategoria:
Ezkutuko kategoriak:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp