| Nancy Roman | |
|---|---|
 (2015) | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Nancy Grace Roman |
| Jaiotza | Nashville, 1925ekomaiatzaren 16a |
| Herrialdea |  Ameriketako Estatu Batuak |
| Bizilekua | Baltimore |
| Heriotza | Germantown, 2018koabenduaren 25a (93 urte) |
| Familia | |
| Aita | Irwin Roman |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Western High School(en) Swarthmore College(en) 1946kootsaila)Artean graduatuChicagoko Unibertsitatea (1946komartxoa -1949)doktoretza |
| Tesi zuzendaria | William Wilson Morgan(en) |
| Hizkuntzak | ingelesa |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | astronomoa |
| Enplegatzailea(k) | Yerkes Observatory(en) (1949 - 1954) United States Naval Research Laboratory(en) (1954 - 1959)NASA (1959 - 1979) Goddard Space Flight Center(en) (1981 - 1997) |
| Jasotako sariak | |
  | |
Nancy Grace Roman (Nashville,Tennessee,Ameriketako Estatu Batuak,1925ekomaiatzaren 16a -2018koabenduaren 25a)[1]astronomoa izan zen, etaNASAko lehen exekutiboetako bat. Askotan,Hubbleren ama deitzen diote,Hubble espazio teleskopioaren diseinuan izan zuen eginkizun nabarmenagatik. Hizlari eta hezitzaile publiko aktiboa izan zen, bai etazientzian emakumeek jokatutako rolaren defendatzaile sutsua ere.
Roman Nashvillen jaio zen, Tennesseen,Georgia Smith Roman musika irakaslearen etaIrwin Roman geofisikariaren alaba. Aitaren lana zela eta, familiaOklahomara aldatu zen Roman jaio eta gutxira. Roman eta bere gurasoakHoustonera,New Jerseyra, eta geroMichiganera etaNevadara joan ziren bizitzera[2].1955az geroztik,Washingtonen bizi izan zen Roman, eta bere gurasoak izan ziren zientziarekiko interesaren erantzule nagusiak.[3]
Romanek hamaika urte zituenean, astronomiarekiko interesa erakutsi zuenNevadako ikaskideen arteanastronomia klub bat antolatuz. Bera eta bere ikaskideak astean behin elkartzen ziren etakonstelazioei buruzko liburuak ikasten zituzten. Bere ingurukoek atsekabetuta, Roman konturatu zen eskola ertainean bere pasioaz aritu nahi zuela, astronomiaz.BaltimorekoWestern High Schoolera joan zen, non programa azeleratu batean parte hartu zuen eta hiru urtean graduatu zen.
RomanSwarthmore Collegera joan zen1946an, eta han astronomian lizentziatu zen. Han ikasten zuen bitartean,Sproul Behatokian egin zuen lan. Honen ondoren, eremu berean doktoratu zen,Chicagoko Unibertsitatean1949an. Unibertsitatean geratu zen beste sei urtezYerkes Behatokian lanean, batzuetanTexaskoMcDonald Behatokira bidaiatuz ikerketako kidetzat lan egiteko.[4]Morganekin Ikerketa postua ez zen iraunkorra, beraz Roman irakasle eta irakasle laguntzaile bihurtu zen.
Romanek azkenean unibertsitatean utzi zuen bere lana, une hartan emakume batek ikerketa postu bat lortzeko zituen zailtasunak zirela eta. Romanek bere Mater arimekin jarraitu zuen Swarthmore Collegeko Zuzendaritza Batzordean lanean1980tik1988era.[5]
.jpg)
Nancy Roman doktorea, eguzki-behatokiaren eredu batekin, orbitanChicagoko UnibertsitatekoYerkes Behatokian lanean ari zela, RomanekAG Draconis izarra behatu zuen eta kasualitatez bereemisio espektroa aurreko behaketetatik erabat aldatu zela deskubritu zuen.[6]
Chicagoko Unibertsitatea utzi ondoren, RomanItsas Ikerketako Laborategira joan zen etaradioastronomia programan sartu zen.[7] Romanek laborategi horretan egindako lanaren barruan sartu zuten termikoak ez diren irrati iturrien espektroak erabiltzea etageodesian lanak egitea. Programa honetan, mikrouhinenespektroskopia ataleko buru bihurtu zen.[8]
Harold Ureyren hitzaldi batean,Jack Clark Romanengana hurbildu zen, eta galdetu zion ea ezagutzen zuenNASAn astronomia espazialeko programa bat sortzeko interesa zuen norbait. Berak lanpostura aurkezteko gonbidapen gisa interpretatu zuen, eta berak lortu zuen azkenean. RomanNASAko Espazio Zientziaren BulegoanAstronomiako lehen burua izan zen, hasierako programa diseinatuz eta espazio agentzian postu exekutibo bat bete zuen lehen emakumea izanik. Bere lanaren zati bat herrialdean zehar bidaiatu eta astronomia sailetan hitz egitea izan zen, garatze bidean zegoen programaren berri emanez. Roman ere saiatzen zen beste astronomo batzuek zer nahi zuten jakiten eta espaziotik behatzearen abantailez konbentzitzen. NASAko astronomia eta eguzki fisikako burua izan zen1961 eta1963 artean. NASAn hainbat kargu bete zituen, Astronomia etaErlatibitate saileko burua barne.
NASAn eman zuen denboran, Roman hainbat programa garatu eta aurrekontuan sartu zituen, eta bere parte-hartze zientifikoa antolatu zuen. Orbitan zeuden hiru eguzki behatoki eta hiru satelite astronomiko txikiren jaurtiketan parte hartu zuen. Satelite horiekerradiazio ultramorearen etaX izpien teknologia erabiltzen zuteneguzkia, espazioa eta zerua behatzeko. Neurketa optikoak eta ultramoreak erabiltzen zituzten beste behatoki astronomiko orbitalen jaurtiketak ere gainbegiratu zituen, Dixon Ashworthekin lan eginez[9]. Bere beste jaurtiketetan lau satelite geodesiko daude. Beste programa txikiagoetarako plangintza ere egin zuen, hala nolaAstronomy Rocket Programa,Energia Handiko Astronomia Behatokiak, Scout zundagrabitateerlatibistaren gorriranzko desplazamendua neurtzeko, eta beste esperimentu batzukSpacelab,Gemini,Apolo etaSkylab Romanek Jack Holtzekin lan egin zuen, baitaSatelite Astronomiko Txikian (SAS-2) etaDon Burrownekin ere.
Hubble espazio teleskopioa sortu zuen azken programan parte hartzen zegoelarik. Roman oso inplikatuta egon zen bere lehen plangintzan eta bereziki programaren egituraren ezarpenean. Bere ekarpenaren ondorioz, sarri, "Hubbleren ama" deitzen zaio. NASAko egungo astronomo buruak, Romanekin agentzian lan egin zuenak, "Hubble espazio teleskopioaren ama" deitzen dio. "Hori askotan ahaztu egiten daHubble Espazio Teleskopioa erabiliz bere karrera egiten duten astronomo belaunaldi gazteenagatik", dioEd Weilerrek. "Tamalez, historiak asko ahaztu du gaurko Interneteko aroan, baina Nancy [Roman] izan zen garai zaharretan Interneten aurretik etaGoogle eta posta elektronikoaren aurretik eta hori guztia, benetanHubble espazio teleskopioa saltzen lagundu zuena, astronomoak antolatu zituena, eta azkeneanKongresua konbentzitu zuena hura finantzatzeko".
Hogeita bat urtez NASArentzat lan egin ondoren,1997ra arte,Goddard Espazio Hegaldi Zentroa babesten zuten kontratistentzat lan egiten jarraitu zuen.[10] Roman ereOri, Inc. enpresaren aholkularia izan zen1980tik1988ra.
XX. mendearen erdialdean zientzietako emakume izateak zekartzan arazoei aurre egin behar izan zien Romanek, gainerako emakume gehienek bezala. Bere inguruko pertsonak astronomian aritzetik libratzen saiatu ziren, eta une hartan NASAko emakume bakanetako bat izan zen, lanpostu exekutibo bat zuen emakume bakarra. "Emakumeak kudeaketan" izeneko ikastaroetara joan zenMichiganen etaPenn Staten, kudeaketa-postu batean emakume izateak dakartzan arazoei buruz ikasteko. Hala ere, Romanek1980an egindako elkarrizketa batean adierazi zuen ikastaroak ez zirela asebetetzekoak, eta emakumeen interesak jorratzen zituztela emakumeen arazoak baino gehiago.
Nancy Romanen lehen argitalpenetako bat1955ean izan zen,Yerkes etaMcDonald behatokietan lan egin ondoren,Astrophysical Journal: Supplemental Series izenekoan, eta abiadura handiko izarren katalogoa izan zen. "Abiadura handiko 600 izarrentzako magnitude etakolore elektrikoenespektro mota eta paralajeespektroskopiko berriak" dokumentatu zituen. Romanek, halaber,hidrogenoz etahelioz egindako izarrak besteelementu astunagoez osatutako izarrak baino azkarrago mugitzen direla jakin zuen.[11] Bere beste aurkikuntzetako bat, izar komun guztiek adin bera ez zutela konturatzea izan zen. Hau, izarretan sakabanaketa baxuko espektroenhidrogeno lerroak alderatzean frogatu zen. Ikusi zuen lerro indartsuenak zituzten izarrakEsne Bidearen erdigunetik hurbilago mugitzen zirela eta besteak patroieliptikoagoetan mugitzen zirela galaxiaren planotik kanpo.Konstelazioen kokapenari buruz ere ikertu eta argitaratu zuen 1875.0 posiziotik[12], nola aurkitu zuen azalduz .[13]
Datuak:Q3335602
Multimedia:Nancy Roman /Q3335602